Immunoglobulins (အင်မြူနိုဂလိုဗျူလင် ပဋိပစ္စည်းများ)

အင်မြူနိုဂလိုဗျူလင် (immunoglobulins) ဆိုသည်မှာ ရောဂါတိုက်ထုတ်သော ကိုယ်ခံအားစနစ်တွင် ပါဝင်သည့် ပဋိပစ္စည်းများဖြစ်ကြပြီး ဘက်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများနှင့် အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေသော အရာဝတ္ထုများ ခန္ဓာကိုယ်နှင့် ထိတွေ့ချိန်တွင် ပြန်လည်တုံ့ပြန်တိုက်ဖျက်ရန် လုပ်ဆောင်ပေးသည်။ ၎င်းတို့ကို သွေးဖြူဥဆဲလ်တစ်မျိုး ဖြစ်သော ပလပ်စ်မာဆဲလ်များ (Plasma cells) မှ ထုတ်ပေးပြီး ပဋိလှုံ့ပစ္စည်း (Antigens) များနှင့် ထိတွေ့ချိန်တွင် အများအပြားထုတ်ပေးသည်။ အင်မြူနိုဂလိုဗျူလင်များကို အတိုကောက်အနေဖြင့် Ig ဟု ခေါ်ကြသည်။

အမျိုးအစားများ

ပုံမှန် ကျန်းမာသောလူတစ်ယောက်တွင် သွေးထဲ၌ Immunoglobulins အမျိုးအစား (၅) မျိုးရှိသည်။ အခြေခံအားဖြင့် အင်မြူနိုဂလိုဗျူလင် မော်လီကျူးတစ်ခုသည် Heavy chain ဟုခေါ်သော လက်တံရှည်အပိုင်း (၂) ခုနှင့် Light chain ခေါ် လက်တံတိုအပိုင်း (၂) ခုစီ ပါဝင်သည့် ဝိုင် (Y) ပုံစံဖြစ်သည်။ ထို့ပြင်ပဋိလှုံ့ပစ္စည်းများနှင့် တွယ်ဆက်သော နေရာ (၂) ခုနှင့် သွေးဆဲလ်များ၊ ဖြည့်စွက်ကိုယ်ခံအားပရိုတင်းများ (Complement system) နှင့် ချိတ်ဆက်နိုင်သော နေရာများလည်း ပါဝင်သည်။ လက်တံရှည်ပုံစံပေါ် မူတည်၍ အင်မြူနိုဂလိုဗျူလင် အမျိုးအစား (၅)မျိုး ခွဲခြားထားပြီး မတူညီသောလုပ်ဆောင်ချက်များကို လုပ်ဆောင်သည်။

အင်မြူနိုဂလိုဗျူလင်များ၏ အဓိကလုပ်ဆောင်ချက်များ

• ပဋိလှုံ့ပစ္စည်းများကို မှတ်မိခြင်းနှင့် တွယ်ဆက်ခြင်း (Antigen recognition and binding)
  • IgA, IgG နှင့် IgM တို့မှ လုပ်ဆောင်သည်
• ရောဂါပိုးများနှင့် အချို့ပဋိလှုံ့ပစ္စည်းများကို တိုက်ရိုက်ချေဖျက်ခြင်း (Neutralization)
  • IgA, IgG နှင့် IgM တို့က ပြုလုပ်သည်
• ရောဂါပိုးများကို ဆဲလ်အတွင်းထည့်သွင်းပြီးမှ ဖျက်ဆီးခြင်း (Opsonization)
  • Macrophage ဆဲလ်များမှ ရောဂါပိုးများနှင့် ပဋိလှုံ့ပစ္စည်းများကို ဆဲလ်အတွင်းသို့ သွင်း၍ ဆဲလ်တွင်း အင်ဇိုင်းများဖြင့် ဖျက်ဆီးသောလုပ်ငန်းအတွက် အဆိုပါ ရောဂါပိုးများနှင့် ပဋိလှုံ့ပစ္စည်းများ၏ မျက်နှာပြင်တွင် Macrophage များမှ မှတ်မိသိရှိနိုင်စေရန် အမှတ်အသားပြုလုပ်ပေးခြင်း
  • IgG နှင့် IgM များက ကူညီပေးသည်
• ကိုယ်ခန္ဓာ၏ ဖြည့်စွက်ကိုယ်ခံအားစနစ်ဖြစ်သော ပရိုတင်းအစုအဝေးကို လှုံ့ဆော်ပေးခြင်း (Complement activation)
  • ကိုယ်ခံအားတုံ့ပြန်မှုကို ပိုမိုအားကောင်းစေသော ထိုစနစ်မှ ရောဂါပိုးများကို တိုက်ရိုက်သေစေနိုင်သလို အခြားဆဲလ်များက မှတ်မိ၍ ဖျက်ဆီးပစ်နိုင်ရန် အမှတ်အသားလုပ်ပေးခြင်း
  • IgG နှင့် IgM တို့က အဓိကလုပ်ဆောင်ပြီး IgA လည်း တစ်ခါတစ်ရံပါဝင်သည်၊
• တံတွေး၊ မျက်ရည်နှင့် နို့ရည်တို့တွင်ပါဝင်သော ပဋိပစ္စည်းများကြောင့် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းနှင့် အစာအိမ်လမ်းကြောင်းများမှ ရောဂါပိုးများဝင်ရောက်ခြင်းကို ကာကွယ်နိုင်ခြင်း
  • IgA ၏ အဓိက တာဝန်ဖြစ်သည်
• ဓာတ်မတည့်ပစ္စည်းများနှင့် ထိတွေ့ချိန်တွင် တုံ့ပြန်မှုလက္ခဏာများကို ဖြစ်ပေါ်စေခြင်းနှင့် ကပ်ပါးကောင်များကို တိုက်ထုတ်ခြင်း
  • IgE ၏ အဓိကလုပ်ငန်းဖြစ်သည်
• မိခင်၏ ပဋိပစ္စည်းများသည် အချင်းကိုဖြတ်၍ သန္ဓေသားနှင့် မွေးကင်းစကလေးကို တိုက်ရိုက် ကာကွယ်ပေးခြင်း
  • IgG သည် အရွယ်အစားသေးငယ်သောကြောင့် အချင်းကို ဖြတ်သန်းနိုင်ပြီး ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။

သွေးတွင်း Ig ပမာဏပြောင်းလဲစေသော ရောဂါများနှင့် တွေ့ရသောလက္ခဏာများ

1. IgA
   • သွေးတွင်း IgA ပမာဏများစေသော ရောဂါများ
     • နာတာရှည်ရောဂါများ၊ နာတာရှည် အသည်းရောဂါ၊ သွေးကင်ဆာရောဂါများ (Multiple myeloma)၊ ပြန်ရည်ကျိတ်ကင်ဆာ (Lymphoma)၊ အဝလွန်ရောဂါ၊ ကိုယ်ခံအားတုံ့ပြန်မှု မူမမှန်ရောဂါများ၊ ကျောက်ကပ်ရောဂါတစ်မျိုး (IgA nephropathy)၊ မျိုးရိုးလိုက်သော ကိုယ်ခံအားနည်းရောဂါ (Wiskott-Aldrich syndrome) စသည်တို့ဖြစ်သည်
   • IgA နည်းစေသည့် ရောဂါများ
     • Hypogammaglobulinemia (ကိုယ်ခန္ဓာတွင် သွေးဖြူဥ B-cell များ ကောင်းစွာမဖွံ့ဖြိုးဘဲ ပဋိပစ္စည်းများကို လုံလောက်စွာ မထုတ်နိုင်သောရောဂါ)၊ Waldenstrom macroglobulinemia သွေးရောဂါ၊ IgA သီးသန့်နည်းသော selective IgA deficiency နှင့် ataxia-telangiectasia ရောဂါတို့ပါဝင်သည်
     • ထိုလူနာများတွင် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းနှင့် အစာခြေလမ်းကြောင်းပိုးဝင်ခြင်းများ မကြာခဏဖြစ်၍ ထိပ်ကပ်နာ၊ အဆုတ်ရောင်ခြင်း၊ အစာအိမ်အူလမ်းကြောင်းရောင်ခြင်း၊ နားပိုးဝင်ခြင်း စသည့်လက္ခဏာများ တွေ့နိုင်သည်
     • ထို့ပြင် ဓာတ်မတည့်မှုများ၊ ရင်ကျပ်ရောဂါနှင့် ကိုယ်ခံအားစနစ်ကြောင့် ဖြစ်သော အချို့ရောဂါများ (ဥပမာ – gluten ပရိုတင်းနှင့် ဓာတ်မတည့်သော Celiac ရောဂါ၊ အူလမ်းကြောင်းရောင်ရမ်းသော ရောဂါနှင့် သွေးလေးဘက်နာရောဂါ) ကို ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများစေသည်
2. IgG
   • အချို့ကာကွယ်ဆေးများထိုးနှံပြီးနောက် ဆေးအောင်၊ မအောင်သိနိုင်ရန် IgG ပမာဏကို တိုင်းတာနိုင်သည် (ဥပမာအားဖြင့် _ ဝက်သက်၊ ပါးချိတ်ရောင်၊ ဂျိုက်သိုး၊ ရေကျောက်ရောဂါများ)
   • IgG များသော အခြေအနေများ
     • ရောဂါပိုးဝင်ခြင်း၊ အသည်းခြောက်ခြင်း၊ ကိုယ်ခံအားစနစ် တုံ့ပြန်မှုများသော ရောဂါများ (အက်စ်လ်အယ်အီးရောဂါ၊ ရူးမတွိုက်အဆစ်ရောင်ရောဂါ၊ အရေပြားထူလေးဘက်နာ၊ ရှိုးဂရမ်းရောဂါစု)၊ ပဋိပစ္စည်းများ အများအပြားထုတ်ပေးသော သွေးဆိုင်ရာရောဂါများ (Multiple myeloma, Monoclonal gammopathy of undetermined significance) စသည်တို့ပါဝင်သည်
     • မွေးကင်းစကလေးငယ်များတွင် မိခင်ထံမှကူးစက်လာသော မွေးရာပါကူးစက်ရောဂါများ (Toxoplasmosis, Rubella, Syphilis, Cytomegalovirus) ပါရှိပါက IgG ပမာဏများနေသည်ကို တွေ့ရသည်
   • IgG နည်းစေသော အကြောင်းများ
     • Hypogammaglobulinemia ရောဂါ၊ ကိုယ်ခံအား ကျဆင်းစေသော အခြေအနေများ (HIV ပိုးဝင်ခြင်း၊ ကင်ဆာရောဂါ၊ ကိုယ်ခံအားနှိမ့်ချဆေးများ သောက်နေရခြင်း)၊ IgG သီးသန့်လျော့နည်းသော Primary IgG deficiencies ရောဂါ စသည်တို့ဖြစ်သည်
     • မကြာခဏပိုးဝင်ခြင်း (အဆုတ်ရောင်၊ ထိပ်ကပ်နာ၊ လေပြွန်ရောင်၊ နားပိုးဝင်ခြင်း) စသည့်လက္ခဏာများ တွေ့ရသည်
3. IgM
   • လတ်တလောဗိုင်းရပ်စ်ပိုးဝင်ထားခြင်း ရှိမရှိ စစ်ဆေးရာတွင် အသုံးပြုသည်
   • IgM များစေသော ရှားပါးအခြေအနေများ
     • အချို့သွေးကင်ဆာများ (Waldenstrom macroglobulinemia, Multiple myeloma)၊ မျိုးရိုးလိုက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော Hyper-IgM ရောဂါ၊ Schnitzler’s syndrome (ကိုယ်ခန္ဓာတွင် အင်ပြင်များထခြင်း၊ အဖျားကြီးခြင်း၊ အဆစ်အမြစ်များ နာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း၊ အသည်းနှင့် ဘေလုံးကြီးခြင်း၊ အကျိတ်များကြီးခြင်း၊ IgM များခြင်းတို့ပါဝင်သည့် ရောဂါစု) စသည်တို့ပါဝင်သည်
   • IgM နည်းသော‌ရောဂါများ
     • Hypogammaglobulinemia ‌ရောဂါ၊ IgM သီးသန့်လျော့နည်းသော selective IgM deficiency ရောဂါတို့ဖြစ်သည်
     • IgG ကဲ့သို့ မကြာခဏပိုးဝင်ခြင်း လက္ခဏာများ ပြနိုင်သည်
4. IgE
   • IgE များခြင်းကို ဓာတ်မတည့်ခြင်းဆိုင်ရာ ရောဂါများ (ပန်းဝတ်မှုန်၊ အစားအစာ ဓာတ်မတည့်ခြင်း)၊ အင်ပြင်ထခြင်း၊ ရင်ကျပ်ရောဂါ၊ IgE များပြားစွာထွက်စေသော မျိုးရိုးလိုက်သည့် Hyper IgE syndrome ရောဂါနှင့် အချို့ ကိုယ်ခံအားစနစ် မူမမှန်ရောဂါများတွင် တွေ့ရသည်
   • IgE များပါက နှင်းခူ၊ အရေပြားမှိုစွဲခြင်း၊ အဆုတ်ပြည်တည်နာနှင့် အဆုတ်ရောင်ခြင်းများ ဖြစ်နိုင်သည်
5. IgD
   • IgD နည်းခြင်းကို Hypogammaglobulinemia နှင့် IgD သီးသန့်လျော့နည်းသောရောဂါများတွင် တွေ့နိုင်သည်

ဆေးကုသမှုများတွင် အသုံးဝင်ပုံ

အင်မြူနိုဂလိုဗျူလင် ပဋိပစ္စည်းများကို ရောဂါရှာဖွေအတည်ပြုခြင်း၊ ရောဂါကုသခြင်း စသည်တို့အတွက် အသုံးပြုနိုင်သည်။

သွေးတွင်းပဋိပစ္စည်းများကို တိုင်းတာခြင်း (Antibody Test)

သွေးထဲ၌ ပဋိပစ္စည်းများကို ဘက်တီးရီးယားနှင့် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများ ကူးစက်ဖူးခြင်း၊ ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီးနောက် ဆေးအောင်ခြင်း၊ ဓာတ်မတည့်ခြင်းတို့အပါအဝင် အထက်တွင် ဖော်ပြထားသော ကင်ဆာရောဂါ၊ သွေးရောဂါများနှင့် ကိုယ်ခံအားမူမမှန် တုံ့ပြန်သော ရောဂါများကို အတည်ပြုစစ်ဆေးရာတွင် တိုင်းတာနိုင်သည်။ ဥပမာများအနေဖြင့်_

• သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါတွင် IgM နှင့် IgG တိုင်းတာခြင်း (Dengue IgM and IgG)
  • သွေးလွန်တုပ်ကွေး သံသယရှိသည့် လူနာတစ်ယောက်တွင် သွေးစစ်ဆေးရာ၌ IgM တွေ့ပါက လတ်တလောဖျားနာခြင်းသည် သွေးလွန်တုပ်ကွေးကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်ဟု အဖြေထုတ်နိုင်ပြီး IgG တွေ့ရှိပါက ယခင်သွေးလွန်တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ်ဝင်ရောက်ဖူးကြောင်း ညွှန်ပြနိုင်သည်။
• ကိုဗစ်ရောဂါအတွက် IgM နှင့် IgG တိုင်းတာခြင်း
  • IgM သည် ရောဂါပိုးဝင်ရောက်ပြီး (၁) ပတ်ကျော်အထိ သွေးထဲတွင်ရှိနိုင်ပြီး IgG သည် ပိုးဝင်ပြီးနောက် လပေါင်းများစွာအထိ ရှိနိုင်သည်၊ ထို့ကြောင့် IgM တွေ့ပါက လတ်တလော ရောဂါဝင်ရောက်ထားသည်ဟု ဆိုနိုင်သည်
• အသည်းရောင် ဘီပိုးကာကွယ်ဆေးထိုးပြီးပါက ကာကွယ်နိုင်စွမ်းကို စစ်ဆေးသော Anti HBs antibody သည် IgG အမျိုးအစားဖြစ်ပြီး ပမာဏများလေ ကာကွယ်နိုင်စွမ်းမြင့်လေဖြစ်သည်
• ဓာတ်မတည့်ခြင်းစစ်ဆေးရာတွင် IgE ပမာဏကို တိုင်းတာနိုင်၍ ပမာဏများလေ၊ ဓာတ်မတည့်မှု ပြင်းထန်လေဖြစ်သည်
• ပလပ်စ်မာဆဲလ် သွေးကင်ဆာတွင် Serum protein electrophoresis, Immunofixation နည်းလမ်းများကိုသုံး၍ ရောဂါရှာဖွေခြင်း၊ အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်း၊ ရောဂါရလဒ်ခန့်မှန်းခြင်း တို့အတွက် ပဋိပစ္စည်းများကို တိုင်းတာနိုင်သည်
• အက်စ်အယ်လ်အီးရောဂါ (အ‌ရေပြားလေးဘက်နာရောဂါ) ကို အတည်ပြုရန်အတွက် IgG ဖြစ်သော Anti double-stranded DNA antibody, Anti-smith antibody များကို တိုင်းတာခြင်း
• ပဋိပစ္စည်းများကို လုံလောက်စွာမထုတ်နိုင်သော Hypogammaglobulinemia ရောဂါ၊ လုံးဝမထုတ်နိုင်သော Agammaglobulinemia ရောဂါများကို အတည်ပြုရန်အတွက်လည်း သွေးတွင်းပဋိပစ္စည်းပမာဏကို တိုင်းတာနိုင်သည်၊ အဆိုပါရောဂါများသည်
  • မျိုးရိုးလိုက်ခြင်း
  • မျိုးဗီဇချို့ယွင်းခြင်း
  • အချို့ရောဂါများ (ဥပမာ _ ဆီးထဲအသားဓာတ်ပါ ကျောက်ကပ်ရောင်ရောဂါ၊ HIV ပိုးဝင်ခြင်း၊ ကင်ဆာရောဂါ) နှင့်
• ဆေးဝါးများ (စတီးရွိုက်ဆေးများ၊ ကိုယ်ခံအားနှိမ့်ချသောဆေးများ၊ ကင်ဆာဆေးများ စသည်) ကြောင့် ကိုယ်ခန္ဓာတွင်းပဋိပစ္စည်းများကို လုံလောက်စွာမထုတ်နိုင်ခြင်း သို့မဟုတ် ပျက်စီးစေခြင်းတို့ကြောင့် ကိုယ်ခံအားကျဆင်းသော အခြေအနေဖြစ်ပြီး ရောဂါပိုးများ မကြာခဏ ဝင်ရောက်နိုင်သည်
• ပဋိပစ္စည်းအမျိုးအစားအားလုံး လျော့နည်းနိုင်သလို IgG, IgA စသဖြင့် (၁) မျိုးတည်း လျော့နည်းခြင်းလည်းရှိသည်

ပဋိပစ္စည်းများကို ရောဂါကုသခြင်းတွင် အသုံးပြုခြင်း

1. အင်မြူနိုဂလိုဗျူလင် ပဋိပစ္စည်းများ ပြန်လည်ဖြည့်သွင်းကုသခြင်း (Intravenous immunoglobulin IVIG)
   ကိုယ်ခံအားကျဆင်းသော ရောဂါများ၊ ကိုယ်ခံအားတုံ့ပြန်မှု မူမမှန်သော အခြေအနေများတွင် ကိုယ်ခံအားကို ကူညီ၍ ရောဂါပိုးများကို ပြန်လည်တိုက်ထုတ်ပေးနိုင်သော ပဋိပစ္စည်းများ (အဓိကအားဖြင့် ရောဂါတိုက်ထုတ်ရန် လိုအပ်သော IgG antibody) ကို အကြောသွင်းဆေး၊ အသားထိုးဆေးများအနေဖြင့် ပြန်လည်ဖြည့်တင်းပေးခြင်းဖြစ်သည်။ ကျန်းမာသော သွေးလှူရှင်များ၏ သွေးရည်ကြည်များကို စုပေါင်း၍ ပဋိပစ္စည်းများကို ပြန်လည်ထုတ်ယူထားခြင်း ဖြစ်ပြီး ၎င်းဆေးရည်ကို လိုအပ်သောလူနာများထံသို့ ဖြည့်ပေးခြင်းဖြစ်သောကြောင့် သွေးသွင်းခြင်းနှင့် သဘောသဘာဝတူသည်။ ပဋိပစ္စည်းများ ဖြည့်ပေးခြင်းအားဖြင့် ကိုယ်ခံအားစနစ် ကောင်းမွန်လာကာ ရောဂါပြင်းထန်မှုကို သက်သာစေသလို အခြားရောဂါပိုးများ ဝင်ရောက်ခြင်းကိုလည်း ကာကွယ်ကုသမှု ပေးနိုင်သည်။ အောက်ပါရောဂါအခြေအနေများတွင် ပဋိပစ္စည်း ဆေးသွင်းခြင်းပြုလုပ်နိုင်သည်။
   • ကိုယ်ခံအား မူမမှန်တုံ့ပြန်သော အက်စ်အယ်လ်အီး (SLE) ရောဂါ၊ ရှိုးဂရမ်း (Sjogren’s Syndrome)၊ ကြွက်သားရောင်ရောဂါ (Polymyositis)၊ သွေးကြောရောင်ရမ်းရောဂါ (Vasculitis)
   • ကလေးများတွင် ဖြစ်သော Kawasaki disease
   • ကိုဗစ် ၁၉ ရောဂါနှင့် ဆက်စပ်သော ကိုယ်ခန္ဓာအနှံ့ရောင်ရမ်းမှု လက္ခဏာစု (MIS-C)
   • ကိုယ်ခံအားမူမမှန်တုံ့ပြန်ခြင်းဆိုင်ရာ ဦးနှောက်အာရုံကြောနှင့် ကြွက်သားရောဂါများ
     ဥပမာ_
     • ဦး‌နှောက်ရောင်ရောဂါ (Autoimmune encephalitis)
     • ကျောရိုးအာရုံကြောမကြီး ရုတ်တရက်ရောင်ရမ်းခြင်း (Acute transverse myelitis)
     • ကိုယ်ခံအားတုံ့ပြန်မှုကြောင့် ရုတ်တရက်လမ်းမလျှောက်နိုင်ခြင်း (Guillain-barre syndrome)
     • မျက်လုံးအာရုံကြောရောင်ရမ်း၍ အမြင်အာရုံချို့ယွင်းခြင်း (Neuromyelitis optica) ရောဂါများ
   • Adult-onset Still’s disease
   • ကိုယ်ခံအား မူမမှန်တုံ့ပြန်မှုကြောင့် သွေးဥမွှားနည်းရောဂါ (Immune thrombocytic purpura)
   • HIV ပိုးရှိသူ ကလေးငယ်များတွင် ဘက်တီးရီးယားနှင့် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများဝင်ခြင်းကို ကာကွယ်နိုင်ရန်
   • သွေးကင်ဆာရောဂါများ (Multiple myeloma, Lymphoma)
   • ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါ အစားထိုးကုသမှု ခံယူထားသူများ
   • ကင်ဆာဆေးဝါးကုသမှု ခံယူထားသူများ
   • စတီးရွိုက်ဆေးများကို ကြာရှည်စွာသုံးစွဲ ကုသရသူများ
   • ကိုယ်ခံအားနှိမ့်ချသော ဆေးများဖြင့် ကုသမှုခံယူထားသူများ
     ပဋိပစ္စည်းများ ဖြည့်သွင်းကုသခြင်းသည် ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်များ အပါအဝင် အသက်အရွယ်မ‌ရွေး မည်သူမဆို ခံယူနိုင်သည်။ လက်ရှိကုသနေသော ဆေးဝါးကုသမှုများနှင့်လည်း အတူပေးနိုင်သည်။ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများမှာ ပျို့အန်ခြင်း၊ အဖျားတက်ခြင်း၊ ချောင်းကိုက်ခြင်း၊ ကြွက်သားများနာကျင်ခြင်း၊ ခါးနာခြင်းစသည့် မပြင်းထန်သော လက္ခဏာများသာ ဖြစ်တတ်ပြီး ပြင်းထန်ဆိုးကျိုးများဖြစ်သော ဓာတ်မတည့်ခြင်း၊ အသက်ရှူမဝခြင်း၊ ဦးနှောက်အမြှေးရောင်ခြင်း၊ ကျောက်ကပ်အားနည်းခြင်း စသည်တို့ဖြစ်နိုင်ခြေ အလွန်ရှားပါးသည်။ လူနာ၏ ရောဂါအခြေအနေပေါ် မူတည်၍ ဆေးတစ်ကြိမ်သာသွင်းရန် လိုနိုင်သလို အပတ်စဥ်၊ လစဥ် ဆေးသွင်းရန်လည်း လိုအပ်နိုင်သည်။
2. ဓာတ်ခွဲခန်းတွင် ဖန်တီးထုတ်လုပ်ထားသော ပဋိပစ္စည်းများ (Monoclonal antibodies)
   Monoclonal antibodies (mAbs) ဆိုသည်မှာ ခန္ဓာကိုယ်ရှိ ပဋိပစ္စည်းများနှင့် တူညီအောင် ဓာတ်ခွဲခန်းတွင် ပြုပြင်ဖန်တီးထားသော ပရိုတင်းများဖြစ်ပြီး ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို ကူညီထောက်ပံ့ပေးသည်။ ပဋိပစ္စည်း (၁) မျိုးတည်းကို ပုံတူပွါးထားခြင်းဖြစ်ပြီး တိကျသောလုပ်ငန်းတစ်ခုကို လုပ်ဆောင်ပေးရန် တီထွင်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ mAbs များသည် အဓိကအားဖြင့် IgG အမျိုးအစားများဖြစ်ကြပြီး IgM, IgA များလည်း ရှိသည်။ ထိုပဋိပစ္စည်းများကို ရောဂါရှာဖွေရန်၊ ရောဂါကုသရန်နှင့် သုတေသနလုပ်ငန်းများအတွက် အသုံးပြုသည်။ ဓာတ်ခွဲခန်းတွင် တစ်ရှူးများကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်ခြင်း၊ ကိုယ်ဝန်စစ်ဆေးခြင်းနှင့် သားဥကြွေခြင်းတို့ကို စစ်ဆေးရန်သုံးသော အိမ်သုံးစမ်းသပ်ကိရိယာ (home-testing kits) များ အပါအဝင် ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါအစားထိုးရန် တစ်ရှူးနှင့် သွေးများကို အမျိုးအစားခွဲခြားပြီး ကိုက်ညီမှုစစ်ဆေးခြင်းတို့တွင် တွင်ကျယ်စွာ အသုံးပြုသည်။ ထို့ပြင် ကင်ဆာရောဂါ၊ အစားထိုးထားသော ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများကို လက်မခံတုံ့ပြန်သော အခြေအနေ (Organ transplant rejection)၊ ကိုယ်ခံအားတုံ့ပြန်မှုကြောင့် ရောင်ရမ်းခြင်း၊ ဓာတ်မတည့်မှုဖြစ်ခြင်း၊ ကိုဗစ် ၁၉ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခြင်း၊ အရိုးပွခြင်း၊ သွေးတွင်းအဆီများခြင်း၊ ဦးနှောက်အာရုံကြောရောဂါများ စသည့်ရောဂါအမျိုးမျိုးကို ကုသရာတွင် အသုံးပြုသည်။
3. ရောဂါပိုး သို့မဟုတ် ရောဂါပိုး၏ အဆိပ်များကို ချေဖျက်ပေးသော ပဋိပစ္စည်းများ (Immune globulins/ Antitoxins)
   အချို့ ပဋိပစ္စည်းများသည် ကိုယ်ခန္ဓာထဲသို့ ဝင်ရောက်လာသော ရောဂါပိုးများ သို့မဟုတ် ထိုရောဂါပိုးများ၏ အဆိပ်များကို တိုက်ရိုက်ချေဖျက်ပေးနိုင်သည်။ ၎င်းတို့မှာ များသောအားဖြင့် IgG များဖြစ်ကြပြီး တိရစ္ဆာန် (ဥပမာ _ မြင်း) များကို ရောဂါကူးစက်စေခြင်း သို့မဟုတ် ရောဂါကူးစက်ထားသော လူများတွင် ထိုလူနှင့် တိရစ္ဆာန်များ၏ သွေးထဲမှထွက်လာသော ပဋိပစ္စည်းများမှ ပြန်လည်ထုတ်ယူထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဥပမာများမှာ_
   • မေးခိုင်ရောဂါတွင် မေးခိုင်အဆိပ်ကို ချေဖျက်ရန် သုံးသော Tetanus immune globulin or Tetanus antitoxin
   • ဆုံဆို့ရောဂါအဆိပ်ကို ချေဖျက်သော Diphtheria antitoxin
   • အသည်းရောင်ဘီပိုးကို ချေဖျက်ပေးသော Hepatitis B immune globulin (HBIG)
   • ခွေးကိုက်ခံရပါက ခွေးရူးပြန်ရောဂါပိုးကို ချေဖျက်စေရန် သုံးသော Rabies immunoglobulin စသည်တို့ဖြစ်သည်။

References:

1. Cleveland Clinic. (n.d.). Immunoglobulin A (IgA). Retrieved October 2, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/body/immunoglobulin-a
2. Cleveland Clinic. (n.d.). Immunoglobulin G (IgG). Retrieved October 2, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/body/igg
3. Cleveland Clinic. (n.d.). Immunoglobulin M (IgM). Retrieved October 2, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/body/igm
4. Cleveland Clinic. (n.d.). Immunoglobulin E (IgE). Retrieved October 2, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/body/ige
5. Cleveland Clinic. (n.d.). Immunoglobulin D (IgD). Retrieved October 2, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/body/igd
6. Cleveland Clinic. (n.d.). Hypogammaglobulinemia. Retrieved October 2, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/25195-hypogammaglobulinemia
7. Primary Immune. (n.d.). Understanding primary immunodeficiency. Retrieved October 2, 2025, from https://primaryimmune.org/understanding-primary-immunodeficiency
8. Cleveland Clinic. (n.d.). Intravenous immunoglobulin (IVIG). Retrieved October 2, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/ivig-intravenous-immunoglobulin
9. Mofenson, L. M., & Moye, J. Jr. (1993). Intravenous immune globulin for the prevention of infections in children with symptomatic human immunodeficiency virus infection. Pediatric Research, 33(1 Suppl), S80–S87; discussion S87–S89. https://doi.org/10.1203/00006450-199305001-00464
10. Cleveland Clinic. (n.d.). Monoclonal antibodies: What they are & how they work. Retrieved October 2, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/22246-monoclonal-antibodies

Published: 26 November 2025