Microcephaly – small head (ဦးခေါင်းသေးသောကလေး)

ဦးခေါင်းသေးခြင်းဆိုသည်မှာ ကလေး၏ ဦးခေါင်းလုံးပတ်သည် သက်တူရွယ်တူ၊ ယောက်ျား မိန်းမတူသော အခြားကလေးများထက် သိသာစွာ သေးနေခြင်းဖြစ်သည်။ ဦးခေါင်းသေးခြင်းသည် သာမန်လက္ခဏာတစ်ခု ဖြစ်နိုင်သော်လည်း သိသိသာသာ သေးနေပါက ဆိုးရွားသော ရောဂါတစ်ခုခုကြောင့် ဖြစ်ပွါးလေ့ရှိသည်။ အတွေ့များသော ရောဂါအကြောင်းရင်းများမှာ မွေးရာပါ ဦးနှောက်ဖွဲ့စည်းပုံ ပုံမှန်မဟုတ်ခြင်း၊ ကိုယ်ဝန်ရှိစဉ် မိခင်ထံမှ ပိုးမွှားများ သန္ဓေသားဆီရောက်ရှိခြင်း၊ မွေးဖွားစဉ် ခက်ခဲခြင်း၊ မွေးကင်းစနှင့် အသက်တစ်နှစ်အောက် ကလေးများတွင် ဦးနှောက်အမြှေးရောင်ခြင်း၊ ဦးနှောက်ရောင်ခြင်း (Meningitis, encephalitis) စသည်တို့ကြောင့်ဖြစ်သည်။

ကလေးတစ်ဦး၏ ဦးခေါင်းလုံးပတ်ကို သိရှိရန် အောက်ပါပုံအတိုင်း ပေကြိုးဖြင့် ဦးခေါင်း၏ အကျယ်ဆုံးနေရာ (အရှေ့ဖက်တွင် မျက်ခုံးများအပေါ်မှ အနောက်ဖက်တွင် နောက်စေ့အကျယ်ဆုံးနေရာအထိ) ကို တိုင်းတာရသည်။

တိုင်း၍ရရှိသော ဦးခေါင်းလုံးပတ်ကို သက်ဆိုင်ရာ ဇယားကွက်ပါ ဂရပ်လိုင်းများတွင် ပုံမှန် ဟုတ်မဟုတ် စစ်ဆေးရသည်။ ယောက်ျားလေး သို့မဟုတ် မိန်းကလေးအလိုက် သီးသန့်ဇယားကွက်များရှိသည်။ တိုင်းတာရရှိသော ဦးခေါင်းအရွယ်အစားကို အသက်အရွယ်အလိုက် မှတ်သားပြီး မည်သည့်ဂရပ်လိုင်းပေါ်တွင်ရှိသည် သို့မဟုတ် အောက်တွင်ရှိသည် သို့မဟုတ် နှစ်ခုကြားတွင်ရှိသည် စသည်ဖြင့် ကြည့်ရှုစစ်ဆေးရသည်။

ပုံမှန်ကလေးများသည် အောက်ဆုံးဂရပ်လိုင်း (3rd centile) နှင့် အပေါ်ဆုံးဂရပ်လိုင်း (97th centile) ကြားတွင် ရှိသည်။ အကယ်၍ ဦးခေါင်းလုံးပတ်သည် အောက်ဆုံးဂရပ်လိုင်း (3rd centile) ၏ အောက်တွင်ရှိနေလျှင် ဦးခေါင်းသေးသည်ဟု သတ်မှတ်သည်။

ဖြစ်ပေါ်ရသောအကြောင်းရင်းများ

အောက်ပါအကြောင်းများကြောင့် ဦးခေါင်းသေးနိုင်သည်။

1. ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်နှင့် မွေးဖွားချိန်တို့တွင် အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ထိခိုက်သော ရောဂါအခြေအနေများ
2. ဦးခွံရိုးများ စောစီးစွာဆက်သွားသော Craniosynostosis ရောဂါအုပ်စုတို့ဖြစ်သည်။

ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်နှင့် မွေးဖွားချိန်တို့တွင် အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ထိခိုက်ပြီး ဦးနှောက်သေးနေလျှင် ဦးခွံရိုးများလည်း ဆက်လက်မကြီးထွားဘဲ ဦးခေါင်းသေးနိုင်သည်။ ငယ်ထိပ်လည်း အချိန်မတိုင်ခင် စောစီးစွာပိတ်တတ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်_

• မျိုးဗီဇဆိုင်ရာ ဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ထိခိုက်သော ရောဂါ လက္ခဏာစုများ (Genetic syndromes)
• မွေးရာပါ ဦးနှောက်ဖွဲ့စည်းပုံ ပုံမှန်မဟုတ်ခြင်း
• ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ် မိခင်ထံမှ ပိုးမွှားတချို့ သန္ဓေသားထံသို့ ကူးစက်ခြင်း (ဇီကာဗိုင်းရပ်စ်နှင့် CMV, Toxoplasmosis ပိုးများ)
• ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဥ် မိခင်မှ အရက်သောက်ခြင်း၊ မူးယစ်ဆေးဝါးများသုံးစွဲခြင်း
• မွေးဖွားစဉ် အလွန်ခက်ခဲသောကြောင့် ကလေး၏ ဦးနှောက်သို့ သွေးနှင့်အောက်ဆီဂျင် စသည်တို့ အရောက်နည်းပြီး ဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ထိခိုက်ခြင်း
• မွေးပြီးစတွင် ဦးနှောက်အမြှေးရောင်ခြင်း၊ ဦးနှောက်ရောင်ခြင်း၊ ဦးနှောက်တွင်း သွေးယိုခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။

နောက်တစ်မျိုးမှာ ဦးနှောက် ပုံမှန်ဖွံ့ဖြိုးကြီးထွားနေသော်လည်း ဦးခွံရိုးများ စောစီးစွာ ဆက်သွားသော Craniosynostosis ရောဂါမျိုးဖြစ်သည်။ စောစီးစွာဆက်သွားသော ဦးခွံရိုးအပိုင်း၊ အရေအတွက်နှင့် အနေအထားပေါ် မူတည်ပြီး ကလေးငယ်၏ ဦးခေါင်းပုံစံနှင့် အချိုးအစားသည်လည်း ပုံမမှန် ဖြစ်လာတတ်သည်။ အထူးသဖြင့် ဦးခွံရိုးအားလုံးနီးပါး စောစီးစွာဆက်လျှင် ဦးခေါင်း သိသိသာသာ သေးနိုင်သည်။ ထို့ပြင် အတွင်းမှဦးနှောက် ပုံမှန်ဆက်လက်ဖွံ့ဖြိုးကြီးထွားရန် နေရာကျဉ်းသွားသောကြောင့် ဦးနှောက်တွင်းဖိအား များလာနိုင်သည်။ ထိုကဲ့သို့ ဦးခွံရိုးများ စောစီးစွာ ဆက်သွားတတ်သော အကြောင်းရင်းကို အတိအကျမသိသော်လည်း မျိုးဗီဇနှင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ် မိခင်တွင် ဖြစ်ပေါ်လာသောရောဂါများ၊ မိခင်သောက်သုံးသော ဆေးဝါးများ စသည်တို့နှင့် ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။

ယှဉ်တွဲလာတတ်သောလက္ခဏာများ

ဦးခေါင်းသေးခြင်းနှင့် ထိုကဲ့သို့ ဦးခေါင်းသေးခြင်းကို ဖြစ်စေသော ရောဂါအခြေအနေများ၏ လက္ခဏာများကို တွေ့ရသည် (ဥပမာ_မိခင်ကိုယ်ဝန်တွင် ဖျားနာခဲ့သော ရောဂါရာဇဝင်၊ မွေးဖွားရခက်ခဲသော ရောဂါရာဇဝင် စသည်တို့ရှိခြင်း၊ မျိုးဗီဇဆိုင်ရာလက္ခဏာစု – Syndromes များကြောင့် ဖြစ်သော ကလေးများ၏ မျက်နှာသွင်ပြင် အနေအထား ပုံမှန်မဟုတ်ခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်)။

သေးနေသော ဦးခေါင်း၏ ငယ်ထိပ် စောစီးစွာပိတ်ပြီး ဦးခွံရိုးများ တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ထပ်နေနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် လက္ခဏာများအနေနှင့် ကလေးများတွင်_

• ကိုယ်ခန္ဓာဖွံ့ဖြိုးမှု နောက်ကျခြင်း
• အသိဉာဏ်ဖွံ့ဖြိုးမှု နည်းပါးခြင်း
• တက်ခြင်း
• အစားအသောက်စားရန်၊ မျိုချရန် ခက်ခဲခြင်း
• အမြင်အာရုံ၊ အကြားအာရုံထိခိုက်ခြင်း စသော ဦးနှောက်အာရုံကြောဆိုင်ရာ လက္ခဏာများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။ ဦးခွံရိုးများ စောစီးစွာ ဆက်ပြီးပိတ်သွားသဖြင့် ဦးနှောက်တွင်းဖိအား များလာသောကြောင့် ကလေးအသက်အရွယ်ပေါ် မူတည်ပြီး ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ အန်ခြင်း၊ တက်ခြင်း စသည်တို့ကိုလည်း တွေ့ရနိုင်သည်။

ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းပြသရန်

အထက်ပါ ရောဂါလက္ခဏာများကို သတိပြုမိပါက မိမိ၏ မိသားစုဆရာဝန်၊ ကလေးအထူးကု ဆရာဝန်များနှင့် ပြသတိုင်ပင်ရန်လိုသည်။ လိုအပ်ပါက မိသားစုဆရာဝန်မှ သက်ဆိုင်ရာ အထူးကုဆရာဝန်များနှင့် တိုင်ပင်ကုသခြင်း၊​ လွှဲပြောင်းကုသခြင်းများ ပြုလုပ်ပေးလိမ့်မည်။

ရောဂါရှာဖွေခြင်း

ဦးခေါင်းသေးခြင်း (Microcephaly) ရောဂါရှာဖွေမှုသည် ရောဂါကို အတည်ပြုရန်နှင့် ဖြစ်ပွားရသည့် အကြောင်းရင်းကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အဆင့်များစွာဖြင့် လုပ်ဆောင်သည်။

• ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန် အာထရာဆောင်း (Fetal ultrasound) စစ်ဆေးခြင်း
  ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်တွင် ပြုလုပ်သည့် အာထရာဆောင်းစစ်ဆေးမှုများဖြင့် သန္ဓေသား၏ ဦးခေါင်းအရွယ်အစားကို စောစီးစွာ ခန့်မှန်းနိုင်သည်။
• ဦးနှောက် ပုံရိပ်ဖော်စစ်ဆေးခြင်း
  ဦးခေါင်းကွန်ပျူတာဓာတ်မှန် (CT scan) နှင့် သံလိုက်ဓာတ်မှန် (MRI) တို့ကို အသုံးပြု၍ ဦးနှောက်၏ ဖွဲ့စည်းပုံ၊ ဦးနှောက်ပျက်စီးမှု သို့မဟုတ် ဦးနှောက်ကြီးထွားမှုပုံမမှန်ခြင်း ရှိမရှိကို အသေးစိတ် ကြည့်ရှုစစ်ဆေးသည်။

ဖြစ်ပွါးရသည့် အကြောင်းရင်းကို ရှာဖွေခြင်း

• မျိုးဗီဇဆိုင်ရာ စစ်ဆေးမှုများ
  ဦးခေါင်းသေးခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်သော မျိုးဗီဇပြောင်းလဲမှုများ၊ မျိုးရိုးလိုက်ရောဂါများနှင့် Craniosynostosis ကဲ့သို့သော ရောဂါများကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်သည်။
• သွေးစစ်ဆေးခြင်း
  ဦးခေါင်းသေးခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်သော ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးအချို့ (ဥပမာ – Zika virus, Cytomegalovirus, Toxoplasmosis နှင့် Rubella virus) တို့သည် ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ် မိခင်မှ သန္ဓေသားသို့ ကူးစက်နိုင်သဖြင့် ဦးခေါင်းသေးသော ကလေးများအတွက် ထိုပိုးများကိုလည်း စစ်ဆေးသင့်သည်။ ထို့ပြင် ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုဆိုင်ရာ ရောဂါများ (Metabolic disorders) ကိုလည်း ရှာဖွေနိုင်သည်။

ဤစစ်ဆေးမှုများသည် ရောဂါကို အတည်ပြုရုံသာမက ကုသမှုလမ်းကြောင်းနှင့် ရေရှည်စောင့်ရှောက်မှု အစီအစဉ်များအတွက်ပါ အရေးကြီးသော အချက်အလက်များကို ပေးနိုင်သည်။

ကုသခြင်း

ဦးခေါင်းသေးခြင်းကို ဖြစ်စေသော အကြောင်းရင်းအများစုသည် ကုသ၍မရနိုင်ပေ။ သို့သော် Craniosynostosis ရောဂါကဲ့သို့ ခွဲစိတ်ကုသ၍ရသော အခြေအနေများအတွက် ကုသမှုများ ပြုလုပ်နိုင်သည်။

• ခွဲစိတ်ကုသခြင်း
  Craniosynostosis ရောဂါအတွက် စောစီးစွာ ဆက်သွားသော ဦးခေါင်းခွံရိုးများကို ခွဲစိတ်၍ ချဲ့ပေးနိုင်သည်။ ယခုအခါ ရိုးရာခွဲစိတ်မှုများထက် သွေးထွက်နည်းခြင်း၊ ပြန်လည်ကောင်းမွန်ချိန် တိုတောင်းခြင်းနှင့် အမာရွတ်ငယ်ခြင်းတို့ကြောင့် မှန်ပြောင်း (Endoscopy) အသုံးပြုသည့် အသေးစားခွဲစိတ်မှုနည်းပညာ (Minimally Invasive Surgery) များကို ပိုမိုအသုံးပြုလာကြသည်။
• ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာကုထုံးများ
  ဦးနှောက်ထိခိုက်မှုကြောင့် ဖြစ်ပွားသော ဦးခေါင်းသေးခြင်းနှင့်အတူ ဖွံ့ဖြိုးမှုနောက်ကျခြင်း၊ အသိဉာဏ်နည်းခြင်း စသည့်ပြဿနာများအတွက် ဦးနှောက်အာရုံကြော ပြန်လည်သန်စွမ်းရေးဆိုင်ရာ ကုထုံး (Neuro-rehabilitation) အသစ်များကို အသုံးပြုလာကြသည်။ ၎င်းတွင် ကိုယ်ခန္ဓာ ပြန်လည်သန်စွမ်းရေးဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ခန်းများ (Physical Therapy)၊ စကားပြောကုထုံး (Speech Therapy) နှင့် အထူးပညာသင်ကြားရေး အစီအစဉ်များ ပါဝင်သည်။ ဤကုထုံးများသည် ကလေး၏ လှုပ်ရှားမှုနှင့် သိမြင်မှုဆိုင်ရာ စွမ်းရည်များကို တိုးတက်လာစေရန် အထောက်အကူပြုသည်။ မိဘများမှလည်း ကျွမ်းကျင်ဆရာဝန်များနှင့်အတူ လက်တွဲပြီး စောစီးစွာ လေ့ကျင့်ပေးရန် အရေးကြီးသည်။

ကာကွယ်ခြင်း

ယေဘုယျအားဖြင့် ဦးခေါင်းသေးခြင်းသည် အပြည့်အဝ ကာကွယ်၍ရသောရောဂါ မဟုတ်သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံတွင် အတွေ့ရများသည့် ကလေးများ ဦးခေါင်းသေးစေသည့် အကြောင်းရင်းများသည် ကာကွယ်၍ရသော အခြေအနေများဖြစ်သည်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်၊ ကလေးမီးဖွားချိန်နှင့် မွေးပြီးနောက်ပိုင်းတွင် သန္ဓေသားနှင့် ကလေး၏ ဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးမှုတို့ကို ထိခိုက်နိုင်သော အခြေအနေများဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ဘဝ အာဟာရပြည့်စုံစွာ စားသုံးခြင်း၊ ကိုယ်ဝန် မှန်မှန်ပြခြင်း၊ ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းများတွင် တတ်ကျွမ်းနားလည်သူများနှင့် မွေးဖွားခြင်း၊ မိမိကလေးငယ်ကို ကာကွယ်ဆေးများ ထိုးနှံပေးခြင်းတို့ဖြင့် အချို့သောအကြောင်းရင်းများကို ကာကွယ်နိုင်သည်။

References:

1. Mayo Clinic. (n.d.). Microcephaly: Diagnosis and treatment. Retrieved July 31, 2025, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/microcephaly/diagnosis-treatment/drc-20375056
2. WebMD. (2024). What you should know about microcephaly. Retrieved July 31, 2025, from https://www.webmd.com/brain/what-you-should-know-about-microcephaly
3. Cleveland Clinic. (2023). Microcephaly. Retrieved July 31, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9843-microcephaly
4. Bartholomeusz, A. (2019). Next-generation sequencing for the diagnosis of microcephaly. Journal of Pediatric Genetics, 8(2), 77–85.
5. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2017). Zika and congenital microcephaly: An update for clinicians. MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report, 66(1), 1–5.
6. Di Rocco, C., et al. (2021). Minimally invasive surgery for craniosynostosis. Child’s Nervous System, 37(4), 1145–1156.

Published: 30 August 2024

Last updated: 23 October 2025