Multidisciplinary Team – MDT (ဆေးပညာရှင်များ စုပေါင်းညှိနှိုင်းကုသခြင်း)

ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုနယ်ပယ်တွင် လူနာတစ်ဦး၏ ရောဂါကို အကောင်းဆုံးနှင့် အပြည့်စုံဆုံး ကုသမှုပေးနိုင်ရန်အတွက်၊ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှု မတူညီသော ဆေးပညာရှင်များ စုပေါင်းကာ အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့အဖြစ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သော စနစ်ကို “ဆေးပညာရှင်များ စုပေါင်းညှိနှိုင်းကုသခြင်း” (Multidisciplinary Team – MDT) ဟုခေါ်သည်။ ရှုပ်ထွေးသောရောဂါများ သို့မဟုတ် နာတာရှည်ရောဂါများအတွက် ဤစနစ်သည် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော ချဉ်းကပ်မှုတစ်ရပ် ဖြစ်လာသည်။

အခြေခံမူဝါဒများ (Core Principles)

MDT ဆိုသည်မှာ ဆရာဝန်များ၊ သူနာပြုများ၊ ဆေးဝါးကျွမ်းကျင်သူများ၊ အာဟာရပညာရှင်များ၊ လူမှုဝန်ထမ်းများ၊ ကာယကုထုံးပညာရှင်များ စသည့် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးနေသော ပညာရှင်အမျိုးမျိုးတို့ စုပေါင်း၍ လူနာတစ်ဦးချင်းစီ၏ ကုသမှုအစီအစဉ်ကို ဆုံးဖြတ်ရန် တွေ့ဆုံညှိနှိုင်းသော အဖွဲ့ဖြစ်သည်။

• လူနာဗဟိုပြု စောင့်ရှောက်မှု (Patient-Centered Care) – လူနာ၏ လိုအပ်ချက်၊ စိုးရိမ်မှုနှင့် ဆန္ဒများကို ဦးစားပေးကာ ကုသမှုဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်များတွင် လူနာနှင့် မိသားစုကို တက်ကြွစွာ ပါဝင်စေခြင်း
• ပြည့်စုံသော စောင့်ရှောက်မှု (Holistic Care) – ရောဂါဝေဒနာတစ်ခုတည်းကိုသာမက လူနာ၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ လူမှုရေးဆိုင်ရာနှင့် နေ့တစ်ဓူဝလိုအပ်ချက်အားလုံးကို ခြုံငုံ၍ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်း
• ပညာရပ်မျိုးစုံ ပေါင်းစပ်ခြင်း (Integration of Expertise) – အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးစီ၏ သီးခြားကျွမ်းကျင်မှုများကို ပေါင်းစပ်အသုံးပြုခြင်းဖြင့် တစ်ဦးတည်း ဆုံးဖြတ်သည်ထက် ပိုမိုပြည့်စုံကောင်းမွန်သော ကုသမှုရွေးချယ်မှုကို ရရှိစေခြင်း
• ပွင့်လင်းမြင်သာသော ဆက်သွယ်မှု (Clear Communication) – အဖွဲ့ဝင်များအချင်းချင်း၊ လူနာနှင့် မိသားစုတို့အကြား ရောဂါအချက်အလက်၊ ကုသမှုအစီအစဉ်နှင့် တိုးတက်မှု အခြေအနေများကို ပုံမှန်၊ ပွင့်လင်းစွာ ဆက်သွယ်ပြောဆိုခြင်း

MDT ၏ သမိုင်းကြောင်း

MDT သဘောတရားသည် (၁၉) ရာစုနှစ်နှောင်းပိုင်းကပင် ယနေ့ခေတ် ခေတ်မီဆေးပညာများထက် စောစီးစွာ စတင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ အစောဆုံး ဘက်စုံပူးပေါင်းတွေးခေါ်ကုသမှုများသည် စိတ်ကျန်းမာရေးဆေးရုံများတွင် စတင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီး၊ ထိုနေရာများတွင် စိတ်ရောဂါ အထူးကုဆရာဝန်များ၊ စိတ်ပညာရှင်များနှင့် လူမှုဝန်ထမ်းများ အတူတကွ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။

ခေတ်မီ MDT ပုံစံသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး (၁၉၄၀) ပြည့်လွန်နှစ်များတွင် စတင်ပုံပေါ်လာခဲ့သည်၊ စစ်ပွဲဒဏ်ရာများအတွက် ပြန်လည်ထူထောင်ရေး ဆေးပညာ (Physical Medicine and Rehabilitation – PM&R) တိုးတက်လာမှုကြောင့် ဆရာဝန်များ၊ ကာယကုထုံးပညာရှင်များ၊ နေ့စဉ်လှုပ်ရှားမှုစွမ်းရည် ကုထုံးပညာရှင်များနှင့် သူနာပြုများအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု လိုအပ်လာခဲ့သည်။

စိတ်ကျန်းမာရေး နယ်ပယ်တွင် (၁၉၅၀-၁၉၆၀) ပြည့်လွန်နှစ်များ၌ ရပ်ရွာအခြေပြု စိတ်ကျန်းမာရေးအဖွဲ့များကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် လူမှုရေးရှုထောင့်များကို ပေါင်းစပ်ခဲ့သည်။

ထိုအချိန်ကာလတစ်ဝိုက်တွင် ကင်ဆာကုသရေးနှင့် နာကျင်မှုသက်သာရေး စောင့်ရှောက်မှုတို့သည် ရှုပ်ထွေးသော ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ရန်အတွက် စနစ်တကျ အဖွဲ့လိုက် ဆွေးနွေးမှုများကို စတင်ခဲ့သည်။ ကင်ဆာဆေးဝါးများနှင့် ဓါတ်ရောင်ခြည်ကုထုံးတို့ကဲ့သို့သော တွဲဖက်ကုသမှုများ၏ အကျိုးကျေးဇူးများကို တွေ့ရှိလာသောအခါ ခွဲစိတ်ဆရာဝန်၊ ဓာတ်ရောင်ခြည်ကင်ဆာကုဆရာဝန်နှင့် ဆေးကုသမှုဆိုင်ရာ ကင်ဆာကုဆရာဝန်တို့ ပူးပေါင်းညှိနှိုင်းရန် လိုအပ်လာခဲ့သည်။ ဤသို့ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခြင်းသည် ကင်ဆာရောဂါရှိသူများအတွက် အသက်ရှင်နှုန်းနှင့် ကုသမှုရလဒ်များကို သိသိသာသာ တိုးတက်စေကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ MDT ပုံစံသည် ယူကေ၊ အမေရိကန်နှင့် ဥရောပရှိ ကင်ဆာကုသရေးတွင် ကင်ဆာရောဂါအခြေအနေများကို ပူးပေါင်းဆွေးနွေးသုံးသပ်သည့် အဖွဲ့များ (Tumour Boards) အနေဖြင့် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) သည် (၁၉၇၈) ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်သော ပဏာမ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု (Primary Health Care) ဆိုင်ရာ Alma-Ata ကြေညာစာတမ်း၌ ထိရောက်သော ရပ်ရွာကျန်းမာရေးအတွက် ဘက်စုံပူးပေါင်းပါဝင်သော၊ အဖွဲ့အခြေပြု ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မရှိမဖြစ် လိုအပ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။

(၁၉၈၀-၁၉၉၀) ပြည့်လွန်နှစ်များတွင် ယူကေ-ကျန်းမာရေးအဖွဲ့အစည်း (NHS) သည် MDT အဖွဲ့အစည်းအဝေးများကို ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်မှုနှင့် အရည်အသွေးအာမခံချက် (Clinical Governance) ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် တရားဝင် လက်ခံကျင့်သုံးခဲ့သည်။ ၎င်းကို ကင်ဆာစောင့်ရှောက်မှုမှ စတင်ကာ လေဖြတ်ခြင်း၊ နှလုံးနှင့် ကလေးကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုများသို့ တိုးချဲ့ခဲ့သည်။

MDT ချဉ်းကပ်မှုသည် ရောဂါရှာဖွေမှု ပိုမိုတိကျခြင်း၊ ကုသမှု ပိုမိုကောင်းမွန်ခြင်း၊ အပြန်အလှန်ဆက်သွယ်မှု ကောင်းမွန်ခြင်း၊ လူနာကျေနပ်မှု မြင့်မားခြင်း စသည်တို့အတွက် အကောင်းဆုံးစွမ်းဆောင်နိုင်ကြောင်း သက်သေပြနိုင်ခဲ့သည်။

ပြောင်းလဲလာသော MDT သဘောတရားနှင့် လက်တွေ့လုပ်ငန်းများ

နည်းပညာတိုးတက်မှုများနှင့်အညီ MDT နယ်ပယ်တွင် ယခုအခါ အောက်ပါပြောင်းလဲတိုးတက်မှုများ တွေ့ရှိလာရသည်။

• စောင့်ရှောက်မှု ပေါင်းစည်းခြင်း (Integrated Care)
  MDT အဖွဲ့ဝင်များသည် ဆေးရုံအခြေပြု ပညာရှင်များသာမက ရပ်ရွာလူထုအခြေပြု ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများ၊ လူမှုရေးဝန်ထမ်းများကဲ့သို့သော ပြင်ပပညာရှင်များအထိ ကျယ်ပြန့်စွာပါဝင်လာပြီး စောင့်ရှောက်မှုကို လူနာများ၏အိမ်အရောက် ဆက်စပ်ပေါင်းစည်းပေးသည်။
• နည်းပညာ အသုံးပြုခြင်း (Technological Adoption)
  MDT အစည်းအဝေးများကို ကမ္ဘာ့နေရာအသီးသီးမှ ပညာရှင်များ ပါဝင်နိုင်ရန် Virtual / Teleconference အွန်လိုင်းစနစ်များဖြင့် ပြုလုပ်လာသည်။
• လူနာနှင့် မိသားစု ပါဝင်မှု (Patient and Family Involvement)
  MDT ဆုံးဖြတ်ချက်ချသည့် လုပ်ငန်းစဉ်များတွင် လူနာ၏ ကိုယ်ပိုင်အကြံဉာဏ်နှင့် ရည်မှန်းချက်များကို ထည့်သွင်းဆွေးနွေးမှုများ ပိုမိုပြုလုပ်လာသည်။

MDT ၏ အားသာချက်များ

MDT စနစ်ဖြင့် ကုသခြင်းသည် လူနာနှင့် ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်း နှစ်ဦးနှစ်ဖက်စလုံးအတွက် များစွာသော အကျိုးကျေးဇူးများ ရရှိစေသည်။

MDT နှင့် ကုန်ကျစရိတ်

1. တိုက်ရိုက်ကုန်ကျစရိတ် မြင့်မားခြင်း (Higher Direct Costs)
   ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များစွာ အစည်းအဝေးတက်ရောက်၍ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးရန် လိုအပ်သည့်အတွက် အချိန်ပေးရသည့်အပြင် အုပ်ချုပ်ရေး၊ စီမံခန့်ခွဲရေးဆိုင်ရာ ကုန်ကျစရိတ်လည်း မြင့်မားသည်။
2. သွယ်ဝိုက်သက်သာမှု (Indirect Savings)
   MDT ကြောင့် ပိုမိုကောင်းမွန်သော ရလဒ်များ (ဥပမာ _ ရောဂါရှာဖွေမှု ပိုတိကျခြင်း၊ လွဲမှားသောကုသမှုများ လျော့နည်းစေခြင်း) ရရှိခြင်းသည် ကုန်ကျစရိတ်များပြားသည့် နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ၊ မလိုအပ်ဘဲ ဆေးရုံတက်ရောက်မှု၊ စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှု၊ လွဲမှားသောကုသမှုနှင့် အရေးပေါ် စောင့်ရှောက်မှု ကုန်ကျစရိတ်များကို ရေရှည်တွင် လျှော့ချပေးနိုင်သည်။

MDT ၏ လုပ်ငန်းစဉ်များကို ထိရောက်စွာ စီမံခန့်ခွဲနိုင်ပါက၊ ကုန်ကျစရိတ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ၎င်း၏တန်ဖိုးသည် ရေရှည်တွင် သိသိသာသာ မြင့်တက်လာမည်ဖြစ်သည်။

MDT ၏ စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ဖြေရှင်းနည်းများ (Challenges and Solutions)

MDT စနစ်ကောင်းမွန်စွာ လည်ပတ်နိုင်ရန်အတွက် ဖြေရှင်းရမည့် စိန်ခေါ်မှုများ များစွာကြုံတွေ့နိုင်သည်။

MDT ဥပမာများ

MDT ကို ရောဂါအမျိုးအစားများစွာအတွက် အသုံးပြုလျက်ရှိသည်။ ဥပမာအားဖြင့် _

1. ကင်ဆာရောဂါကုသမှုဆိုင်ရာ MDT (Oncology MDT)
   • ပါဝင်သူများ – မိသားစုဆရာဝန်၊ ခွဲစိတ်ကုသမှုဆိုင်ရာ ကင်ဆာအထူးကု၊ ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုသမှုဆိုင်ရာ ကင်ဆာအထူးကု၊ ဆေးကုသမှုဆိုင်ရာ ကင်ဆာအထူးကု၊ ရောဂါဗေဒပညာရှင်၊ ဓာတ်မှန်ပညာရှင်၊ ကင်ဆာသူနာပြု၊ နာကျင်မှု သက်သာစေရေး အထူးကု၊ လူမှုဝန်ထမ်း၊ စိတ်ပညာရှင်စသည်များ
   • ရည်ရွယ်ချက် – လူနာ၏ ကင်ဆာအဆင့်ကို တိကျစွာ သုံးသပ်ပြီး၊ ခွဲစိတ်မှု၊ ဓာတ်ရောင်ခြည်နှင့် ဆေးဝါးများ စသည့် ကုသမှုအစီအစဉ်များကို ပေါင်းစပ်၍ အကောင်းဆုံး ဆုံးဖြတ်ပေးရန်
2. ဆီးချိုရောဂါကုသမှုဆိုင်ရာ MDT (Diabetes MDT)
   • ပါဝင်သူများ – မိသားစုဆရာဝန်၊ ဆီးချိုအထူးကု (Endocrinologist)၊ သူနာပြုဆရာမ၊ အာဟာရပညာရှင်၊ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများကို စောင့်ကြည့်ရန်အတွက် ခြေထောက် ခြေဖဝါးပိုင်းဆိုင်ရာအထူးကု (Podiatrist)၊ မျက်စိအထူးကု၊ ဦးနှောက်အာရုံကြောအထူးကု စသည်များ
   • ရည်ရွယ်ချက် – လူနာ၏ သွေးတွင်းသကြားဓာတ် ထိန်းချုပ်မှုကိုသာမက အာဟာရ၊ ခြေထောက်ထိခိုက်မှုကာကွယ်ရေးနှင့် အာရုံကြော၊ မျက်စိစစ်ဆေးမှု စသည့် ဘက်ပေါင်းစုံမှ စီမံခန့်ခွဲပေးရန်
3. ကလေးကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး MDT (Child Development Services MDT)
   • ပါဝင်သူများ – မိသားစုဆရာဝန်၊ ကလေးအထူးကုဆရာဝန် (Paediatrician)၊ စကားပြောကုထုံးပညာရှင် (Speech Therapist)၊ နေ့စဉ်လှုပ်ရှားမှုစွမ်းရည်ကုထုံးပညာရှင် (Occupational Therapist)၊ ကာယကုထုံးပညာရှင် (Physiotherapist)၊ စိတ်ပညာရှင်/ပညာရေးစိတ်ပညာရှင်၊ လူမှုဝန်ထမ်း၊ အထူးပညာရေးဆရာ (Special Education Teacher) စသည်များ
   • ရည်ရွယ်ချက် – ဖွံ့ဖြိုးမှုနောက်ကျခြင်း၊ အော်တစ်ဇင် (Autism) သို့မဟုတ် ဦးနှောက်အာရုံကြောဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုပြဿနာများရှိသော ကလေးငယ်များအတွက် ရောဂါရှာဖွေမှု၊ စောစီးစွာလေ့ကျင့်ကုသမှု (Early Intervention) နှင့် ပညာသင်ယူမှု အထောက်အပံ့ဆိုင်ရာ ဘက်စုံပါဝင်သည့် စောင့်ရှောက်မှုအစီအစဉ်ကို ဖန်တီးပေးရန်

ထို့ကြောင့် “ဆေးပညာရှင်များ စုပေါင်းညှိနှိုင်းကုသခြင်း” (MDT) သည် ခေတ်မီကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု၏ အရေးပါသော မဏ္ဍိုင်တစ်ရပ်ဖြစ်လာသည်။ MDT စနစ်သည် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင် အမျိုးမျိုး၏ အသိပညာများကို ပေါင်းစပ်ကာ လူနာများအတွက် ပိုမိုတိကျပြည့်စုံပြီး လူနာဗဟိုပြုသော ကုသမှုများ ပေးစွမ်းနိုင်သည်။

References:

1. Caceres, M., Fidalgo, D., Ramos, R., et al. (2024). Cost-savings associated with multi-disciplinary team approach for reduction of type 2 diabetes complications: A predictive model. ClinicoEconomics and Outcomes Research, 16, 1–12.
2. Engel, G. L. (1977). The need for a new medical model: A challenge for biomedicine. Science, 196(4286), 129–136. https://doi.org/10.1126/science.847460
3. Haward, R. A. (2006). The Calman–Hine report: A personal retrospective on the UK’s first comprehensive policy on cancer services. The Lancet Oncology, 7(4), 336–346. https://doi.org/10.1016/S1470-2045(06)70658-6
4. Kidger, S., Simmonds, R., Kelly, V., et al. (2014). Improving the effectiveness of multidisciplinary team meetings for patients with chronic diseases: A prospective observational study. Health Services and Delivery Research, 2(37).
5. Lamb, B. W., Jalil, R., Sevdalis, N., et al. (2014). Determinants of treatment plan implementation in multidisciplinary team meetings for patients with chronic diseases: A mixed-methods study. BMJ Quality & Safety, 23(10), 867–875.
6. Legare, F., Rattay, P., Cornuz, J., et al. (2011). Cost-effectiveness of anticipatory and preventive multidisciplinary team care for complex patients: Evidence from a randomized controlled trial. Journal of the American Geriatrics Society, 59(12), 2205–2213.
7. Macrae, C. (2010). The cost of the MDT. BMJ, 340, c951. https://doi.org/10.1136/bmj.c951
8. Nancarrow, S. A., Booth, A., Ariss, S., et al. (2013). Ten principles of good interdisciplinary team work. Human Resources for Health, 11, 19.
9. National Health Service Executive. (1995). A policy framework for commissioning cancer services (The Calman–Hine report) [Internet]. London: Department of Health. Retrieved October 15, 2025, from https://www.nhsemail.nhs.uk/cancer/calmanhine
10. Ouwens, M., Wollersheim, H., Hermens, R., et al. (2005). Integrated care programmes for chronically ill patients: A review of the literature and one Dutch example. European Journal of Public Health, 15(2), 162–169.
11. Reeves, S., Xyrichis, A., & Zwarenstein, M. (2018). Teamwork, collaboration, coordination, and networking: Why we need to distinguish between different types of interprofessional practice. Journal of Interprofessional Care, 32(1), 1–3. https://doi.org/10.1080/13561820.2017.1400150
12. Soukup, T., Armstrong, M., King, V., et al. (2015). Are multidisciplinary teams in secondary care cost-effective? A systematic review of the literature. BMC Health Services Research, 15(1), 159.
13. Stalfors, J., & Karlsson, T. (2005). A cost analysis of participation via personal attendance versus telemedicine at a head and neck oncology multidisciplinary team meeting. Journal of Telemedicine and Telecare, 11(Suppl 1), S1–S4.
14. World Health Organization. (1978). Declaration of Alma-Ata: International Conference on Primary Health Care, Alma-Ata, USSR, 6–12 September 1978 [Internet]. Geneva: WHO. Retrieved October 15, 2025, from https://www.who.int/publications/almaata_declaration

Published: 17 October 2025