Hip Replacement Surgery (တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသခြင်း)

တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်မှုသည် ဒူးဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်မှုများပြီးလျှင် အများဆုံး ပြုလုပ်လေ့ရှိသည့် ခွဲစိတ်ကုသမှုဖြစ်သည်။ တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်မှုများကို (၁၉) ရာစု နှောင်းပိုင်းကတည်းက ဆင်စွယ်ကို အသုံးပြု၍ ခွဲစိတ်ကုသမှုစတင်ခဲ့သော်လည်း ရောဂါပိုးသတ်သည့် နည်းလမ်းများ မဖွံ့ဖြိုးသေးသောကြောင့် ရေရှည်အောင်မြင်မှုမရခဲ့ပေ။ (၁၉၃၀-၁၉၅၀) ခုနှစ်များအတွင်း ခွဲစိတ်ကုဆရာဝန်များသည် မှန်၊ ရာဘာ၊ ပလတ်စတစ် စသည့်ပစ္စည်းများကို ပေါင်ထိပ်ရိုးခေါင်းနေရာ၌ အစားထိုးရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသော်လည်း ကုသမှုရလဒ်မှာ ကျေနပ်ဖွယ်ရာ မရှိခဲ့ပေ။ (၁၉၄၀) ခုနှစ်တွင် ဒေါက်တာ အော်စတင်မိုး (Dr Austin Moore) သည် သတ္တုဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော ပေါင်ထိပ်ရိုးခေါင်းကို တီထွင်ထုတ်လုပ်၍ အောင်မြင်စွာအစားထိုးခွဲစိတ်နိုင်ခဲ့သည်။ (၁၉၆၀) ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံမှ အရိုးခွဲစိတ်အထူးကုဆရာဝန်ကြီး ဒေါက်တာဦးစံဘော်သည် ဆင်စွယ်ကိုအသုံးပြု၍ ပေါင်ထိပ်ရိုးခေါင်းကျိုးသည့် လူနာများကို အစားထိုးကုသမှုပေးခဲ့ရာ အောင်မြင်မှုရရှိခဲ့သည်။

(၁၉၆၂) ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှအရိုးခွဲစိတ်အထူးကုဆရာဝန် ဆာဂျွန်ချန်းလေး (Sir John Chanley) သည် အဆစ်အတွင်း ပွတ်တိုက်မှုအနည်းဆုံး ဖြစ်စေသည့် တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်မှု သဘောတရားကို မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် တင်ပါးဆုံဆစ် အစားထိုးပစ္စည်းများကို စတိန်းလက်စတီး (Stainless Steel)၊ ပေါ်လီအီသလီး ပလတ်စတစ်ပြား (Polyethylene) နှင့် အရိုးစီးမန့်ကော် (Bone cement) ကို အသုံးပြုနိုင်ခဲ့သည်။ ဤတိုးတက်မှုသည် ခေတ်သစ် တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသမှု၏ အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်သည်။ (၁၉၇၀-၁၉၉၀) ခုနှစ်များ၌ တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးပစ္စည်းများတွင် စတိန်းလက်စတီးအစား တိုက်တေနီယမ် (Titanium) နှင့် ကိုဘော့-ခရိုမီယမ် (Cobolt-Chromium) သတ္တုစပ်များအသုံးပြုလာသည်။ အသုံးပြုသည့် ဖိအားဒဏ်ခံနိုင်သော ပလတ်စတစ်များသည်လည်း ပို၍အဆင့်မြင့်လာသည်။ (၂၀၀၀) ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် အစားထိုးပစ္စည်းများ ပို၍အဆင့်မြင့်လာခြင်းနှင့် ခွဲစိတ်ကုသသည့် နည်းပညာများ တိုးတက်လာမှုတို့ကြောင့် တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသမှုများ၏ ရလဒ်များ ပိုမိုကောင်းမွန်လာသည်။

တင်ပါးဆုံဆစ် ဖွဲ့စည်းပုံ

တင်ပါးဆုံဆစ်သည် အရပ်မျက်နှာ ဘက်ပေါင်းစုံလှုပ်ရှားမှု ပြုလုပ်နိုင်သောအဆစ် (Ball and socket joint) တစ်ခုဖြစ်သည်။ ခန္ဓာကိုယ်တွင် ဒူးဆစ်ပြီးလျှင် ဒုတိယအကြီးဆုံးအဆစ်ဖြစ်သည်။ တင်ပါးဆုံဆစ်ကို တင်ပါးဆုံအရိုးကွင်း (Pelvis) ရှိ တင်ပါးဆုံဆစ်ခွက် (Acetabulum) နှင့် ပေါင်ရိုး (Femur) ထိပ်ရှိ ပေါင်ထိပ်ရိုးခေါင်း (Femoral head) တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ တင်ပါးဆုံဆစ်သည် ကိုယ်ခန္ဓာ၏ ‌ကျောရိုးအဖွဲ့အစည်း (Axial skeleton) နှင့် ခြေထောက်များကို ဆက်သွယ်ပေးသည်။ ထို့အပြင် တင်ပါးဆုံဆစ်ကို အရိုးများသာမက_

• အရိုးနု (Cartilage)
• အဆစ်တွင်းရှိ အမြှေးပါး (Synovium)
• အဆစ်တွင်းရှိ အရည်အိတ် (Bursa)
• အရွတ်များ (Ligaments)
• အရွတ်ကြောများ (Tendons)
• ကြွက်သားများ (Muscle) တို့ဖြင့် အထောက်အပံ့ပေးထားပြီး အဆစ်တည်ငြိမ်မှုကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေသည်။

တင်ပါးဆုံဆစ်၏ လုပ်ငန်းဆောင်တာများမှာ_

• ကိုယ်ခန္ဓာအပေါ်ပိုင်းကို ဘယ်ညာ ဟန်ချက်ညီအောင် ထိန်းပေးခြင်း
• ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်ကို ထိန်းထားခြင်း
• ပေါင်လှုပ်ရှားမှုကို ဆောင်ရွက်ပေးခြင်း (ကွေးခြင်း၊ ဆန့်ခြင်း၊ လှည့်ခြင်း၊ အရှေ့အနောက် လှုပ်ရှားမှု၊ စက်ဝိုင်းပုံ လှုပ်ရှားမှုတို့ဖြစ်သည်)

တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးပစ္စည်း

တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးပစ္စည်းများသည် လူတစ်ယောက် ပုံမှန်သွားလာလှုပ်ရှားနိုင်ရန်နှင့် သဘာဝတင်ပါးဆုံဆစ်ကဲ့သို့ လုပ်ဆောင်နိုင်စေရန် ရည်ရွယ်ထုတ်လုပ်ထားသော ပစ္စည်းများဖြစ်သည်။ တင်ပါးဆုံဆစ် အစားထိုးပစ္စည်းများတွင်_

• ပေါင်ရိုးအတွင်းထည့်သွင်းရသည့် သတ္တုချောင်း (Femoral stem) နှင့် ၎င်းနှင့်ချိတ်ဆက်ရသည့် သတ္တုအလုံး (Metal) (သို့မဟုတ်) ကြွေသားအလုံး (Ceramics)
• တင်ပါးဆုံဆစ်ခွက်အတွင်း နေရာချထားရန် သတ္တုခွက် (Acetabular cup) နှင့် ဖိအားဒဏ်ခံနိုင်သောပလတ်စတစ် (Highly Cross-Linked Polyethylene – HXLPE) (သို့မဟုတ်) ကြွေသား (Ceramics) တို့ဖြင့် ဖုံးအုပ်ထားသည့် အနားသတ်လိုင်နာ (Liner) တို့ပါဝင်သည်

တင်ပါးဆုံဆစ် အစားထိုးပစ္စည်းများတွင် အသုံးပြုသောပါဝင်ပစ္စည်းများ

1. သတ္တုများ (Metals)
   • ယခုအချိန်၌ အသုံးများဆုံးဖြစ်သော တိုက်တေနီယမ်နှင့် ကိုဘော့-ခရိုမီယမ် သတ္တုစပ်တို့သည် ကြာရှည်ခံကာ ခန္ဓာကိုယ်နှင့် သဟဇာတဖြစ်ပြီး ပေါင်ရိုးအတွင်း ထည့်သွင်းအသုံးပြုသည့် ရိုးတံနှင့် ပေါင်ထိပ်ရိုးခေါင်းတွင်အသုံးပြုသည်။ ထို့အပြင် တင်ပါးဆုံဆစ်ခွက်အတု (Acetabular cup) တွင် အမာခံအနေဖြင့်လည်း သတ္တုစပ်ကို အသုံးပြုသည်
   • စတိန်းလက်စတီးကို ယခင်က အဆစ်အစားထိုးပစ္စည်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ အလွန်အသုံးနည်းသည်
   • တမ်တလမ် (Tantalum) သတ္တုသည် ခန္ဓာကိုယ်၏အရိုးများ တိုးဝင်ကြီးထွားစေရန် အပေါက်များစွာပါဝင်သည့်အတွက် ဒုတိယအကြိမ် ပြန်လည်ခွဲစိတ်ရသော အဆစ်အစားထိုးမှုများတွင် အသုံးပြုသည်
2. ကြွေသားများ (Ceramics)
   • အလွန်မာကြော၍ ချောမွေ့သည့် ကြွေသားဖြင့် ပေါင်ထိပ်ရိုးခေါင်း (Femoral Head) နှင့် တင်ပါးဆုံဆစ်ခွက် အနားသတ်ပစ္စည်း (Liner) ကို ပြုလုပ်နိုင်သည်
3. ဖိအားဒဏ်ခံနိုင်သော ပလတ်စတစ်များ (Highly Cross-Linked Polyethylene – HXLPE)
   • ပွတ်တိုက်မှုကို ခံနိုင်ရည်ရှိသည့် အဆင့်မြင့်ပလတ်စတစ်ကို တင်ပါးဆုံဆစ်ခွက် အတွင်းအနားသတ်ပစ္စည်း (Liner) အနေဖြင့် အသုံးပြုသည်

တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသရန် လိုအပ်သောရောဂါအခြေအနေများ

တင်ပါးဆုံဆစ်နာကျင်ခြင်း ရောဂါလက္ခဏာများကို ခံစားနေရပါက မခွဲစိတ်ဘဲကုသသည့် နည်းလမ်းများဖြစ်သော ဆေးဝါးများဖြင့်ကုသခြင်း၊ ကာယကုထုံးဖြင့် ကုသခြင်း၊ တုတ်ကောက်ကဲ့သို့ အထောက်အကူပြုကိရိယာများ အသုံးပြုခြင်းတို့ဖြင့် ကနဦးကုသမှုခံယူသင့်သည်။ အဆိုပါနည်းများဖြင့် ကုသနေသော်လည်း နေ့စဉ်လူမှုကိစ္စများ မလုပ်ဆောင်နိုင်ခြင်း သို့မဟုတ် လုပ်ဆောင်ရာတွင် အခက်အခဲရှိခြင်း၊ တင်ပါးဆုံဆစ်နာကျင်မှုကို ဆက်လက်ခံစားနေရခြင်းများရှိပါက အဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်မှု ခံယူရန်စဉ်းစားသင့်သည်။ အဆစ်အစားထိုးခံယူရန် လိုအပ်နိုင်သည့် ရောဂါအခြေအနေများမှာ_

• တင်ပါးဆုံဆစ်ကျီးပေါင်းတက်ရောဂါ (Hip osteoarthritis)
• ပေါင်ထိပ်ရိုးခေါင်းသို့ သွေးမရောက်ခြင်း (Avascular necrosis of femoral head)
• ရူမတွိုက်အဆစ်ရောင်ခြင်း (Rheumatoid arthritis)
• ပေါင်ရိုးထိပ်ပိုင်းကျိုးခြင်း (Fracture neck of femur)
• ထိခိုက်ဒဏ်ရာရပြီးနောက် ခံစားရသည့် အဆစ်ရောင်ရောဂါ (Post traumatic arthritis)
• ဆိုရီယားစစ်ရောဂါကြောင့် အဆစ်ရောင်ခြင်း (Psoriatic arthritis)
• အဆစ်ခိုင်ခါးကုန်းရောဂါ (Ankylosing spondylitis)
• မွေးရာပါ တင်ပါးဆုံဆစ်ဖွံ့ဖြိုးမှု ပုံမှန်မဟုတ်သည့်ရောဂါ [Development dysplasia of the hip (DDH)]
• တင်ပါးဆုံဆစ်တွင်း အရိုးအချင်းချင်း ပွတ်တိုက်သည့်ရောဂါ [Femoroacetabular impingement (FAI or hip impingement)]
• ကင်ဆာရောဂါများ
  • အရိုးကင်ဆာရောဂါများ
  • အရိုးသို့ပျံ့ နှံ့သော ကင်ဆာများ

တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသမှု မပြုလုပ်သင့်သော လက္ခဏာများနှင့် အခြေအနေများ

• အဆစ်အတွင်းပိုးဝင်၍ ရောင်ရမ်းခြင်း
• ခွဲစိတ်မည့် တင်ပါးဆုံဆစ်ပေါ် အရေပြားတွင်ရောဂါရှိခြင်း၊ အနာရှိခြင်း
• ခန္ဓာကိုယ်တစ်နေရာ၌ ရောဂါပိုးမွှားကူးစက်မှု ခံစားနေရခြင်း
• နှလုံးရောဂါကဲ့သို့ နောက်ခံကျန်းမာရေးအခြေအနေများကို မထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်း
• ခွဲစိတ်ပြီး ပြန်လည်သန်စွမ်းရေးလေ့ကျင့်ခန်း အစီအစဉ်များကို လိုက်နာဆောင်ရွက်ရန် ဆန္ဒမရှိခြင်း စသည့်အခြေအနေများတွင် တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသမှု မပြုလုပ်သင့်ပေ။

ကြိုတင်သိရှိထားရမည့်အချက်များ

• တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသမှုတွင်
  • တင်ပါးဆုံဆစ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသခြင်း (Partial Hip Replacement)
  • တင်ပါးဆုံဆစ်တစ်ခုလုံး အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသခြင်း (Total Hip Replacement)
  • ယခင် တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုခွဲစိတ်မှု ပျက်စီးယိုယွင်းလာသဖြင့် ပြန်လည်ခွဲစိတ်ရခြင်း (Revision Surgery) ဟူ၍ အမျိုးမျိုးရှိသည်
• ခွဲစိတ်ကုသမှုနည်းလမ်းအနေဖြင့် ပုံမှန်ခွဲစိတ်လမ်းကြောင်းဖြင့်ခွဲစိတ်ကုသခြင်းနှင့် သေးငယ်သည့် ခွဲစိတ်လမ်းကြောင်းဖြင့်ကုသခြင်း ဟူ၍ရှိသည်
• နည်းပညာအသုံးပြုမှုကို အခြေခံ၍ ကွန်ပျူတာအကူအညီယူ၍ခွဲစိတ်ခြင်း (Computer-Assisted Surgery)၊ စက်ရုပ်အကူအညီယူ၍ခွဲစိတ်ခြင်း (Robotic-Assisted Surgery) နှင့် လျှပ်စစ်သံလိုက်စနစ်သုံး၍ခွဲစိတ်ခြင်း (Navigation-Guided Surgery) ဟူ၍ခွဲခြားနိုင်သည်
• ထို့အပြင် အစားထိုးပစ္စည်းများ အသုံးပြုရာတွင် အရိုးစီးမန့်ကော် အသုံးပြုခြင်း (Cemented) နှင့် အရိုးစီးမန့်ကော် အသုံးမပြုခြင်း (Cementless) နည်းလမ်းတို့ရှိသည်
• မြန်မာနိုင်ငံတွင် တင်ပါးဆုံဆစ်တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း အစားထိုးခွဲစိတ်ရခြင်း (Partial Hip Replacement) အများစုမှာ ပေါင်ရိုးထိပ်ပိုင်းကျိုးသောကြောင့် ဖြစ်သည်
• တင်ပါးဆုံဆစ်တစ်ခုလုံးအစားထိုးခွဲစိတ် (Total Hip Replacement) ကုသရသည့် အဓိကအကြောင်းရင်းမှာ ပေါင်ထိပ်ရိုးခေါင်းသို့သွေးမရောက်ခြင်း (Avascular Necrosis of femoral head) ကြောင့်ဖြစ်သည်
• တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးပစ္စည်း အသုံးပြုမှုသည် လူနာတစ်ဦးချင်းစီ၏ လိုအပ်ချက်နှင့် ခွဲစိတ်ဆရာဝန်၏ ရွေးချယ်မှုပေါ်မူတည်၍ ကွဲပြားနိုင်သည်
• မခွဲစိတ်မီ ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးခြင်း၊ ရောဂါအခြေအနေအတွက် ဓာတ်မှန် (X-ray)၊ သံလိုက်ဓာတ်မှန် (MRI) ရိုက်ခြင်းတို့ကို ကြိုတင်ပြုလုပ်ထားရမည်
• ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းကို ကြိုတင်ရပ်ဆိုင်းထားရန် လိုအပ်ပြီး နောက်ခံရောဂါများ (ဥပမာ_ဆီးချိုရောဂါ) ရှိပါက စနစ်တကျကုသမှု ခံယူရမည်
• တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခြင်း၏ ဖြစ်နိုင်ခြေများနှင့် နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများကို ကြိုတင်သိရှိရန် လိုအပ်သည်
• မခွဲစိတ်မီနှင့် ခွဲစိတ်ကုသပြီးနောက် ပြန်လည်သန်စွမ်းရေး လေ့ကျင့်ခန်းများကို ပြုလုပ်ရမည်
• ခွဲစိတ်ကုသမှုခံယူအပြီး လှုပ်ရှားသွားလာမှု အဆင်ပြေစေရန်နှင့် လဲကျမှုအန္တရာယ်မရှိစေရန် အိမ်တွင်းအခြေအနေများကို လိုက်လျောညီထွေစွာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲထားရမည်
• အဆစ်အစားထိုးပစ္စည်းသည် (၁၅-၂၀) နှစ်အထိ တာရှည်ခံနိုင်ပြီး စနစ်တကျ ထိန်းသိမ်းပါက ပိုမိုကြာရှည်ခံနိုင်သည်
• တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်ခံယူသူ အများစုမှာ ဘဝလက်ကျန်သက်တမ်းကို အစားထိုးအဆစ်ဖြင့်ပင် နေထိုင်သွားနိုင်ကြပြီး အချို့မှာ နောက်ထပ်ခွဲစိတ်မှု လိုအပ်နိုင်သည်

တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသပုံအဆင့်ဆင့်

မခွဲစိတ်မီကြိုတင်ပြင်ဆင်ခြင်း

• တစ်ချိန်တည်း တင်ပါးဆုံဆစ်နှစ်ခုလုံး အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသမှု လိုအပ်ပါက ကျန်းမာရေးကောင်းသော ခွဲစိတ်မှုဒဏ်ခံနိုင်သောသူများတွင် ပြုလုပ်နိုင်သည်၊ နောက်ခံရောဂါဖြစ်ပွါးမှု ရာဇဝင်ရှိသူများနှင့် နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ ခံစားရနိုင်သူများတွင် အချိန်ခြား၍ တင်ပါးဆုံဆစ်တစ်ဖက်စီကို အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသနိုင်သည်၊ တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသမှု ကြားကာလမှာ ပုံမှန်အားဖြင့် (၆-၁၂) ပတ်ဖြစ်သည်
• တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးပစ္စည်းများကို နိုင်ငံအမျိုးမျိုး၊ ကုမ္ပဏီအမျိုးမျိုးမှ ထုတ်လုပ်သဖြင့် မိမိနှင့်သင့်တော်သည့် ပစ္စည်းအကြောင်းကို သက်ဆိုင်ရာ ခွဲစိတ်ကုသမည့်ဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးပြီး အသုံးပြုမည့် အစားထိုးပစ္စည်းကို ရွေးချယ်ရမည်
• အရိုးခွဲစိတ်အထူးကုဆရာဝန်မှ တင်ပါးဆုံဆစ်ဓာတ်မှန်၊ ကွန်ပျူတာဓာတ်မှန် (သို့မဟုတ်) သံလိုက်ဓာတ်မှန်တို့ကို အသုံးပြုပြီး အဆစ်ပျက်စီးမှုအခြေအနေကို သုံးသပ်ကာ တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးပစ္စည်း၏ အရွယ်အစားနှင့် အနေအထားကို ကြိုတင်ခန့်မှန်းမည်
• တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသမှု ခံယူရန် ဆုံးဖြတ်ပြီးပါက ခွဲစိတ်ကုသမှု ရလဒ်ကောင်းမွန်စေရန်နှင့် နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးဖြစ်ပွါးမှု မရှိစေရန် လူနာ၏အခြေအနေပေါ် မူတည်ပြီး အထွေထွေသမားတော်၊ နှလုံးအထူးကုသမားတော်၊ မေ့ဆေးအထူးကုဆရာဝန်များနှင့် တိုင်ပင်သင့်သည်
• သက်ဆိုင်ရာဆရာဝန်မှ ရောဂါရာဇဝင်မေးခြင်း၊ စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း၊ လိုအပ်သော ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်မှုများ ပြုလုပ်ခြင်း၊ အဆုတ်ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း၊ နှလုံးစစ်ဆေးခြင်းတို့ကို ကြိုတင်ပြုလုပ်မည်
• တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နိုင်သော နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများကို ကြိုတင်သိရှိရန် လိုအပ်သည်
• ခွဲစိတ်ကုသမည့်ရက်မတိုင်မီ တစ်ပတ်မှစ၍ သွေးကျဲဆေးသောက်ဆေးများကို မသောက်ဘဲ ရပ်ထားရမည်၊ လိုအပ်ပါက ဆရာဝန်မှ သွေးကျဲဆေးထိုးဆေးပေးရန် ညွှန်ကြားနိုင်သည်
• လူနာကို ခွဲစိတ်ခံယူမည့်နေ့ (သို့မဟုတ်) တစ်ရက်ကြိုတင်၍ ဆေးရုံတက်ရောက်စေမည်
• မခွဲစိတ်မီ ကြိုတင်၍ ပိုးသတ်ဆေးထိုးခြင်း၊ သွေးခဲခြင်းမှ ကာကွယ်နိုင်ရန် သွေးကျဲဆေးထိုးခြင်းတို့ ပြုလုပ်မည်

တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသခြင်း

• လူနာကို မေ့ဆေး (သို့မဟုတ်) ခါးရိုးထုံဆေးပေးပြီး ခွဲစိတ်ကုတင်ပေါ်တွင် ခွဲစိတ်မှုခံယူမည့် တင်ပါးဆုံဆစ်ကို အပေါ်မှာထား၍ ဘေးတစောင်းနေရာချထားမည်
• ခွဲစိတ်ကုသမှုခံယူမည့် တင်ပါးဆုံဆစ်နှင့် ခြေထောက်တစ်ခုလုံးကို ပိုးသတ်ဆေးများနှင့် စနစ်တကျ ဆေးကြောပြီး ပိုးသတ်ပြီးသားအလွှာစကို ဖုံးအုပ်သည်
• တင်ပါးဆုံဆစ် ခွဲစိတ်လမ်းကြောင်းပေးခြင်းမှာ ခွဲစိတ်ကုဆရာဝန်၏ ရွေးချယ်မှုအရ ကွဲပြားနိုင်သည်
• တင်ပါးဆုံဆစ်၏ ဘေးဘက် (သို့မဟုတ်) အနောက်ဘက်တွင် (၁၀-၁၅) စင်တီမီတာခန့် ရှည်လျားသော ခွဲစိတ်ဒဏ်ရာပြုလုပ်မည်
• ပျက်စီးယိုယွင်းနေသော သို့မဟုတ် ကျိုးနေသော ပေါင်ရိုးထိပ်ခေါင်း ကိုဖယ်ရှားကာ ပေါင်ရိုးအတွင်း သတ္တုချောင်းထည့်နိုင်ရန် ပြင်ဆင်မှု ပြုလုပ်သည်
• တင်ပါးဆုံဆစ်ခွက်အတွင်းရှိ မျက်နှာပြင်ညီညာမှုနှင့် လိုအပ်သောအနေအထားရရှိရန် ကိရိယာ (Reamer) အသုံးပြု၍ ပြုလုပ်သည်
• အဆစ်အနေအထား အဆင်ပြေမှု ရှိမရှိ သိရှိရန် အစမ်းအသုံးပြုမည့် အစားထိုးပစ္စည်းများကို နေရာချထား၍ အဆစ်တည်ငြိမ်မှုနှင့် လှုပ်ရှားနိုင်မှု အခြေအနေ၊ ခြေထောက်အတိုအရှည်တို့ကို စစ်ဆေးသည်
• လိုအပ်ပါက အစမ်းအသုံးပြုသည့် အစားထိုးပစ္စည်းများကို ပြောင်းလဲအသုံးပြုနိုင်သည်
• အားလုံးအဆင်ပြေပါက ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း အမှန်တကယ် အသုံးပြုမည့် တင်ပါးဆုံဆစ်ခွက် (Acetabular cup) ကို ဝက်အူ (Screws) အသုံးပြု၍ဖြစ်စေ၊ အရိုးစီးမန့်ကော် (Bone cement) နှင့် ဖြစ်စေအသုံးပြု၍ တည်ငြိမ်စေရန် ပြုလုပ်မည်၊ ထို့နောက် တင်ပါးဆုံဆစ်ခွက် အနားသတ်လိုင်နာ (Liner) ကို တင်ပါးဆုံဆစ်ခွက်အတွင်း နေရာချထားမည်
• ပေါင်ရိုးအတွင်း သတ္တုအချောင်းအတံ (Femoral stem) ကို ထည့်သွင်းပြီး သင့်တော်သည့် ပေါင်ထိပ်ရိုးခေါင်း အစားထိုးပစ္စည်းကို တပ်ဆင်မည်
• ခွဲစိတ်မှုပြီးသည်နှင့် တင်ပါးဆုံဆစ်၏ လှုပ်ရှားမှု၊ တည်ငြိမ်မှုနှင့် ခြေထောက်၏ အနေအထားကို ထပ်မံစမ်းသပ်စစ်ဆေးမည်
• ခွဲစိတ်ထားသည့်ဒဏ်ရာမှ သွေးမထွက်စေရန် သွေးထွက်သည့်နေရာများကို အပူဖြင့်ရှို့၍ကုသပြီး လိုအပ်ပါက သွေးဆင်းပိုက် (Drainage tube) ကို အနာအတွင်း ထည့်ထားပေးမည်
• ခွဲစိတ်ထားသည့်ဒဏ်ရာကို အလွှာလိုက် ပြန်ပိတ်မည်
• အဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်မှုသည် ပြင်ဆင်ချိန်မှ ပြီးဆုံးချိန်အထိ (၂-၃) နာရီခန့် ကြာနိုင်သည်။

ခွဲစိတ်မှုအပြီးကုသမှုပေးခြင်း

• ခွဲစိတ်ကုသမှုအပြီးတွင် ခွဲစိတ်ခန်းအတွင်းရှိ စောင့်ကြည့်လူနာခန်း၌ တစ်နာရီခန့်ထားပြီးနောက် အတွင်းလူနာအခန်းသို့ ပို့ဆောင်မည်
• သွေးပေါင်ချိန်၊ နှလုံးခုန်နှုန်း၊ သွေးအတွင်း အောက်ဆီဂျင်ရာခိုင်နှုန်းကို ပုံမှန်စောင့်ကြည့်မည်
• နာကျင်မှုသက်သာစေသော ဆေးများပေးခြင်း၊ လိုအပ်သော ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးများပေးခြင်း၊ သွေးခဲခြင်းကိုကာကွယ်ရန် သွေးကျဲဆေးများပေးခြင်းတို့ ပြုလုပ်မည်
• မေ့ဆေး (သို့မဟုတ်) ထုံဆေး ပြေလျော့ပြီးနောက် ဆရာဝန်ညွှန်ကြားသည့်အတိုင်း ကြွက်သားနှင့် အဆစ်လှုပ်ရှားမှု လေ့ကျင့်ခန်းများ စတင်ပြုလုပ်ရမည်
• ခွဲစိတ်ပြီးနောက်တစ်ရက်တွင် တင်ပါးဆုံဆစ်ဓာတ်မှန်ပြန်ရိုက်ပြီး ကောင်းမွန်ပါက မတ်တတ်ရပ်ခြင်း၊ လမ်းလျှောက်ခြင်း လေ့ကျင့်ခန်းများ စတင်မည်
• ခွဲစိတ်ကုသမှုအပြီး နာကျင်မှုသက်သာစေသော ဆေးဝါးများ၊ နည်းလမ်းများကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် လှုပ်ရှားသွားလာမှုကို ပိုမိုတိုးတက်စေသည်
• အနာအတွင်း ထည့်ထားသော သွေးဆင်းပိုက်ကို ခွဲစိတ်အပြီး (၂-၃) ရက်အကြာတွင် ဖြုတ်မည်
• ခွဲစိတ်ကုသမှုခံယူအပြီး ဆေးရုံတွင် (၃-၄) ရက်ခန့် ဆေးရုံတက်ရနိုင်သည်၊ သို့သော် အခြားကျန်းမာရေးပြဿနာများရှိလျှင် ဆေးရုံတက်ရက် ပိုကြာနိုင်သည်
• ခွဲစိတ်ပြီး (၁၀-၁၄) ရက်ခန့်တွင် ချုပ်ရိုးဖြည်ရန် လိုအပ်သည်၊ ဆေးရုံဆင်းပြီးနောက်ပိုင်း ရက်ချိန်းတွင်မှ ချုပ်ရိုးဖြေလေ့ရှိသည်
• အိမ်ပြန်ပြီးနောက် (၄-၆) ပတ်ကြာသည်အထိ ပုံမှန်ပြန်လည်သန်စွမ်းရေး လေ့ကျင့်ခန်းများ ဆက်လက်ပြုလုပ်ရမည်ဖြစ်သည်
• ပုံမှန်လှုပ်ရှားသွားလာမှုနှင့် အရည်အသွေးပြည့်ဝသော လူမှုဘဝနေထိုင်မှု ရရှိရန် (၃) လခန့် ကြာမြင့်နိုင်သည်

အဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသမှု၏ကောင်းကျိုးများ

အရိုးရောဂါဆိုင်ရာ ခွဲစိတ်ကုသမှုများ၏ အောင်မြင်မှုအရဆုံး ကုသမှုများတွင် တင်ပါးဆုံဆစ် အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသမှု ပါဝင်သည်။ လူနာများ၏ (၉၀-၉၅) ရာခိုင်နှုန်းခန့်မှာ နာကျင်မှု သိသိသာသာ သက်သာပြီး သွားလာလှုပ်ရှားမှုကောင်းမွန်ကာ ခွဲစိတ်ကုသမှုရလဒ်ကို ကျေနပ်မှုရှိကြသည်။ ခွဲစိတ်ကုသပြီး နှစ် (၂၀) အကြာ၌ တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးလူနာများ၏ (၈၀-၈၅) ရာခိုင်နှုန်းမှာ ခွဲစိတ်ကုသမှုရလဒ် ကောင်းမွန်နေဆဲဖြစ်သည်။ ခွဲစိတ်ကုသမှု၏ကောင်းကျိုးများမှာ_

• နာကျင်မှုသက်သာခြင်း
• လှုပ်ရှားသွားလာမှု တိုးတက်ကောင်းမွန်လာခြင်း
• ခြေထောက်နှစ်ဖက် အရှည်တူညီသွားခြင်း
• လူမှုဘဝနေထိုင်မှုပုံစံ ပြည့်စုံစေပြီး စိတ်ချမ်းသာစေခြင်း
• ယနေ့ခေတ် အဆစ်အစားထိုးပစ္စည်းများ၏ သက်တမ်းသည် အနှစ် (၂၀) ခန့်တာရှည်ခံပြီး စနစ်တကျ အသုံးပြုပါက ထို့ထက်ကြာရှည်ခံခြင်း
• ဆေးပညာရပ်ဆိုင်ရာနှင့် ခွဲစိတ်ကုသမှု နည်းပညာတိုးတက်လာမှုကြောင့် နောက်ခံကျန်းမာရေး ပြဿနာများရှိလျက်ပင် လူနာများဘေးအန္တရာယ် ကင်းဝေးခြင်း

နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ

တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသမှုသည် အများအားဖြင့် လုံခြုံစိတ်ချရပြီး ဘေးအန္တရာယ်ကင်းသော ခွဲစိတ်ကုသမှုတစ်ခုဖြစ်သော်လည်း အခြားခွဲစိတ်မှုများကဲ့သို့ နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးရှိနိုင်သည်။

• မေ့ဆေးနှင့်ပတ်သက်သောဆိုးကျိုးများ
  • မူးဝေအော့အန်ခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ ချမ်းတုန်ခြင်း၊ ဆီးအိမ်တင်းခြင်းတို့သည် အဖြစ်များသော်လည်း ယာယီသာ ခံစားရနိုင်သည်
  • မေ့ဆေးနှင့် ဓာတ်မတည့်ခြင်း၊ နှလုံးခုန်မမှန်ခြင်း၊ ရုတ်တရက် နှလုံးဖောက်ခြင်း၊ သွေးပေါင်ချိန်ကျခြင်းတို့သည် အဖြစ်နည်းသော်လည်း ပြင်းထန်နိုင်သည်
  • မေ့ဆေးနှင့်ပတ်သက်သော ဆိုးကျိုးများဖြစ်ပေါ်မှု လျော့ကျစေရန် မေ့ဆေးဆရာဝန်မှ မခွဲစိတ်မီ ကြိုတင်၍ စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်းများ ပြုလုပ်ထားမည်
• အနာပိုးဝင်ခြင်း
  • အပေါ်ယံအနာ ပိုးဝင်ခြင်းနှင့် အတွင်းပိုင်းအဆစ် အစားထိုးပစ္စည်းအထိ ပိုးဝင်ခြင်းများ ဖြစ်နိုင်သည်
  • ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးထိုးရန် လိုအပ်နိုင်ပြီး အချို့ပြင်းထန်လူနာများတွင် ပြန်လည်ခွဲစိတ်မှု လိုအပ်နိုင်သည်
  • မခွဲစိတ်မီ ပဋိဇီဝပိုပိုးသတ်ဆေးကြိုတင်ပေးခြင်းနှင့် ခွဲစိတ်ကုသမှုတွင် ရောဂါပိုးမွှားဝင်ရောက်မှု မရှိစေရန် စနစ်ကျသည့် အစီအမံများရှိရမည်။
• အဆစ်လွဲခြင်း
  • အဆစ်လွဲခြင်းသည် ခွဲစိတ်ပြီး ပထမ (၃) လအတွင်း ဖြစ်ပွါးနိုင်သည်၊ မခွဲစိတ်ဘဲ အဆစ်ပြန်ထည့်သည့်နည်းလမ်း (Closed reduction) ကို အသုံးပြုနိုင်သော်လည်း မကြာခဏ အဆစ်ပြန်လွဲနေပါက ပြန်လည်ခွဲစိတ်မှုပြုလုပ်ရမည်
  • ခွဲစိတ်ကုသသည့် နည်းစနစ်ကောင်းမွန်ရန်နှင့် အဆစ်အစားထိုးပစ္စည်း ရွေးချယ်မှုမှန်ကန်ရန် အရေးကြီးသည်
  • ခွဲစိတ်မှုခံယူသူအနေဖြင့် ရှောင်ကြဉ်ရမည့် လှုပ်ရှားမှုများကိုမပြုလုပ်ခြင်း၊ အထောက်အကူပြုကိရိယာများ အသုံးပြုခြင်း၊ ကြွက်သားသန်မာရေးလေ့ကျင့်ခန်းများ လုပ်ခြင်းဖြင့် အဆစ်လွဲခြင်းကို ကာကွယ်နိုင်သည်
• သွေးခဲခြင်း
  • အတွင်းပိုင်း သွေးပြန်ကြော သွေးခဲခြင်းမှတစ်ဆင့် သွေးခဲသည် အဆုတ်သို့ ရောက်ရှိသွားပါက အသက်အန္တရာယ်ရှိနိုင်သည်
  • ရင်ဘတ်တင်းကြပ်ကြပ်ဖြစ်ခြင်း၊ ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း၊ အသက်ရှူရခက်ခဲခြင်းရှိပါက သတိထားသင့်သည်
  • ထိုသို့မဖြစ်စေရန် ခွဲစိတ်ပြီးနောက် ဆောလျင်စွာ အဆစ်လှုပ်ရှားမှုပြုလုပ်ခြင်း၊ ကြွက်သားညှစ်အားသုံး ကိရိယာများတပ်၍ သွေးလည်ပတ်မှု ကောင်းမွန်စေခြင်း၊ သွေးကျဲဆေးများ ကြိုတင်ပေး၍ ကုသခြင်းဖြင့် ကာကွယ်နိုင်သည်
• အာရုံကြောနှင့် သွေးကြောထိခိုက်ခြင်း
  • ခွဲစိတ်ကုသမှုခံယူနေချိန်အတွင်း အာရုံကြောနှင့် သွေးကြောထိခိုက်မှုမှာ ဖြစ်နိုင်ခြေနည်းပါးသည်
• အရိုးကျိုးခြင်း
  • ပေါင်ရိုးအတွင်း သတ္တုချောင်းအတံ ထည့်သွင်းချိန်၌ အရိုးကျိုးခြင်းဖြစ်နိုင်သကဲ့သို့ ခွဲစိတ်မှုပြီးနောက်လည်း ဖြစ်နိုင်သည်
  • သတ္တုပြားနှင့် ဝက်အူများ (Plate and screws)၊ ဝိုင်ယာများ (Wires) အသုံးပြု၍ ခွဲစိတ်ကုသမှုလိုအပ်နိုင်သည်
• အဆစ်တင်းတောင့်ခြင်း
  • ခွဲစိတ်ပြီး ပြန်လည်သန်စွမ်းရေး လေ့ကျင့်ခန်းများကို စောစီးစွာပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် အဆစ်တင်းတောင့်ခြင်းကို ကာကွယ်နိုင်သည်
• အစားထိုးခွဲစိတ်ပစ္စည်းနှင့် ဓာတ်မတည့်ခြင်း
  • အချို့လူနာများသည် အဆစ်အစားထိုးပစ္စည်းတွင် ပါဝင်သည့်သတ္တုနှင့် ဓာတ်မတည့်မှု ရှိနိုင်သော်လည်း ဖြစ်နိုင်ခြေနည်းပါးသည်
• ခြေထောက်အနိမ့်အမြင့်မတူညီခြင်း
  • တင်ပါးဆုံဆစ်အစားထိုးကုသမှုတွင် တွေ့ရနိုင်ပြီး အနည်းငယ်သာ ကွာခြားမှုရှိပါက ဖိနပ်အောက်ခံပြားအား မြှင့်ပေးခြင်း၊ ခြေဖနောင့်အောက်၌ အခုအခံထည့်ပေးခြင်း၊ ပြန်လည်သန်စွမ်းရေးကာယကုထုံးဖြင့် ကုသခြင်းတို့ဖြင့် အဆင်ပြေနိုင်သည်
• အဆစ်အတွင်းမှ အသံကြားရခြင်း (Clicking or Squeaking sound)
  • အများအားဖြင့် အန္တရာယ်မရှိသော်လည်း လူကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေသည်
  • ပေါင်ရိုးထိပ်ရှိကြွေသားနှင့် တင်ပါးဆုံဆစ်ခွက် အနားသတ်လိုင်နာကြွေသားတို့ ထိဆက်သည့် (Ceramics on ceramics) နည်းလမ်းများတွင် တွေ့ရလေ့ရှိသည်
• ကြွက်သားနှင့် အရွတ်များနေရာတွင် အရိုးဖြစ်ပေါ်ခြင်း (Heterotopic ossification)
  • တင်ပါးဆုံဆစ် အနီးတစ်ဝိုက်ရှိ ကြွက်သားနှင့် အရွတ်နေရာများတွင် ပုံမှန်မဟုတ်သောအရိုးများ စုပုံပြီး အဆစ်လှုပ်ရှားမှုကို ထိခိုက်စေသည်
  • ခွဲစိတ်ကုသမှုထပ်မံမလိုအပ်ဘဲ ဆေးပေးခြင်းဖြင့် သက်သာစေသည်
• အရိုးတစ်ရှူးများပျက်စီးခြင်း (Osteolysis)
  • အဆစ်အစားထိုးပစ္စည်းများ (ဥပမာ _ ပလတ်စတစ်၊ သတ္တု) ပွန်းပဲ့ခြင်းကြောင့် ထွက်လာသော အမှုန်အမွှားများသည် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းရှိ ဆဲလ်များကို လှုံ့ဆော်ပြီး အရိုးပျက်စီးခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။
• အဆစ်အစားထိုးပစ္စည်းများ ပျက်စီးလာခြင်း
  • အဆစ်အတုကို နှစ်ပေါင်းများစွာ အသုံးပြုပြီး အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ အဆစ်အစားထိုးပစ္စည်းများ ချောင်လာခြင်း၊ ပျက်စီးလာခြင်းများရှိပါက အဆစ်နာကျင်ခြင်း၊ အဆစ်ခိုင်ခံ့မှု မရှိခြင်း၊ ပြုတ်ထွက်ခြင်းများ ခံစားရနိုင်သည်၊ ထိုအခါ အဆစ်ပြန်လည်ခွဲစိတ်မှု လိုအပ်နိုင်သည်

လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမည့်အချက်များ

အဆစ်အစားထိုးခွဲစိတ်ကုသမှု ခံယူပြီးနောက် လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမည့် အချက်များသည် ပြန်လည်သက်သာမှုကို မြန်ဆန်စေပြီး နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများကို ကာကွယ်နိုင်ရန် အရေးကြီးသည်။ အောက်ပါအချက်များကို လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမည်။

• ဆရာဝန် ညွှန်ကြားထားသော ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးများနှင့် အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများကို စနစ်တကျသောက်ပါ
• နာကျင်မှုနှင့် ရောင်ရမ်းမှုကို လျှော့ချရန် ရေခဲကပ်ပါ
• ခွဲစိတ်ထားသော ဒဏ်ရာကို သန့်ရှင်းစွာထားပါ
• နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ ရှိမရှိ စောင့်ကြည့်ပါ
• ဒဏ်ရာတွင် နီရဲခြင်း၊ ရောင်ရမ်းခြင်း၊ ပြည်ထွက်ခြင်း၊ ဖျားခြင်း စသည့် လက္ခဏာများရှိပါက ဆရာဝန်ကို အမြန်အကြောင်းကြား၍ ချက်ချင်းပြန်ပြပါ
• အဆစ်တွင် နာကျင်မှု၊ တောင့်တင်းမှု (သို့မဟုတ်) ပုံမှန်မဟုတ်သော အသံများကြားရပါက ဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်ပါ
• အဆစ်များကို ဒဏ်မပိစေရန် ကိုယ်အလေးချိန်ကို ထိန်းသိမ်းပါ
• ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်သော အစားအစာများစားပါ
• ကြွက်သားများကို သန်မာစေရန် ပြန်လည်သန်စွမ်းရေး လေ့ကျင့်ခန်းများကို ညွှန်ကြားထားသည့်အတိုင်း ပုံမှန်ပြုလုပ်ပါ
• ထိုင်ခုံအနိမ့်များတွင် မထိုင်ပါနှင့်၊ ခြေထောက်ကိုချိတ်၍ မထိုင်ပါနှင့်
• ခွဲစိတ်ပြီးစအချိန် လှုပ်ရှားလမ်းလျှောက်ရာတွင် ချိုင်းထောက် (Crutches) သို့မဟုတ် လမ်းလျှောက်တုတ် (Walker) ကို အသုံးပြုပါ
• အားကစားပုံမှန်လုပ်ပါ၊ လမ်းလျှောက်ခြင်း၊ စက်ဘီးစီးခြင်း၊ ရေကူးခြင်းကဲ့သို့ အနည်းငယ်သာ အားစိုက်ရသော လှုပ်ရှားမှုများကို ပြုလုပ်ပါ
• ခွဲစိတ်ပြီးနောက် ဆရာဝန် ညွှန်ကြားထားသောရက်များတွင် ရက်ချိန်းပုံမှန်ပြသပါ

References:

1. Cleveland Clinic. (2023). Hip replacement (hip arthroplasty). Retrieved June 22, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/17102-hip-replacement
2. Mayo Clinic. (n.d.). Hip replacement. Retrieved June 22, 2025, from https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/hip-replacement/about/pac-20385042
3. Schwartz, A. A. (2024). Hip replacement surgery: what you should know. WebMD. Retrieved June 22, 2025, from https://www.webmd.com/arthritis/hip-replacement-surgery
4. Wrightington, Wigan and Leigh NHS Foundation Trust. (n.d.). Pioneer of hip replacement surgery. Retrieved June 22, 2025, from https://www.wwl.nhs.uk/pioneer-of-hip-replacement-surgery
5. Szostakowski, B., Jagiello, J., & Skinner, J. A. (2017). ArtiFacts: Ivory hemiarthroplasty: The forgotten concept lives on. Clinical Orthopaedics and Related Research, 475(12), 2850–2854. https://doi.org/10.1007/s11999-017-5497-0

Published: 4 July 2025