IUCD (သားအိမ်အတွင်းထည့် သားဆက်ခြားပစ္စည်း)

သားအိမ်အတွင်းထည့် သားဆက်ခြားပစ္စည်း Intrauterine Contraceptive Device (IUCD) သည် Copper ကြေးနီကွိုင် ပါဝင်ပြီးပလတ်စတစ်ဖြင့်လုပ်ထားသော T ပုံသဏ္ဌာန်ရှိသည့် ပစ္စည်းဖြစ်သည်။ T ပုံသဏ္ဌာန် ပစ္စည်းအောက်ခြေတွင် ကြိုးစနှင့်ဆက်ထားသည်။ သားအိမ်အတွင်းထည့် သားဆက်ခြားပစ္စည်း အမျိုးအစားပေါ်မူတည်၍ သားအိမ်အတွင်း တစ်ခါထည့်ထားလျှင် (၅)နှစ် မှ (၁၀)နှစ်ထိ သားဆက်ခြားပေးနိုင်သည်။

သုံးစွဲရန်လိုအပ်သော အခြေအနေများ

ကာလရှည်သားဆက်ခြားလိုသော အမျိုးသမီးများတွင် သုံးနိုင်သည်။

သုံးစွဲရန် မသင့်တော်သူများ

Copper ကြေးနီ ဓာတ်မတည့်သူများ
ကလေးမွေးပြီး (၄၈) နာရီနှင့်အထက်နှင့် (၄) ပတ်အတွင်း ရှိသူများ
လတ်တလော ကိုယ်ဝန်ပျက်ကျထားပြီး ပိုးဆိပ်ရှိနေသူများ
သားအိမ် သို့မဟုတ် သားအိမ်ခေါင်း ရောင်ရမ်းနေသူများ
သားအိမ်အသားလုံးရှိသူများ
အကြောင်းရှာမရဘဲ မိန်းမကိုယ်မှသွေးဆင်းနေသူများ
သားဥပြွန်အတွင်း သန္ဓေတည်ဖူးသူ
အမျိုးသမီးမျိုးပွားအင်္ဂါတွင် ပိုးဝင်ခြင်း၊ ကင်ဆာရောဂါရှိသူများ
ကာလသားရောဂါ၊ ခုခံအားကျဆင်းရောဂါရှိသူများ
Wilson’s ရောဂါရှိသူများ

သားဆက်ခြားပစ္စည်း အလုပ်လုပ်ပုံ

ဤပစ္စည်းကို သားအိမ်အတွင်းထည့်ထားခြင်းဖြင့်

Copper ကြေးနီသည် သားအိမ်အတွင်း ဝင်ရောက်လာသော သုက်ပိုးလှုပ်ရှားမှုနှင့် ရှင်သန်မှုကို ဟန့်တားပေးသည်၊ ထို့အတူ သားဥအိမ်မှကြွေကျလာသော သားဥကိုလည်း အဆိပ်အတောက် ဖြစ်စေသည်
သန္ဓေသားလောင်း သားအိမ်အတွင်း မကပ်တွယ်နိုင်အောင် တားဆီးပေးခြင်း
သားဥနှင့်သုက်ပိုး မတွေ့အောင် တားဆီးခြင်းဖြင့် ကိုယ်ဝန်မရအောင် ကာကွယ်ပေးသော သားဆက်ခြားနည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်

အကျိုးကျေးဇူးများ

နှစ်ရှည်ခံ၍ ကုန်ကျစရိတ်သက်သာခြင်း
ဆေးခန်းပုံမှန်သွားရန် မလိုအပ်ခြင်း
ရာသီပုံမှန်လာခြင်း
သွေးဆုံးချိန်ကို သိနိုင်ခြင်း
ဟော်မုန်းမပါဝင်သည့်အတွက် ဟော်မုန်းတားဆေးကတ်၊ ထိုးဆေးတို့နှင့် မတည့်သူများလည်း အသုံးပြုနိုင်ခြင်း
နို့တိုက်မိခင်အသုံးပြုနိုင်ခြင်း
သားအိမ်အတွင်း ထည့်ထားသည့်ပစ္စည်းကို ပြန်ထုတ်လိုက်သည်နှင့် ချက်ချင်းကိုယ်ဝန်ပြန်ရနိုင်ခြင်း
အရေးပေါ်ကိုယ်ဝန်တားဆေးအဖြစ် အသုံးပြုနိုင်ခြင်း

အားနည်းချက်များ

လိင်မှတစ်ဆင့် ကူးစက်ရောဂါများကို မကာကွယ်ပေးနိုင်ခြင်း
ထည့်သွင်းစဥ် အနည်းငယ် မသက်မသာ ခံစားရနိုင်ခြင်း
သွေးဆင်းများနိုင်ခြင်း
စနစ်တကျလေ့ကျင့်ထားသော ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများပေါ်မှီခိုရခြင်း
မိမိဘာသာ အသုံးမပြုနိုင်ခြင်း

သားအိမ်အတွင်း သားဆက်ခြားပစ္စည်း ထည့်သွင်းပုံအဆင့်ဆင့်

မထည့်သွင်းမီ ထည့်သွင်းပေးမည့် ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းမှ သားအိမ်အတွင်းထည့်ပစ္စည်း လုပ်ဆောင်ပုံနှင့် အသုံးပြုမည့်ပစ္စည်းကိုပြသ၍ ထည့်သွင်းမည့်လုပ်ငန်းစဥ် အဆင့်ဆင့်ကို ရှင်းပြပေးမည်
ထိုသို့ထည့်သွင်းခြင်းအတွက် မေ့ဆေး၊ ထုံဆေးပေးရန် မလိုအပ်ပါ
ဒူးထောင်ပေါင်ကား လှဲလျက်အနေအထားဖြင့် ကုတင်ပေါ်တွင် နေရမည်
ဦးစွာ သားအိမ်အနေအထားသိရန် ထည့်ပေးမည့်သူမှ မိန်းမကိုယ်အတွင်း လက်ထည့်ပြီး စမ်းသပ်မည်
ထို့နောက် မိန်းမကိုယ်အတွင်းသို့ သားအိမ်ခေါင်းအဝကောင်းစွာမြင်နိုင်ရန် ဘဲနှုတ်သီးကိရိယာ (speculum) ကို ထည့်ပြီးကြည့်မည်
ပြီးလျှင် သားအိမ်အတွင်းထည့်မည့် သားဆက်ခြားပစ္စည်းကို သားအိမ်ထဲ ညင်သာစွာထည့်မည်
ထည့်ပြီးလျှင် ပစ္စည်းကြိုးစကို မိမိကိုယ်တိုင် စစ်ဆေးနိုင်ရန် သင်ပြပေးမည်၊ ပထမလတွင် တစ်ပတ် တစ်ကြိမ်၊ နောက်ပိုင်းတွင် ရာသီလာပြီးနောက် ရံဖန်ရံခါ မိမိဘာသာ စစ်ဆေးကြည့်ရမည်

ကြိုးစ စစ်ဆေးနည်း

စမ်းမည့်လက်ကို စင်ကြယ်အောင်ဆေးပါ၊ ဆောင့်ကြောင့်ထိုင်ပါ၊ မိန်းမကိုယ်အတွင်း လက်ညှိုးထည့်၍ သားအိမ်ခေါင်းအဝနား ပစ္စည်း၏ကြိုးစ ရှိမရှိ စမ်းသပ်ပါ၊ ကြိုးစကို မဆွဲရပါ
ကြိုးစစမ်းမမိခြင်း၊ ရှည်နေခြင်း၊ တိုနေခြင်းဖြစ်နေပါက ဆေးခန်းပြန်ပြရန် လိုအပ်သည်၊ အရေးပေါ်သားဆက်ခြားရန် လိုအပ်နိုင်သည်

ပြန်လည်ထုတ်ယူပုံ

ဒူးထောင်ပေါင်ကား လှဲလျက်အနေအထားဖြင့် ခုတင်ပေါ်တွင် နေရမည်
သားအိမ်ခေါင်းအဝမြင်ရအောင် ဘဲနှုတ်သီးကိရိယာကို ထုံဆေးဂျယ်လီသုတ်ပြီး မိန်းမကိုယ်အတွင်းထည့်မည်
ပစ္စည်းကြိုးစလေးမြင်ရလျှင် Artery forceps ကိရိယာဖြင့် ကြိုးစကိုညှပ်ပြီး အသာဆွဲထုတ်မည်

နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ

အချို့သောသူများတွင် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ ခံစားရနိုင်သည်။

ထည့်ခါစတွင် ရက်အနည်းငယ် သွေးဆင်းနိုင်ခြင်း၊ သွေးတစ်စက်စက်ဆင်းခြင်း၊ ဆီးစပ်ကိုက်ခြင်းများသည် ထည့်ပြီးစရက်သတ္တပတ်အတွင်း ဖြစ်နိုင်သည်
သွေးဆင်းများခြင်း၊ ရက်ရှည်ရှည်ဆင်းခြင်း၊ ရာသီလာရက် တစ်လနှင့်တစ်လကြားတွင် သွေးဆင်းခြင်း
ရာသီလာစဥ် ပိုမိုနာကျင်ခြင်း စသည်တို့ဖြစ်နိုင်သည်။

သို့သော် ထိုဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများသည် ထည့်ပြီး (၃)လ မှ (၆)လအတွင်းတွင်သာ ဖြစ်လေ့ရှိသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပြန်ကောင်းသွားတတ်သည်။

သတိပြုရမည့်အချက်များ

စထည့်သင့်သည့် အချိန်

ရာသီသွေးစလာပြီး (၇) ရက်အတွင်းထည့်လျှင် အကောင်းဆုံးဖြစ်သည် (သွေးဆင်းများနေသောနေ့တွင် မထည့်သင့်ပါ)
ရာသီသွေးစလာပြီး (၇) ရက်အတွင်း မဟုတ်သော်လည်း ကိုယ်ဝန်မရှိဟု သေချာလျှင် အခြားမည်သည့်နေ့မဆို ထည့်နိုင်သည်၊ မထည့်ခင် ကိုယ်ဝန် ရှိမရှိ အရင်စစ်ဆေးရန်လိုသည်
ကလေးမွေးပြီးပြီးချင်း (၄၈) နာရီအတွင်း
ကလေးမွေးပြီး (၁) လကျော်
သားပျက်သားလျှော ဖြစ်ပြီးပြီးချင်းအချိန်

ဆေးခန်းပြန်ပြသင့်သည့် အခြေအနေများ

ထည့်ပြီး (၃)ပတ် မှ (၆)ပတ်အကြား သို့မဟုတ် ရာသီလာပြီးနောက် စစ်ဆေးရန် ပြန်ပြသင့်သည်။ အောက်ပါအခြေအနေများ ဖြစ်ပေါ်ခံစားရပါက ဆရာဝန်နှင့် ပြန်ပြသင့်သည်။

ရာသီသွေးဆင်း များခြင်း
မိန်းမကိုယ်မှ အနံ့နံသော အဖြူရည်များဆင်းခြင်း
ဝမ်းဗိုက်အောက်ပိုင်း ဆီးစပ်၊ တင်ပါးဆုံရိုးကွင်းအတွင်း မခံမရပ်နိုင်အောင် ကိုက်ခြင်း
ရာသီသွေးမပေါ်လျှင် သို့မဟုတ် ကိုယ်ဝန်ရှိနေသည်ဟု သံသယဖြစ်ခြင်း
စစ်ဆေးသည့်အခါ ကြိုးစရှည်နေခြင်း၊ တိုခြင်း၊ စမ်းမမိခြင်း
လိင်မှတစ်ဆင့်ကူးစက်သည့်ရောဂါများနှင့် HIV ရောဂါရရှိသည်ဟု သံသယဖြစ်ခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။

References:

Chambers, R., & Esmail, A. (Eds.). (2020). Oxford handbook of general practice (5th ed.). Oxford University Press.
World Health Organization, Ministry of Health and Sports (Myanmar), & United States Agency for International Development. (2020). Decision-making tool for birth spacing clients and providers [Booklet].
NHS (UK). (n.d.). IUD (coil). NHS. Retrieved July 26, 2025, from https://www.nhs.uk/contraception/methods-of-contraception/iud-coil/

Published: 30 August 2024

Last updated: 4 November 2025