Aplastic anaemia (ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းခြင်းကြောင့် သွေးအားနည်းခြင်း)

ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းခြင်းဆိုသည်မှာ ခန္ဓာကိုယ်အတွက်လိုအပ်သည့် သွေးဆဲလ်အသစ်များကို ရိုးတွင်းခြင်ဆီမှလုံလောက်အောင် မထုတ်လုပ်နိုင်သော ရောဂါအခြေအနေတစ်ခုဖြစ်သည်။ ရှားပါးသော်လည်း ပြင်းထန်သည့်ရောဂါမျိုးဖြစ်ပြီး အသက်အရွယ်မရွေးဖြစ်နိုင်သည်။
ရိုးတွင်းခြင်ဆီသည် အရိုးများ၏အလယ်အတွင်းပိုင်းတွင် တည်ရှိပြီး ပျော့ပြောင်းနူးညံ့သော တစ်ရှူးအလွှာမျိုးဖြစ်သည်။ ခန္ဓာကိုယ်အတွက် သွေးဆဲလ်များထုတ်လုပ်ရာနေရာဖြစ်ပြီး ခြင်ဆီပင်မဆဲလ်များ၊ အဆီတစ်ရှူးများနှင့် သွေးကြောများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ရိုးတွင်းခြင်ဆီမှ အောက်ပါသွေးဆဲလ်များကိုထုတ်လုပ်သည်။

• သွေးနီဥများ (ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့သို့ အောက်ဆီဂျင်သယ်ဆောင်ပေးသည့် ဆဲလ်များ)
• သွေးဖြူဥများ (ခန္ဓာကိုယ်ကို ပိုးမွှားများနှင့် ကူးစက်ရောဂါများမှ ကာကွယ်ပေးသော ဆဲလ်များ)
• သွေးဥမွှားများ (သွေးကြောများ ပျက်စီးသွားသောအခါတွင် သွေးထွက်ခြင်းကို ရပ်တန့်ရန် သွေးခဲများ ဖြစ်ပေါ်လာစေသော ဆဲလ်များ)

အကြောင်းရင်းတစ်ခုခုကြောင့် ရိုးတွင်းခြင်ဆီ၏ လုပ်ငန်းများ လျော့နည်းသွားသောအခြေအနေ (သို့မဟုတ်) လုံးဝအလုပ်မလုပ်နိုင်သော အခြေအနေများတွင် သွေးဆဲလ်သုံးမျိုးလျော့နည်းခြင်း (Pancytopenia) ကြောင့် ရောဂါလက္ခဏာများဖြစ်ပေါ် ခံစားရခြင်းဖြစ်သည်။

ဖြစ်ပေါ်ရသောအကြောင်းရင်းများ

ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းသောရောဂါကို အောက်ပါအတိုင်း အမျိုးအစားခွဲခြားနိုင်သည်။

1. မျိုးဗီဇကြောင့်ဖြစ်သော မွေးရာပါ ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းသောရောဂါစုအမျိုးအစားများ
   • (Inherited bone marrow failure syndromes)
   • Fanconi anaemia
   • Dyskeratosis congenita
   • Shwachman-Diamond syndrome
   • Diamond-Blackfan anaemia
   • Pearson syndrome စသည့်ရောဂါများသည် မိဘများထံမှ မျိုးရိုးလိုက်တတ်သော ရှားပါးသည့်ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းသောရောဂါများဖြစ်သည်။
2. ဖြစ်စေသည့်အကြောင်းရင်းကို မတွေ့ရှိသောအမျိုးအစား (Idiopathic aplastic anaemia)
   • အတွေ့ရအများဆုံးအမျိုးအစားဖြစ်သည်။ မျိုးရိုးလိုက်ခြင်းမရှိ၊ ရောဂါအခံများကြောင့်လည်းမဟုတ်ဘဲ ဖြစ်ပေါ်သော ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းသည့် အမျိုးအစားဖြစ်သည်။
3. ရောဂါ သို့မဟုတ် အခြေအနေ၊ အကြောင်းရင်းခံတစ်ခုခုကြောင့်ဖြစ်သော အမျိုးအစား (Acquired aplastic anaemia)
   ဤအမျိုးအစားသည် အောက်ပါအကြောင်းရင်းများကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည် _
   • ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများ (ဥပမာ _ အသည်းရောင်အသားဝါ B ပိုး၊ HIV၊ EBV၊ CMV)
   • ဓာတုပစ္စည်းများနှင့် ကြာရှည်ထိတွေ့မှု (ဥပမာ _ စိုက်ပျိုးရေးတွင် အသုံးပြုသော ပိုးသတ်ဆေး/ပေါင်းသတ်ဆေး၊ ဓာတ်ဆီထဲရှိ ဓာတုပစ္စည်းများ)
   • ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံးနှင့် ကင်ဆာဆေးသွင်းကုထုံး (ကင်ဆာဆဲလ်များကို သတ်သည့်အခါ ရိုးတွင်းခြင်ဆီရှိ ပင်မဆဲလ်များပါ ပျက်စီးနိုင်ခြေရှိသည်)
   • ကိုယ်ခံအားစနစ်မူမမှန်ခြင်း (ဥပမာ – Paroxysmal Nocturnal Hemoglobinuria ကဲ့သို့ autoimmune ရောဂါများ)
   • ဆေးဝါးအချို့၏ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး ဥပမာ _
     • နာတာရှည်အဆစ်အမြစ်ရောင်ရောဂါဆေးများ (Gold compounds, Penicillamine)
     • အတက်ကျဆေးများ (Phenytoin, Carbamazepine)
     • ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးများ (Chloramphenicol, Sulfonamides)
     • စတီးရွိုက်မဟုတ်သော အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများ (NSAIDs)
     • သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်းထိန်းဆေးများ

ရောဂါလက္ခဏာများ

ရောဂါလက္ခဏာများမှာ သွေးဆဲလ်သုံးမျိုးလျော့နည်းခြင်းကြောင့် ဖြစ်‌ပေါ်လေ့ရှိသည်။

1. သွေးနီဥနည်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော သွေးအားနည်းလက္ခဏာများ
   • နှုတ်ခမ်းများ၊ မျက်လုံးအတွင်းသားများ၊ လက်သည်းနှင့် လက်ဖဝါးများ သွေးရောင် မလွှမ်းဘဲ ဖြူဖျော့နေခြင်း
   • မောခြင်း၊ အသက်ရှူမြန်ခြင်း
   • ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ အားအင်ကုန်ခန်းလွယ်ခြင်း
   • အာရုံမစူးစိုက်နိုင်ခြင်း
   • အစားအသောက်ပျက်ခြင်း
   • ခေါင်းကိုက်ခြင်း
   • မူးဝေခြင်း
2. သွေးဖြူဥနည်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော လက္ခဏာများ
   • ကိုယ်ခံအားကျဆင်းပြီး မကြာခဏ ပိုးဝင်၍ ဖျားနာခြင်း
   • ပုံမှန်ပေါက်လေ့မရှိသော မှက္ခရု၊ ပါးစပ်နာ စသည်တို့မကြာခဏဖြစ်ခြင်း၊ ရေယုန်များပေါက်ခြင်း
3. သွေးဥမွှားနည်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော လက္ခဏာများ
   • အရေပြားတွင် အနီကွက်၊ အနီစက်များထွက်ခြင်း
   • သွေးခြည်ဥလွယ်ခြင်း
   • နှာခေါင်းသွေးလျှံခြင်း
   • သွားဖုံးသွေးယိုခြင်း
   • ဆီးထဲ သွေးပါခြင်း၊ ဝမ်းထဲ သွေးပါခြင်း
   • ထိခိုက်ဒဏ်ရာရလျှင် သွေးတိတ်ရန်ကြာခြင်း စသည်တို့ဖြစ်နိုင်သည်။

နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ

• သွေးအားအလွန်နည်းခြင်းကြောင့် အမောမခံနိုင်ခြင်း၊ အသက်ရှူမြန်ခြင်း၊ အသက်ရှူကျပ်ခြင်း၊ နှလုံးကြီးခြင်း၊ နှလုံးလုပ်ငန်းများပျက်စီးခြင်း
• သွေးဖြူဥအလွန်လျော့နည်းခြင်းကြောင့် ပိုးဆိပ်ပျံ့လွယ်ခြင်း
• သွေးဥမွှားများအလွန်လျော့နည်းခြင်းကြောင့် တစ်ခါတစ်ရံ အစာအိမ်နှင့် အူလမ်းကြောင်းမှ သွေးထွက်ပြီး သွေးအန်ခြင်းနှင့် သွေးဝမ်းသွားခြင်းများ ဖြစ်နိုင်သည့်အပြင် ဦးနှောက်အတွင်း သွေးယိုစီး၍ တက်ခြင်း၊ သတိလစ်ခြင်း၊ လေဖြတ်ခြင်းများအထိ ပြင်းထန်နိုင်သည်။

ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းပြသရန်

• သွေးအားနည်းခြင်းကြောင့် အလွန်ဖြူဖျော့နေခြင်း၊ အနည်းငယ်လှုပ်ရှားရုံနှင့် မောခြင်း၊ နှလုံးခုန်နှုန်းမြန်ခြင်း
• အဖျား ၁၀၁ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်နှင့်အထက် ဖျားခြင်း၊ အဖျားနှင့်အတူ ပိုးဝင်သည့် အခြားလက္ခဏာများတွဲ၍ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း
• သွေးဝမ်းသွားခြင်း၊ ဦးနှောက်အတွင်း သွေးယိုခြင်းကြောင့် သတိလစ်ခြင်း၊ တက်ခြင်းတို့အပြင် သွေးထွက်သည့်ပမာဏများခြင်းနှင့် သွေးတိတ်ရန် အချိန်အလွန်ကြာနေခြင်းစသည့် လက္ခဏာများသည် ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းသောရောဂါရှိသူများတွင် အရေးပေါ်အခြေအနေဖြစ်နိုင်ပြီး အသက်အန္တရာယ် ရှိနိုင်သဖြင့် ဆေးရုံအရေးပေါ်ဌာနများသို့ ချက်ချင်းပြသ၍ ကုသမှုခံယူရန်လိုသည်။

အရေးကြီးလက္ခဏာများမရှိသော်လည်း အထက်ဖော်ပြပါလက္ခဏာများအနက်မှ အချို့ကို သတိထားမိပါက မိသားစုဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်ဆွေးနွေး၍ ကုသမှုအမြန်ဆုံး ခံယူသင့်သည်။ မိသားစုဆရာဝန်မှ စမ်းသပ်မှုများ ပြုလုပ်ခြင်း၊ သွေးကိုဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးခြင်းဖြင့် ရောဂါရှာဖွေပေးနိုင်သည်။ လိုအပ်ပါက မိသားစုဆရာဝန်သည် သွေးရောဂါအထူးကုဆရာဝန်များနှင့် တိုင်ပင်၍ ကုသမှုများ ဆက်လက်စီစဥ်ပေးမည်ဖြစ်သည်။

ရောဂါရှာဖွေခြင်း

ဆရာဝန်မှ ရောဂါရာဇဝင်မေးမြန်းခြင်း၊ အသေးစိတ်စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်းများအပြင် ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းသော ‌ရောဂါဟု သံသယရှိပါက အောက်ပါသွေးနှင့်အခြားစစ်ဆေးမှုများကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်မည်ဖြစ်သည်။

စီဘီစီ (Complete Blood Count) သွေးစစ်ဆေးခြင်း
သွေးဆဲလ်သုံးမျိုးလုံး၏ ပမာဏသည် လူနာ၏ အသက်အရွယ်ပေါ် မူတည်၍ စံသတ်မှတ်ထားသော ရှိသင့်သည့်ပမာဏများအောက် အလွန်လျော့နည်းနေသည်ကို တွေ့ရနိုင်သည်။

ရိုးတွင်းခြင်ဆီစစ်ဆေးခြင်း (Bone marrow examination)
အနည်းငယ်နာကျင်မှုရှိနိုင်သည့် စစ်‌ဆေးမှုဖြစ်သော်လည်း ‌ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းသောရောဂါကို အတိအကျအဖြေသိရှိနိုင်သော စစ်ဆေးမှုဖြစ်သောကြောင့် အကျိုးရှိသည်။ သွေးကင်ဆာကဲ့သို့သော အခြားရောဂါများကြောင့် ဟုတ်မဟုတ်ကိုလည်း သက်သေပြနိုင်သည်။

မျိုးဗီဇစစ်ဆေးခြင်း
မျိုးဗီဇကြောင့်ဖြစ်သော မွေးရာပါ ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းသော ရောဂါစုများကို ရှာဖွေစစ်ဆေးရန် ပြုလုပ်နိုင်သည်။

သွေးနှင့် ရိုးတွင်းခြင်ဆီစစ်ဆေးမှုများအရ တွေ့ရှိရသော သွေးဆဲလ်များ၏ ပမာဏပေါ်မူတည်၍

1. အသင့်အတင့်ပြင်းထန်အဆင့် (Non-severe or moderate aplastic anaemia)
2. ပြင်းထန်အဆင့် (Severe aplastic anaemia)
3. အလွန်ပြင်းထန်အဆင့် (Very severe aplastic anaemia) ဟူ၍ အဆင့်ခွဲခြားထားသည်။

အလွန်ပြင်းထန်အဆင့်သည် ချက်ချင်းအသက်အန္တရာယ်ရှိနိုင်ပြီး ဆေးရုံတက်၍ ကုသမှုခံယူရန်လိုသည်။

ကုသခြင်း

ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းသော ‌သွေးရောဂါသည် သာလာဆီးမီးယားသွေး‌ရောဂါနှင့် သံဓာတ်ချို့တဲ့သွေးအားနည်းရောဂါများထက် ဖြစ်ပွါးမှုနည်းသော်လည်း ပိုမိုပြင်းထန်ပြီး အသက်အန္တရာယ်ရှိနိုင်သော ရောဂါဖြစ်သည်။ အချိန်မီကုသမှုမခံယူပါက ပြင်းထန်ဆိုးရွားသော ရောဂါပိုးများဝင်ခြင်း၊ သွေးအလွန်အမင်းထွက်ခြင်း၊ သွေးထွက်အလွန်များရာမှ သွေးလန့်ခြင်း (Shock) အဆင့်အထိ ဖြစ်နိုင်ပြီး ကျောက်ကပ်နှင့် အခြားကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများ ထိခိုက်ပျက်စီးခြင်း စသည့် နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ ဖြစ်နိုင်ပြီး အသက်အန္တရာယ်ရှိနိုင်သည်အထိ ဖြစ်နိုင်သည်။

ရောဂါကုသမှုသည် ရောဂါအခြေအနေပြင်းထန်မှုနှင့် အသက်အရွယ်ပေါ် မူတည်သည်။ ကုသနည်းများတွင်_

• သွေးပုံမှန်စစ်၍ စောင့်ကြည့်ခြင်း
• သွေးသွင်းကုသခြင်း
• ဆေးဝါးများဖြင့်ကုသခြင်းနှင့်
• ရိုးတွင်းခြင်ဆီအစားထိုးကုသခြင်း (Bone marrow transplant) တို့ပါဝင်သည်။

အဓိကအထိရောက်ဆုံး ကုသနည်းမှာ ရိုးတွင်းခြင်ဆီအစားထိုးခြင်း သို့မဟုတ် ပင်မဆဲလ်အစားထိုးခြင်း ဖြစ်သည်။

1. ရိုးတွင်းခြင်ဆီအစားထိုးခြင်း သို့မဟုတ် ပင်မဆဲလ်အစားထိုးခြင်း (Bone Marrow Transplant or Stem Cell Transplant)
   အလွန်ပြင်းထန်သောသွေးအားနည်းရောဂါအဆင့်အတွက် အသင့်တော်ဆုံး၊ အအောင်မြင်ဆုံး ကုသနည်းဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် အသက်ငယ်ရွယ်ပြီး ရိုးတွင်းခြင်ဆီအမျိုးအစားကိုက်ညီသော မွေးချင်းမောင်နှမ အလှူရှင်ရှိသူများအတွက် သင့်တော်သည်။ သွေးကင်ဆာရောဂါများ ကုသရာတွင်လည်း ဤကုသနည်းကိုသုံးလေ့ရှိသည်။ ရောဂါရှိသူတိုင်းသည် ရိုးတွင်းခြင်ဆီအစားထိုးကုသမှုအတွက် သင့်တော်သော အခြေအနေမဖြစ်နိုင်သကဲ့သို့ သင့်တော်ကိုက်ညီသော အလှူရှင်ကိုရှာတွေ့နိုင်ရန်လည်း အလွန်ခက်ခဲသည်။ အလှူရှင်နှင့် လူနာ ရိုးတွင်းခြင်ဆီခြင်း ကိုက်ညီမှုရှိကြောင်း စစ်ဆေးပြီးမှသာ ကုသမှုကိုစတင်နိုင်သည်။
   ရှေးဦးစွာ ရောဂါရှိသောလူနာ၏ ခြင်ဆီအတွင်းရှိ သွေးဆဲလ်များကို ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံး သို့မဟုတ် ကင်ဆာဆေးသွင်းကုထုံးဖြင့် ‌ဖယ်ရှားပစ်သည်။ ထို့နောက် အလှူရှင်ထံမှ ကျန်းမာသည့် ပင်မဆဲလ်များကို သွေးထဲမှ စစ်ထုတ်ယူကာ လူနာ၏သွေးကြောထဲသို့ ပြန်လည်ထိုးသွင်းပေးသည်။ ထိုပင်မဆဲလ်များက လူနာ၏ ရိုးတွင်းခြင်ဆီအတွင်းသို့ ရောက်ရှိသွားပြီး ကောင်းမွန်သော သွေးဆဲလ်အသစ်များ ထုတ်လုပ်ပေးမည်ဖြစ်သည်။ ထိုကုသမှုခံယူနေစဥ်အတွင်း ရက်ပေါင်းများစွာ ဆေးရုံတက်ကုသရန် လိုအပ်ပြီး ပင်မဆဲလ်များ အစားထိုးပြီးနောက်တွင်လည်း လူနာ၏ခန္ဓာကိုယ်မှ အလှူရှင်၏ ပင်မဆဲလ်များကို မဖျက်ဆီးမိစေရန် ကိုယ်ခံအားထိန်းပေးသော ဆေးဝါးများကို တောက်လျှောက်သောက်သုံးရန်လိုအပ်သည်။
   ပင်မဆဲလ်အစားထိုးခြင်းသည် အောင်မြင်နိုင်ခြေမြင့်မားသော်လည်း ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး အန္တရာယ်များလည်း ရှိနိုင်သည်။ ရောဂါပိုးများဝင်ခြင်း (Infections)၊ လူနာ၏ခန္ဓာကိုယ်မှ အစားထိုးထားသောအလှူရှင်၏ ဆဲလ်များကိုတိုက်ထုတ်ခြင်း (Graft rejection) အပြင် အလှူရှင်၏ပင်မဆဲလ်များမှ လူနာ၏ကိုယ်ခန္ဓာကို တိုက်ခိုက်ခြင်း (Graft-versus-host disease) အထိ ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပြီး အသက်အန္တရာယ်ရှိသော နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ ဖြစ်စေနိုင်သည်။
2. သွေးသွင်းကုသခြင်းနှင့် ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးများ၊ ဗိုင်းရပ်စ်သတ်ဆေးများပေးခြင်း
   သွေးအားနည်းခြင်း၊ သွေးဥမွှားပမာဏ ကျဆင်း၍ သွေးထွက်ခြင်းတို့အတွက် သွေးသွင်းကုသ၍ ပြန်လည်ဖြည့်တင်းပေးနိုင်ပြီး သွေးဖြူဥနည်းခြင်းကြောင့် ရောဂါပိုးများဝင်၍ ဖျားနာပါက ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးများ၊ ဗိုင်းရပ်စ်သတ်ဆေးများပေး၍ ကုသနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းသော ရောဂါရှိသူတစ်ဦးအနေဖြင့် အဖျားရှိလာပါက သက်ဆိုင်ရာသွေးရောဂါအထူးကုနှင့် ချက်ချင်းပြသရန်လိုသည်။ သို့သော် ထိုကုသမှုများသည် ရောဂါလက္ခဏာများကို ယာယီသာ သက်သာစေနိုင်ပြီး ရောဂါအပြီးတိုင် ပျောက်ကင်းအောင်မကုသနိုင်ပါ။
   ထို့ပြင် မကြာခဏ သွေးသွင်းရခြင်းကြောင့် _
   • သွေးမှတစ်ဆင့်ကူးစက်နိုင်သော အသည်းရောင်အသားဝါ ဘီပိုး၊ စီပိုး၊ HIV ပိုးနှင့် ငှက်ဖျားပိုး စသည့်ရောဂါများ ကူးစက်နိုင်ခြေများခြင်း
   • သွေးနီဥအတွင်း ပဋိပစ္စည်းများ (Alloantibodies) ပေါ်လာပြီးနောက် သမားရိုးကျ သွေးအုပ်စုခွဲစစ်ဆေးပြီးသွေးသွင်းရန် ခက်ခဲလာခြင်း စသည်တို့ကြုံတွေ့လာနိုင်သည်။
3. ကိုယ်ခံအားစနစ်ကိုဖိနှိပ်သော ဆေးဝါးများ (Immunosuppressive therapy)
   ရိုးတွင်းခြင်ဆီအစားထိုးကုသမှုအတွက် အခက်အခဲရှိသူများ သို့မဟုတ် ကိုယ်ခံအားမူမမှန်တုံ့ပြန်သော ရောဂါများကြောင့်ဖြစ်သော အခြေအနေတွင် ကိုယ်ခံအားစနစ်ကိုဖိနှိပ်သော ဆေးဝါးများဖြင့် ကုသနိုင်သည်။
   • Cyclosporine (Gengraf, Neoral, Sandimmune)
   • Anti-thymocyte globulin (ATG) စသည်တို့ဖြစ်ပြီး တစ်မျိုးတည်းဖြစ်စေ၊ နှစ်မျိုးပေါင်း၍ဖြစ်စေ ကုသပေးနိုင်သည်။ ထိုဆေးများသည် ရိုးတွင်းခြင်ဆီအား ထိခိုက်စေသော ပဋိပစ္စည်းများ၏ လုပ်ဆောင်ချက်ကို နှေးကွေးစေပြီး ခြင်ဆီကို ပြန်လည်ကောင်းမွန်စေကာ သွေးဆဲလ်အသစ်များ ပြန်လည်ထုတ်လုပ်နိုင်ရန် ကူညီပေးသည်။
   • တစ်ခါတစ်ရံ ထိုဆေးများကို စတီးရွိုက်ဆေးများနှင့်လည်း တွဲ၍ပေးလေ့ရှိသည်။ (ဥပမာ – Methylprednisolone (Medrol, Solu-Medrol)
     ထိုဆေးများသည် ရောဂါအတွက် ထိရောက်မှုရှိသော်လည်း ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို ပိုမိုအားနည်းစေတတ်သဖြင့် ဆေးများရပ်လိုက်ချိန်တွင် ရောဂါပြန်လည်ထကြွလာနိုင်သည်။
4. ရိုးတွင်းခြင်ဆီကို ပြန်လည်လှုံ့ဆော်ပေးသောဆေးဝါးများ (Bone Marrow Stimulants)
   ရိုးတွင်းခြင်ဆီ၏သွေးဆဲလ်များ ထုတ်လုပ်သည့်လုပ်ငန်းကို ပြန်လည်လှုံ့ဆော်ပေးသော ဆေးဝါးများပေးခြင်းသည်လည်း ရောဂါကုသမှုများအနက် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ အသုံးများသော ဆေးများမှာ_
   • Sargramostim (Leukine)
   • Filgrastim (Neupogen)
   • Pegfilgrastim (Neulasta)
   • Epoetin alfa (Epogen/Procrit)
   • Eltrombopag (Promacta) စသည်တို့ဖြစ်သည်။
5. အခြားကုသမှုများ
   သွေးအားနည်းရောဂါသည် ကင်ဆာကုသမှုများဖြစ်သည့် ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံး (Radiation) နှင့် ကင်ဆာဆေးသွင်းကုထုံးများကြောင့်ဖြစ်ပါက ထိုကုသမှုများ ရပ်လိုက်လျှင် ပြန်လည်သက်သာသွားတတ်သည်။ အခြားဆေးဝါးများကြောင့်ဖြစ်သော သွေးအားနည်းရောဂါသည်လည်း ဆေးရပ်လိုက်သည့်အချိန်တွင် ပြန်လည်သက်သာနိုင်သည်။

ကာကွယ်ခြင်း

ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းသောရောဂါကို ကြိုတင်ကာကွယ်၍ မရနိုင်ပါ။ သို့ရာတွင် ရိုးတွင်းခြင်ဆီကို ထိခိုက်စေနိုင်သည့် ဓာတုပစ္စည်းများ၊ ဆေးဝါးများနှင့် ကြာရှည်စွာ ထိတွေ့ခြင်းကို ရှောင်ကြဥ်သင့်သည်။

ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းသော ရောဂါရှိသူတစ်ဦးအနေဖြင့် မိမိကိုယ်ကို ဂရုတစိုက်နေထိုင်သင့်သည်။

1. အနားယူပါ
   သွေးအားနည်းခြင်းကြောင့် မောပန်းလွယ်ခြင်း၊ အသက်ရှူမဝခြင်းတို့ဖြစ်နိုင်သည်။ ထိုသို့ပင်ပန်းလာပါက ချက်ချင်းအနားယူပါ၊ လိုအပ်ပါက အိပ်ရာထဲတွင် လှဲ၍အနားယူပါ။
2. ပြင်းထန်သောအားကစားနည်းများနှင့် အန္တရာယ်ရှိသောလှုပ်ရှားမှုများကို ရှောင်ကြဥ်ပါ
   သွေးဥမွှားနည်းခြင်းကြောင့် သွေးထွက်လွယ်နိုင်သည့်အတွက် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရနိုင်သော ပြင်းထန်သည့် အားကစားနည်းများ (ဥပမာ _ ဘောလုံး၊ ဂျူဒို၊ လက်ဝှေ့) ကိုရှောင်ပါ။ ချော်လဲကျခြင်း၊ ဓားရှခြင်းစသည့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာဖြစ်နိုင်သည့်လှုပ်ရှားမှုများကိုလည်း သတိထား၍ မဖြစ်အောင်ဂရုစိုက်ပါ။
3. ရောဂါပိုးများဒဏ်မှ ကာကွယ်ပါ
   မိမိ၏ကိုယ်ခံအားစနစ်သည် အားနည်းနေသောကြောင့် ရောဂါပိုးဝင်လွယ်သည်၊ သို့ဖြစ်၍ လက်ကို မကြာခဏဆေးပါ (ဆပ်ပြာနှင့်ရေကို သုံး၍ စက္ကန့် ၂၀ ကြာဆေးကြောပါ)။ နေမကောင်းသူများနှင့် ဝေးဝေးနေပါ (အထူးသဖြင့် အအေးမိခြင်း၊ တုပ်ကွေးရှိသူများ)။ အဖျားရှိခြင်း သို့မဟုတ် ပိုးဝင်သည့်လက္ခဏာများ ရှိလာပါက မိမိဆရာဝန်နှင့်အမြန်ပြသပါ။

ကုသမှုရလဒ်
ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းသော လူနာအများစုသည် ကုသမှုကို အချိန်မီခံယူပါက ပြန်လည်သက်သာလာနိုင်သည်။ သို့ရာတွင် ကုသမှုအပေါ် တုံ့ပြန်မှုသည် အောက်ပါအချက်များပေါ် မူတည်၍ ကွဲပြားနိုင်သည်။

• ရောဂါ၏ပြင်းထန်မှုအဆင့်
• ရွေးချယ်သည့်ကုသမှုနည်းလမ်း
• လူနာ၏ အသက်အရွယ်

အချိန်မီရောဂါရှာဖွေပြီး ကုသမှုခံယူပါက၊ လူနာများအတွက် (၅) နှစ်အတွင်း အသက်ရှင်နိုင်မှုနှုန်း (Survival Rate)သည် (၉၀%) ထက်ပိုမိုမြင့်မားကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိရသည်။ ခေတ်မီစစ်ဆေးကုသမှုနည်းလမ်းများ တိုးတက်လာသည်နှင့်အမျှ ရိုးတွင်းခြင်ဆီခမ်းသောရောဂါရှိသူများ၏ ကျန်းမာရေးအခြေအနေနှင့် ကုသမှုရလဒ်များမှာ ရေရှည်တွင် ပိုမိုကောင်းမွန်လာသည်။

References:

1. Aplastic anemia. (n.d.). St. Jude Together. Retrieved June 27, 2024, from https://together.stjude.org/en-us/conditions/blood-disorders/aplastic-anemia.html
2. Aplastic anemia (for parents). (n.d.). Retrieved June 27, 2024, from https://kidshealth.org/en/parents/aplastic-anemia.html
3. Aplastic anemia. (2025). Cleveland Clinic. Retrieved June 27, 2024, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16747-aplastic-anemia
4. Aplastic anemia – Symptoms & causes – Mayo Clinic. (2025). Mayo Clinic. Retrieved June 27, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/aplastic-anemia/symptoms-causes/syc-20355015
5. Aplastic anemia – Diagnosis & treatment – Mayo Clinic. (2025). Mayo Clinic. Retrieved June 27, 2024, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/aplastic-anemia/diagnosis-treatment/drc-20355020
6. Gardner, A. (2024). Aplastic anemia. WebMD. Retrieved June 27, 2024, from https://www.webmd.com/a-to-z-guides/aplastic-anemia

Published: 12 May 2025