Haemorrhagic disease of newborn (ဗီတာမင် ကေ ချို့တဲ့ခြင်းကြောင့် မွေးကင်းစကလေးသွေးထွက်ခြင်း)

ဗီတာမင်-ကေ ချို့တဲ့ခြင်းကြောင့် မွေးကင်းစကလေးသွေးထွက်ခြင်းသည် မွေးကင်းစအချိန်မှ ကလေး အသက် (၃)လခန့် အထိဖြစ်ပွါးနိုင်သည်။ ဤရောဂါသည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် မွေးပြီးပြီးချင်း ဗီတာမင် ကေ ထိုးဆေး မရရှိသည့် ကလေးများအတွက် အသက်ဆုံးရှုံးစေသော သို့မဟုတ် ကိုယ်အင်္ဂါမသန်စွမ်း ဖြစ်စေသော အကြောင်းရင်းတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။

ဖြစ်ပေါ်ရသောအကြောင်းရင်းများ

ဗီတာမင် ကေ သည် အဆီ၌ပျော်ဝင်သောဓာတ်တစ်မျိုးဖြစ်ပြီး အသည်းမှ သွေးတိတ်စေသောဓာတ်များ ထုတ်လုပ်ရန်အတွက် လိုအပ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဗီတာမင် ကေ ချို့တဲ့လျှင် သွေးတိတ်စေသောဓာတ်များချိုတဲ့ပြီး သွေးထွက်နိုင်သည်။ ၎င်းကို ခန္ဓာကိုယ်ထဲတွင် ပမာဏအနည်းငယ်သာ သိုမှီးထားနိုင်သောကြောင့် အစားအစာတွင်ပါသော ဗီတာမင် ကေ ကို အဓိကအားထားရသည်။ မွေးကင်းစကလေး၏ ခန္ဓာကိုယ်တွင်း ဗီတာမင် ကေ ပမာဏသည်လည်း အလွန်နည်းပါးသည်။ မိခင်နို့ တွင်လည်း ပါဝင်မှုနှုန်းနည်းသည်။

မွေးကင်းစကလေးတွင် ဗီတာမင်ကေဓာတ် ချို့တဲ့နိုင်သောအခြေအနေများမှာ –

• ဗီတာမင်ကေလျော့နည်းစေနိုင်သောဆေးများ (ဥပမာ_အတက်ကျဆေး၊ တီဘီဆေး၊ သွေးကျဲဆေး) သောက်သုံးနေသော ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်များမှ မွေးဖွားလာသောကလေးများ
• လမစေ့ဘဲ မွေးသောကလေးများ
• မွေးရာပါ အသည်း၊ သည်းခြေလမ်းကြောင်းနှင့် အူလမ်းကြောင်းပြဿနာရှိသောကလေးများ
• မွေးပြီးပြီးချင်း ဗီတာမင်ကေ ထိုးဆေး မရရှိသောကလေးများ

ရောဂါလက္ခဏာများ

• မွေးပြီး (၂၄)နာရီအတွင်း တွေ့ရသော လက္ခဏာများ
  အထက်တွင် ဖော်ပြပါဆေးများ သောက်သုံးနေသောမိခင်များမှ မွေးသည့် ကလေးများတွင်တွေ့ရသည်။ မွေးပြီး (၂၄)နာရီအတွင်း ဦးရေပြားအောက် သွေးခြေဥခြင်း၊ ဦးခေါင်း၊ ရင်ခေါင်းနှင့် ဝမ်းဗိုက်တို့အတွင်း သွေးထွက်ခြင်း စသည့်လက္ခဏာများ တွေ့ရတတ်သည်။
  
• မွေးပြီး (၂၄)နာရီ မှ (၇)ရက်အတွင်း တွေ့ရသော လက္ခဏာများ
  အလွယ်တကူ တွေ့မြင်နိုင်သော သွေးထွက်ခြင်းမျိုး (နှာခေါင်း၊ သွားဖုံးများမှသွေးထွက်ခြင်း၊ ချက်မှသွေးထွက်ခြင်း၊ ဝမ်းမည်းမည်းသွားခြင်း)ကို တွေ့ရတတ်သည်။
  
• မွေးပြီး ဒုတိယပတ် မှ (၃)လကြားတွေ့ရသော လက္ခဏာများ
  ရုတ်တရက် ဦးနှောက်အတွင်းသွေးထွက်ခြင်းကြောင့် အန္တရာယ်အများဆုံးပေးသော အမျိုးအစားဖြစ်သည်။ သွေးထွက်သောနေရာနှင့် ပမာဏပေါ်မူတည်၍ အောက်ပါ လက္ခဏာအမျိုးမျိုး တွေ့ရတတ်သည်။
  
  • မှိန်းခြင်း
  • အလွန်အမင်းငိုခြင်း၊ ဂနာမငြိမ်ဖြစ်ခြင်း
  • ဖြူဖျော့သွားခြင်း
  • နို့စို့သိသိသာသာ လျော့ခြင်း
  • ငယ်ထိပ်ဖောင်းခြင်း
  • အလွန်ပျော့ခွေခြင်း
  • တက်ခြင်း၊ ပုံမမှန်လှုပ်ရှားမှုများရှိခြင်း
  • သတိလစ်ခြင်းများ ဖြစ်လေ့ရှိသည်။

နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ

ဦးနှောက်သွေးယိုစီးခြင်းကြောင့် အသက်ဆုံးရှုံးရခြင်း၊ တစ်သက်လုံး ကိုယ်အင်္ဂါမသန်စွမ်းဖြစ်ခြင်းစသည့် လက္ခဏာများ အဖြစ်များသည်။ စီပီ (cerebral palsy – CP) ဟုခေါ်သော ဖွံ့ဖြိုးမှုနောက်ကျသည့် ရောဂါမျိုးဖြစ်ပေါ်လာတတ်ပြီး ကြွက်သားများအားနည်းခြင်း၊ ပိုမိုတောင့်တင်းခြင်း၊ ပုံမမှန်လှုပ်ရှားမှုများ တွေ့ရတတ်သည်။

ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းပြသရန်

အထက်ပါလက္ခဏာများရှိလျှင် သို့မဟုတ် သံသယရှိလျှင် အရေးပေါ်အခြေအနေဖြစ်နိုင်ပြီး အသက်အန္တရာယ်ရှိနိုင်သဖြင့် အရေးပေါ်ဆေးကုသမှု လိုအပ်နိုင်သောကြောင့် ဆေးရုံအရေးပေါ်ဌာနများသို့ အချိန်မီပြသကုသမှုခံယူရန်လိုသည်။ အထူးသဖြင့် အထက်ပါ ဗီတာမင်ကေ ချို့တဲ့နိုင်သော ကလေးများအုပ်စုတွင် ပိုမိုသတိထားသင့်သည်။

ရောဂါရှာဖွေခြင်း

မိခင်နှင့်ကလေး၏ ရောဂါရာဇဝင်များ၊ မွေးဖွားရာနေရာ (ဥပမာ နေအိမ်၌ပင် မွေးဖွားသော ကလေးများအား ဗီတာမင်ကေ ထိုးလေ့မရှိခြင်း)၊ ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းတွင် မွေးသော ကလေးများတွင်လည်း မွေးပြီးပြီးချင်း ဗီတာမင် ကေ ထိုးမထိုးနှင့် ရောဂါလက္ခဏာစမ်းသပ်ချက်များကို အခြေခံ၍ လိုအပ်ပါက သွေးစစ်ခြင်း၊ ဦးခေါင်း အာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်းနှင့် ကွန်ပြူတာဓာတ်မှန် ရိုက်ခြင်းများပြုလုပ်နိုင်သည်။

ကုသခြင်း

• အရေးပေါ် အခြေအနေဖြစ်သောကြောင့် အသက်ကယ်ကုသမှုများလိုအပ်နိုင်သည်။
• ဗီတာမင် ကေ ထိုးဆေးကို လိုအပ်သော ပမာဏအတိုင်းပေးရသည်။
• သွေးထွက်သောနေရာနှင့်ပမာဏပေါ်မူတည်၍ လိုအပ်ပါက သွေးနှင့် သွေးရည်ကြည်များသွင်း ၍ကုသရသည်။
• နောက်ဆက်တွဲအနေနှင့် ကိုယ်လက်အင်္ဂါချို့ယွင်းမှုများရှိလျှင် ကလေး၏ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ဆက်လက် စောင့်ကြည့် ကုသရန် လိုအပ်သည်။ သင်ကြားလေ့ကျင့်မှုများလိုအပ်နိုင်သည်။

ကာကွယ်ခြင်း

‌မွေးကင်းစကလေးတိုင်းကို မွေးပြီးပြီးချင်း ဗီတာမင် ကေ ထိုးပေးခြင်းသည် မွေးကင်းစကလေး သွေးထွက်ခြင်းအတွက် ကုန်ကျစရိတ်သက်သာ၍ အထိရောက်ဆုံး ကာကွယ်နည်းဖြစ်သည်။

References:

1. About Vitamin K Deficiency Bleeding. (2024). Vitamin K Deficiency Bleeding. Retrieved June 12, 2024, from https://www.cdc.gov/vitamin-k-deficiency/about/index.html#:~:text=Key%20points.%20Vitamin%20K%20deficiency%20bleeding%20(VKDB)%20occurs%20when%20a
2. Philadelphia, C. H. O. (n.d.). Vitamin K Deficiency Bleeding (Hemorrhagic Disease of the Newborn). Children’s Hospital of Philadelphia. Retrieved June 12, 2024, from https://www.chop.edu/conditions-diseases/vitamin-k-deficiency-bleeding-hemorrhagic-disease-newborn#:~:text=Vitamin%20K%20deficiency%20bleeding%20(VKDB)%20is%20a%20bleeding%20problem%20that
3. Vitamin K deficiency bleeding. (2023). Retrieved June 12, 2024, from https://patient.info/doctor/vitamin-k-deficiency-bleeding

Published: 30 August 2024