Contraceptive implant (လက်မောင်းတွင်းထည့် သားဆက်ခြားပစ္စည်း)

လက်မောင်းထဲထည့်သော သားဆက်ခြားပစ္စည်း (Implant) ဆိုသည်မှာ လက် (၂) ဆစ်အရွယ်ခန့်ရှိ ကွေးနိုင်၊ ဆန့်နိုင်သော ပိုက်ချောင်းလေးဖြစ်သည်။ ထိုပိုက်ထဲတွင် ပရိုဂျက်စတိုဂျင်ဟုခေါ်သော ဟော်မုန်းတစ်မျိုးပါဝင်ပြီး ထိုပိုက်ချောင်းလေးကို အမျိုးသမီး၏ လက်မောင်းအရေပြားအောက်တွင် ထည့်ထားခြင်းဖြင့် ကိုယ်ဝန်မရရန် ကာကွယ်ပေးသည့် နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ အဆိုပါ သားဆက်ခြားပိုက်ကို တစ်ကြိမ် ထည့်သွင်းထားလျှင် (၃)နှစ် မှ (၅)နှစ်ခန့်ထိ ကိုယ်ဝန်တားနိုင်သည်။

Implant အမျိုးအစား

Levonogestrel ဟော်မုန်းပါဝင်သည့် ပိုက် (၂) ချောင်းပုံစံ (၄ နှစ်ခံ၊ ၅ နှစ်ခံ)
Etonogestral ဟော်မုန်းပါဝင်သည့် ပိုက် (၁) ချောင်းပုံစံ (၃ နှစ်ခံ)

အလုပ်လုပ်ပုံ

ပိုက်ချောင်းတွင် ပါဝင်သော ပရိုဂျက်စတိုဂျင်ဟုခေါ်သော ဟော်မုန်းသည် သွေးထဲမှတစ်ဆင့်

သားဥမကြွေရန် တားဆီးပေးခြင်း
သားအိမ်ခေါင်းရှိအချွဲများကို ပျစ်နေရန်ပြုလုပ်၍ သားအိမ်ထဲသို့ သုက်ပိုးဖောက်မဝင်နိုင်ရန် ကာကွယ်ပေးခြင်း
သားအိမ်နံရံကို ပါးရန်ပြုလုပ်ပြီး သန္ဓေသားမကပ်နိုင်ရန် ဟန့်တားခြင်းစသဖြင့် လုပ်ဆောင်ပြီး ကိုယ်ဝန်မရရန် ကာကွယ်ပေးထားသည်။

သုံးစွဲရန်လိုအပ်သော အခြေအနေများ

ကာလရှည်သားဆက်ခြားလိုသော အမျိုးသမီးများတွင် သုံးနိုင်သည်။

သုံးစွဲရန်မသင့်လျော်သော အခြေအနေများ

ပါဝင်ပစ္စည်းတစ်ခုခုနှင့် ဓာတ်မတည့်မှုရှိခြင်း
နှလုံးသွေးကြောပိတ်ခြင်း၊ လေဖြတ်ခြင်း ဖြစ်ထားဖူးခြင်း
အသည်းကင်ဆာ၊ အသည်းအကျိတ်၊ ပြင်းထန်သော အသည်းရောဂါ တစ်ခုခုရှိခြင်း
ရင်သားကင်ဆာရှိခြင်း
သွေးမတိတ်သောရောဂါ တစ်ခုခုရှိခြင်း

လက်မောင်းတွင်းထည့် သားဆက်ခြားပစ္စည်း၏ အားသာချက်များ

နှစ်နှင့်ချီပြီး ကိုယ်ဝန်တားနိုင်ခြင်း
ပြန်ထုတ်ပြီးသည်နှင့် ကလေးယူလိုလျှင် စောင့်ဆိုင်းစရာမလိုဘဲ ကိုယ်ဝန် ချက်ချင်းပြန်ရနိုင်ခြင်း
အီစတိုဂျင် (oestrogen) ဟော်မုန်းမပါ၍ သွေးပြန်ကြောအတွင်း သွေးခဲမှု ဖြစ်နိုင်ခြေ လျော့နည်းခြင်း
ကိုယ်ဝန်တားဆေးကတ်ကဲ့သို့ နေ့စဉ်သောက်ရန် မလိုခြင်း
အရိုးသိပ်သည်းဆကို ထိခိုက်မှု မရှိခြင်း
နို့တိုက်မိခင်များလည်း သားဆက်ခြားရန် အသုံးပြုနိုင်ခြင်း

အားနည်းချက်များ

သားဆက်ခြားပိုက်ချောင်း ထည့်ခြင်း၊ ထုတ်ခြင်းအတွက် စနစ်တကျ လေ့ကျင့်ထားသော ကျွမ်းကျင်သော ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများနှင့်သာ ထည့်ခြင်းထုတ်ခြင်း ပြုလုပ်နိုင်ခြင်း
လိင်မှတစ်ဆင့် ကူးစက်တတ်သောရောဂါများကို မကာကွယ်နိုင်ခြင်း
ကုန်ကျစရိတ်များခြင်း

လက်မောင်းထဲ ပိုက်ထည့်သွင်းပုံအဆင့်ဆင့်

မိမိ၏အားမသန်သောလက် (ညာသန်ဖြစ်လျှင် ဘယ်လက်၊ ဘယ်သန်ဖြစ်လျှင် ညာလက်) လက်မောင်း အရေပြားအောက်တွင် ထည့်လေ့ရှိသည်
စနစ်တကျ ဆေးကြောသန့်စင်ပြီးလျှင် ထည့်မည့်နေရာကို ထုံဆေး ထိုးပေးသည်၊ ထုံဆေးထိုးသည့် တစ်ချက်သာ စူးကနဲ ခံစားရမည်ဖြစ်ပြီး ထုံဆေးအာနိသင်ရသည်နှင့် နာကျင်မှု မခံစားရတော့ပါ
ထည့်မည့်ပစ္စည်းတွင် အသင့်ပါရှိသော ပိုက်ချောင်းထည့်သည့်အတံဖြင့် ထုံနေသောအရေပြားကိုဖောက်၍ အရေပြားအောက်သို့ရှပ်ပြီး ပိုက်ချောင်းကို ထည့်သည်
ပိုက်ချောင်းနေရာကျပြီဆိုသည်နှင့် ထည့်သည့်အတံကိုပြန်ထုတ်ပြီး အရေပြားဖောက်သည့်နေရာကို ပိုးသတ်ဆေးနှင့် စနစ်တကျပိုးသတ်ပြီး သွေးထွက်မထွက် စောင့်ကြည့်သည်
အရေပြားဖောက်ထားသည့်နေရာကို ရေစိုခံပလတ်စတာကပ်ပေးပြီး ပတ်တီးဖြင့် စည်းပေးသည်

ပိုက်ပြန်ထုတ်ပုံအဆင့်ဆင့်

ထည့်ထားသည့် နေရာတစ်ဝိုက်တွင် စနစ်တကျ ပိုးသတ်၊ သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပြီးပါက ထုံဆေးထိုးသည်
ထုံဆေးအာနိသင်ရသည်နှင့် အရေပြားကို အလွန်သေးငယ်သော ဓားရာပေးပြီး ပိုက်ပျော့လေး ထွက်လာစေရန် ကိရိယာများဖြင့် ဆွဲယူနှိုက်ထုတ်သည်
ဤကဲ့သို့ လုပ်ဆောင်ချိန်သည် မိနစ်အနည်းငယ်သာ ကြာမြင့်သည်
သေးငယ်သော ဒဏ်ရာဖြစ်၍ ပြန်ချုပ်ရန် မလိုအပ်ပါ
သွေးတိတ်ရန် ပြုလုပ်ပြီး ရေစိုခံပလတ်စတာကပ်၍ ပတ်တီးပတ်ပေးသည်

နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ

ရာသီသွေးဆင်းမမှန်ခြင်း၊ ရာသီသွေးမပေါ်ခြင်း၊ ပေါ်လိုက်ပျောက်လိုက်ဖြင့် ရက်မမှန်ဆင်းတတ်ခြင်း၊ သွေးဆင်းရက်ကြာရှည်ခြင်း [စတင်အသုံးပြုချိန် (၆)လ မှ (၁၂)လကြာလျှင် သက်သာသွားတတ်သည်]
ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ ခေါင်းမူးခြင်း
ရင်သားတင်းခြင်း
ကိုယ်အလေးချိန် အနည်းငယ်တက်စေခြင်း
စိတ်အတက်အကျ (mood swing) ဖြစ်ခြင်း
ဝက်ခြံ အနည်းငယ်ထွက်တတ်ခြင်း စသည်များလည်း ဖြစ်တတ်သည်။

ဤအခြေအနေများသည် အဖြစ်များပြီး စိုးရိမ်စရာမလိုပါ၊ ပြန်ထုတ်ရန်လည်းမလိုပါ။

သတိပြုရမည့်အချက်များ

လက်မောင်းတွင်းသားဆက်ခြားပစ္စည်း ထည့်သင့်သည့်အချိန်

ရာသီစလာသည့်နေ့မှ (၅) ရက်အတွင်း ထည့်လျှင် အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်
ကိုယ်ဝန်မရှိမှန်းသေချာလျှင် ရာသီစက်ဝန်း၏ မည်သည့်နေ့တွင်မဆို ထည့်နိုင်သည်၊ ရာသီစလာသည့်နေ့မှ (၅) ရက်အတွင်းထည့်ခြင်း မဟုတ်လျှင် ကိုယ်ဝန် ရှိမရှိ အရင်စစ်ဆေးပြီး ကိုယ်ဝန်မရှိဟု သေချာသောအခါမှ ထည့်ရမည်
ထည့်သည့်နေ့မှ တစ်ပတ်အထိ လိင်ဆက်ဆံမှုရှောင်ခြင်း သို့မဟုတ် အကာကွယ်သုံး၍ အတူနေခြင်း သို့မဟုတ် အရေးပေါ်တားဆေး သောက်သုံးခြင်း ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်သည်

သားဆက်ခြားပစ္စည်း လက်မောင်းတွင်းထည့်ပြီးနောက် သတိပြုရမည့်အချက်များ

အညိုအမဲစွဲခြင်း၊ ယားယံခြင်း ဖြစ်တတ်သည်၊ စိုးရိမ်စရာမလိုပါ
(၃)ရက် မှ (၅)ရက်အထိ ထည့်ထားသောနေရာကို ရေမစိုအောင်ထားရမည်
ထည့်ထားသည့် လက်မောင်းအားစိုက်သုံးရသည့် လုပ်ဆောင်မှုများ (၁) ပတ်ခန့် ရှောင်ရန်လိုသည်

ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းပြန်ပြသင့်သည့် အခြေအနေများ

ထည့်ထားသောနေရာ အနာရင်းခြင်း၊ ပိုးဝင်ခြင်း၊ ပြည်တည်ခြင်း လက္ခဏာများရှိလျှင်
TB ဆေး သို့မဟုတ် နာတာရှည်ဆေးများ သောက်ခဲ့ရလျှင်
ရင်သားကင်ဆာ
အသည်းရောဂါ
ခြေထောက်သွေးကြောပိတ်ရောဂါ တစ်ခုခုဖြစ်ခဲ့လျှင် ပြန်ပြရန် လိုအပ်သည်။

References:

Simon, C., Everitt, H., van Dorp, F., Hussain, N., Nash, E., & Peet, D. (2020). Oxford Handbook of General Practice (5th ed., p. 739). Oxford University Press.
Baldwin, A., Hjelde, N., Goumalatsou, C., & Myers, G. (2016). Oxford Handbook of Clinical Specialties (10th ed., p. 304). Oxford University Press.
Mayo Clinic. (n.d.). Contraceptive implant: About. Retrieved July 26, 2025, from https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/contraceptive-implant/about/pac-20393619
WebMD. (2025). Birth-control implants: Types, safety & side-effects. Retrieved July 26, 2025, from https://www.webmd.com/sex/birth-control/birth-control-implants-types-safety-side-effects
Cleveland Clinic. (2022). Contraceptive implant. Retrieved July 26, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/articles/24564-contraceptive-implant

Published: 30 August 2024

Last updated: 4 November 2025