Acute scrotal or testicular pain (ကပ်ပယ်အိတ် သို့မဟုတ် ဝှေးစေ့ ရုတ်တရက် နာကျင်ခြင်း)

ကပ်ပယ်အိတ် (သို့မဟုတ်) ဝှေးစေ့ ရုတ်တရက် နာကျင်ခြင်းသည် ကပ်ပယ်အိတ် (သို့မဟုတ်) ဝှေးစေ့ တစ်ဖက်တည်း (သို့မဟုတ်) နှစ်ဖက်စလုံးတွင် ဖြစ်တတ်သည်။ ဝှေးစေ့သည် ကပ်ပယ်အိတ်အတွင်းတွင် တည်ရှိသော ဘဲဥပုံသဏ္ဌာန် ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါဖြစ်ပြီး မျိုးပွား သုက်ကောင်လေးများနှင့် အမျိုးသားဟော်မုန်းကို ထုတ်လုပ်ပေးသည်။ ဝှေးစေ့သည် နာကျင်မှုကို ခံစားလွယ်၍ အနည်းငယ် ထိခိုက်မိရုံဖြင့် နာကျင်တတ်သည်။

ဖြစ်ပေါ်ရသောအကြောင်းရင်းများ

ကပ်ပယ်အိတ် (သို့မဟုတ်) ဝှေးစေ့ ရုတ်တရက် နာကျင်ရသည့် အကြောင်းရင်းများစွာရှိသည်။

ကပ်ပယ်အိတ်နှင့် ကပ်ပယ်အိတ်အတွင်းပိုင်း ပြဿနာများ
- ဝှေးစေ့အညှာလိမ်ခြင်း (Testicular Torsion)
- ဝှေးစေ့နှင့် သုက်ကောင် စုဆောင်းပြွန် ရောင်ရမ်းခြင်း (ဘက်တီးရီးယားပိုး၊ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများကြောင့်)
- ကပ်ပယ်အိတ်အရေပြားတွင် ပိုးဝင်ရောင်ရမ်းခြင်း
- ထိခိုက်မိခြင်းကြောင့် ကပ်ပယ်အိတ်အတွင်း သွေးခြည်ဥခြင်း၊ သွေးရည်စုခြင်းနှင့် ဝှေးစေ့တွင်း သွေးခဲတည်ခြင်း
- ကပ်ပယ်အိတ်အတွင်း သွေးကြောထုံးခြင်း (Varicocele)
- ရေမုတ်ရောဂါဖြစ်ခြင်း (Hydrocoele)
- သုက်ကောင် စုဆောင်းပြွန် အရည်အိတ်တည်ခြင်း
အခြားအကြောင်းရင်းများ
- ဆီးချိုကြောင့် အာရုံကြောထိခိုက်ခြင်း
- ပေါင်ခြံမှ အူကျခြင်း (Inguinal hernia)
- ဆီးကျောက်တည်ခြင်း
- ဆီးလမ်းကြောင်းပိုးဝင်ခြင်း
- ဆီးကျိတ်ရောင်ခြင်း
- လိင်မှတစ်ဆင့်ကူးစက်သောရောဂါများ

ယှဉ်တွဲလာတတ်သောလက္ခဏာများ

ကပ်ပယ်အိတ် (သို့မဟုတ်) ဝှေးစေ့ ရုတ်တရက် နာကျင်ခြင်းနှင့်အတူ တွဲဖြစ်တတ်သော လက္ခဏာများမှာ_

ကပ်ပယ်အိတ်နီရဲရောင်ရမ်း၍ ဖောင်းလာခြင်း
ပျို့အန်ခြင်း
ကိုယ်ပူခြင်း (ဖျားခြင်း)၊ ချမ်းတုန်ခြင်း၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း
ခါးအောက်ပိုင်း နာခြင်း
ပေါင်ခြံနာကျင်ခြင်း၊ ဝမ်းဗိုက်အောက်ပိုင်း နာခြင်း၊ ဆီးအရောင်ပြောင်းခြင်း
ဆီးသွားစဉ်နာကျင်ခြင်း
လိင်တံမှ အရည်ထွက်ခြင်း စသည်တို့ ဖြစ်သည်။

နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ

ကပ်ပယ်အိတ် (သို့မဟုတ်) ဝှေးစေ့ ရုတ်တရက် နာကျင်ခြင်းသည် မကုသပါက ဖြစ်ပေါ်ရသော အကြောင်းရင်းပေါ်မူတည်၍ အောက်ပါအခြေအနေများ ဖြစ်လာနိုင်သည်။

ဝှေးစေ့ဆီသို့ သွေးပို့သော သွေးလွှတ်ကြော ပိတ်ကာ ဝှေးစေ့ပုပ်ခြင်း (ဝှေးစေ့အညှာလိမ်သော အခြေအနေများတွင် ဖြစ်တတ်သည်။ အဆိုပါ အခြေအနေတွင် ဝှေးစေ့ ခွဲစိတ်ဖယ်ရှားရနိုင်သည်)
သုက်ပိုးထုတ်လုပ်မှုလျော့နည်း လာနိုင်ပြီး မျိုးပွားမှုစနစ်ကို ထိခိုက်နိုင်ခြင်း

ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းပြသရန်

ကပ်ပယ်အိတ် (သို့မဟုတ်) ဝှေးစေ့ ရုတ်တရက် နာကျင်ခြင်းသည် မိသားစုဆရာ၀န်များနှင့် အမြန်တိုင်ပင်ဆွေနွေး၍ ဆေးကုသမှုခံယူရသော အခြေအနေ တစ်ခုဖြစ်သည်။ လိုအပ်ပါက မိသားစုဆရာဝန်မှ သက်ဆိုင်ရာ အထူးကုဆရာဝန်များနှင့် တိုင်ပင်ကုသခြင်း၊ လွှဲပြောင်းကုသခြင်းများ ပြုလုပ်ပေးလိမ့်မည်။

ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်း အရေးပေါ်ပြသရန် လိုအပ်သောအခြေအနေများ

ကပ်ပယ်အိတ်/‌ဝှေးစေ့ ဆက်တိုက် ပြင်းထန်စွာ နာကျင်လာခြင်း
နာကျင်ခြင်းနှင့် အတူ ချမ်းတုန်ဖျားခြင်း
ဆီးမသွားနိုင်ခြင်း သို့မဟုတ် သွေးအရောင်ကဲ့သို့ ဆီးအ‌ရောင်ပြောင်းခြင်း
ကပ်ပယ်အိတ်အရွယ်အစား လျင်မြန်စွာ ကြီးလာ၍ နီရဲရောင်ကိုင်းလာခြင်း စသည်တို့ ဖြစ်သည်။

ရောဂါရှာဖွေခြင်း

ကပ်ပယ်အိတ် (သို့မဟုတ်) ဝှေးစေ့ ရုတ်တရက် နာကျင်ခြင်းအတွက် ဆရာဝန်မှ အောက်ပါများကို စမ်းသပ်စစ်ဆေးလေ့ရှိသည်။

ဆရာဝန်မှ စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း (Physical examination)
ကပ်ပယ်အိတ် အာထရာဆောင်း (Scrotal Ultrasound) နှင့် ဝမ်းဗိုက်အာထရာဆောင်း (Abdominal Ultrasound) ရိုက်ခြင်း
သွေးနှင့်ဆီး စစ်ဆေးခြင်း

ဆရာဝန်မှ စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း
လူနာ၏ရောဂါရာဇဝင်ကို မေးမြန်းခြင်းနှင့် ဝမ်းဗိုက်၊ ဝှေးစေ့၊ ကပ်ပယ်အိတ်နှင့် ပေါင်ခြံ စသည့်နေရာများကို စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း ပြုလုပ်မည်ဖြစ်သည်။
ကပ်ပယ်အိတ် အာထရာဆောင်းနှင့် ဝမ်းဗိုက်အာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်း
- ကပ်ပယ်အိတ်အာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်းဖြင့် ဝှေးစေ့အညှာလိမ်ခြင်း (Testicular Torsion) အရည်အိတ်၊ ပိုးဝင်ရောင်ရမ်းခြင်း၊ ပြည်တည်ခြင်းတို့ကို သိရှိနိုင်သည်
- ဝမ်းဗိုက်အာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်းဖြင့် ရေမုတ် (သို့မဟုတ်) ကပ်ပယ်အိတ် ရောင်စေသည့် ရေဖျဥ်းစွဲခြင်းနှင့် ကပ်ပယ်အိတ်အတွင်း သွေးကြောထုံးခြင်းဖြစ်စေတတ်သည့် ကျောက်ကပ်အကျိတ် စသည်တို့ကို သိရှိနိုင်သည်။
သွေးနှင့် ဆီးစစ်ဆေးမှု
ဆီးပိုးဝင်ခြင်း လက္ခဏာများနှင့် ဆီးအတွင်း သွေး (သို့မဟုတ်) ပြည်ပါခြင်း လက္ခဏာများကို စစ်ဆေးနိုင်သည်၊ သွေး နှင့် ဆီးစစ်ဆေးခြင်းဖြင့် ပိုးဝင်ခြင်းလက္ခဏာများနှင့် လိင်မှတစ်ဆင့် ကူးစက်သော ရောဂါများကို စစ်ဆေးသိရှိနိုင်သည်။

ကုသခြင်း

ကပ်ပယ်အိတ် (သို့မဟုတ်) ဝှေးစေ့ ရုတ်တရက် နာကျင်ရသည့် အကြောင်းရင်းကို ရှာဖွေကုသခြင်းဖြစ်သည်။

ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးများဖြင့် ကုသခြင်း
- ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော ဘက်တီးရီးယားပိုး အမျိုးအစားပေါ် အခြေခံ၍ သင့်လျော်သော ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးများပေးရသည်
- ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးများကို ဆရာဝန် ညွှန်ကြားထားသည့်အတိုင်း အတိအကျ လိုက်နာသုံးစွဲသင့်သည်။
လက္ခဏာ သက်သာစေသော ကုသမှုများ (symptomatic/supportive treatment)
- အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများ (paracetamol, NSAIDs) အား ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက် အတိုင်း သေချာသောက်သုံးသင့်သည်
- ပက်လက်လှဲအိပ်သောအခါ သက်သောင့်သက်သာဖြစ်စေရန်အတွက် လိပ်ထားသော မျက်နှာသုတ်ပဝါကို ကပ်ပယ်အိတ်အောက်တွင် ထားပါ
- နာကျင်မှုအတွက် ရေအေးအိတ် (သို့မဟုတ်) ရေအေးဆွတ်ထားသော အဝတ်ကပ်ပေးခြင်းဖြင့် နာကျင်မှု သက်သာနိုင်သည်။ ရေခဲကို အရေပြားပေါ် တိုက်ရိုက်မတင်ရ
- ရေများများသောက်ပါ
- ကပ်ပယ်အိတ်ကို ပေါ့ပေါ့ပါးပါးဖြင့် သေချာပင့်တင်ပေးနိုင်သော ‌အတွင်းခံဘောင်းဘီကို ဝတ်ဆင်ပါ
- ပြင်းထန်သော လေ့ကျင့်ခန်းလှုပ်ရှားမှုကို ရှောင်ကြဥ်ပါ
- ရေနွေးဖြင့် ရေချိုးခြင်းသည် ကြွက်သားများကို ပြေလျော့စေပြီး သွေးလည်ပတ်မှုကို ကောင်းမွန်စေသောကြောင့် နာကျင်မှုများကို သက်သာစေနိုင်သည်။
ခွဲစိတ်ကုသခြင်း
အောက်ပါ အခြေအနေများတွင် ခွဲစိတ်ကုသရန် လိုအပ်သည်။
- ကပ်ပယ်အိတ် သို့မဟုတ် ဝှေးစေ့ ရောင်ရမ်းခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုးများ (ဥပမာ _ ကပ်ပယ်အိတ်အတွင်း ပြည်တည်ခြင်း)
- ကပ်ပယ်အိတ် သို့မဟုတ် ဝှေးစေ့ ရောင်ရမ်းရသည့် အကြောင်းရင်းအချို့ (ဥပမာ _ ဝှေးစေ့အညှာလိမ်ခြင်း (Testicular Torsion)၊ ပေါင်ခြံမှ အူကျွံခြင်း)

ကာကွယ်ခြင်း

ကပ်ပယ်အိတ် (သို့မဟုတ်) ဝှေးစေ့ နာကျင်ခြင်းကို အောက်ပါနည်းလမ်းများဖြင့် ကာကွယ်နိုင်သည်။

အားကစားလုပ်ချိန်တွင် ကပ်ပယ်အိတ်ကို ပေါ့ပေါ့ပါးပါးဖြင့် သေချာပင့်တင်ပေးနိုင်သော ‌အတွင်းခံဘောင်းဘီကို ဝတ်ဆင်ပါ
လိင်မှတစ်ဆင့် ကူးစက်သောရောဂါများကို ကာကွယ်ရန် စိတ်ချရသော အကာအကွယ်ပစ္စည်း (ကွန်ဒုံး)ကို အသုံးပြုပါ
ဝှေးစေ့ကို မိမိဘာသာ ပုံမှန်စမ်းသပ်ခြင်းဖြင့် ဝှေးစေ့တွင် ပြောင်းလဲမှုများကို စောစီးစွာ သိရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

References:

Cleveland Clinic. (n.d.). Testicular pain. Retrieved August 9, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/16292-testicular-pain
DoveMed. (2023). Acute scrotum pain: Causes, symptoms, diagnosis, and treatment. Retrieved August 9, 2025, from https://www.dovemed.com/health-topics/focused-health-topics/acute-scrotum-pain-causes-symptoms-diagnosis-and-treatment
Mayo Clinic. (n.d.). Testicle pain: Causes. Retrieved August 9, 2025, from https://www.mayoclinic.org/symptoms/testicle-pain/basics/causes/sym-20050942

Published: 25 August 2025