Breast Pain (Pregnancy related) (ကိုယ်ဝန်နှင့် ဆက်စပ်၍ ရင်သားနာကျင်မှုဖြစ်ရခြင်း)

ကိုယ်ဝန်နှင့် ဆက်စပ်၍ ရင်သားနာကျင်မှုဖြစ်ရခြင်းသည် အမျိုးသမီးအများစုတွေ့ကြုံခံစားရသော အဖြစ်များသောလက္ခဏာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ကိုယ်ဝန်သက်နုသောအချိန်တွင် ခံစားရနိုင်သကဲ့သို့ မိခင်နို့တိုက်ကျွေးချိန်တွင်လည်း ခံစားရနိုင်သည်။

ဖြစ်ပေါ်ရသောအကြောင်းရင်းများ

• ကိုယ်ဝန်ဖြစ်တည်ပြီးသည်နှင့် ဟော်မုန်းပမာဏမြင့်တက်လာမှုကြောင့် ရင်သားပြောင်းလဲမှုများ စတင်လာသည်၊ ရင်သားဆီသို့ သွေးစီးဆင်းမှုကောင်းခြင်း၊ အရည်များစုစည်းခြင်းကြောင့် ရင်သားပြည့်တင်းခြင်း၊ နာကျင်ခြင်း၊ အထိအတွေ့ပို၍ ခံစားသိရှိခြင်းစသည်တို့ ဖြစ်ပေါ်လာသည်၊ ထို‌ကြောင့် ရင်သားနာကျင်ခြင်းသည် ကိုယ်ဝန်ရှိကြောင်းပြသော အစောဆုံးလက္ခဏာဖြစ်ပြီး ဖြစ်တည်လာမည့်သန္ဓေသားအတွက် အကောင်းဆုံးပြင်ဆင်ထားသော ပြောင်းလဲမှုဖြစ်သည်
• မိခင်နို့တိုက်ကျွေးခြင်းကြောင့် ရင်သားနာကျင်မှုဖြစ်ခြင်း
  • ကလေးအားနို့တိုက်သည့် အနေအထားနှင့် ထိကပ်မှု နည်းလမ်းများ မမှန်သောကြောင့် နို့သီးခေါင်းနာကျင်ခြင်း
  • နို့စို့ကလေးမှ နို့သီးခေါင်းကိုက်ခြင်းကြောင့် နာကျင်ခြင်း
  • နို့သီးခေါင်းခြောက်သွေ့ပြီး ကွဲခြင်း၊ ပိုးဝင်ခြင်း
  • ရင်သားပိုးဝင်ရောင်ရမ်းခြင်း
  • ရင်သားပြည်တည်နာဖြစ်ခြင်း

ယှဥ်တွဲလာတတ်သောလက္ခဏာများ

ကိုယ်ဝန်ဖြစ်တည်၍ ဟော်မုန်းပမာဏမြင့်တက်လာခြင်းကြောင့် ရင်သားနာကျင်ခြင်းနှင့်အတူ အောက်ပါပြောင်းလဲလာသော လက္ခဏာများကို တွေ့လာရသည်။

• ရင်သားကြီးထွားလာခြင်း _ ကိုယ်ဝန်သက် (၆)ပတ် မှ (၈)ပတ်ကြား ရင်သားကြီးထွားမှုစတင်လာပြီး ကိုယ်ဝန်တစ်လျှောက် ဆက်လက်ကြီးထွားလာတတ်သည်၊ ရင်သားပေါ်ရှိ အရေပြား ဆွဲဆန့်လာမှုကြောင့် ရင်သားယားယံခြင်း၊ အ‌ရေပြားပေါ်တွင် ဆွဲဆန့်ထားသောအရာများ (Stretch marks) ကို တွေ့ရသည်
• နို့သီးခေါင်းနှင့် နို့သီးခေါင်းပတ်လည်ရှိ အမဲကွင်းများပို၍ သိသာထင်ရှားလာခြင်း _ ကိုယ်ဝန်တွင် ထွက်ရှိသော‌ဟော်မုန်းများသည် အ‌ရေပြားအရောင်လွန်ကဲမှုကို ဖြစ်စေသည်
• ရင်သားပေါ်ရှိသွေးကြောများထင်ရှားလာခြင်း _ ကိုယ်ဝန်ကြောင့် ရင်သားသို့ သွေးစီးဆင်းမှု ကောင်းလာခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်
• နို့ဦးရည်ထွက်ခြင်း _ ကိုယ်ဝန်သက် (၃) လဝန်းကျင်တွင် နို့သီးခေါင်းမှ ဝါပြစ်ပြစ်အရည်များ (Colostrum) ထွက်လာသည်၊ တချို့တွင် (၃) လထက်စောပြီး တွေ့ရနိုင်သလို တချို့တွင် လုံးဝမထွက်သည်ကိုလည်း တွေ့ရတတ်သည်
• နို့သီးခေါင်းစူထွက်ခြင်း၊ နို့သီးခေါင်းနှင့် နို့သီးခေါင်းပတ်လည်အမဲကွင်းများကြီးလာခြင်း၊ အမဲကွင်း၌ အဆီထုတ်ပေးသော ဂလင်းများ (Montgomery’s tubercles) ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းများကို တွေ့ရတတ်သည်

ရင်သားပိုးဝင်ရောင်ရမ်းခြင်းဖြစ်လျှင် ရင်သားနာကျင်ခြင်းအပြင် ရင်သားနီရဲ‌ရောင်ရမ်းခြင်းကို တွေ့ရသည်။

နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ

နို့သီးခေါင်းကွဲခြင်းကို သေချာကုသမှုမခံယူလျှင်

• သွေးထွက်ခြင်း _ သွေးထွက်ခြင်းကြောင့် မိခင်မှ ကလေးကို သွေးမှတစ်ဆင့် ရောဂါကူးစက်နိုင်ခြင်းကြောင့် နို့တိုက်ကျွေးမှုရပ်ရခြင်း
• နို့သီးခေါင်းကွဲခြင်းမှ ဘက်တီးရီးယားပိုးများဝင်ရောက်ပြီး ပြည်တည်ခြင်း၊ ရင်သားပိုးဝင်ရောင်ရမ်းခြင်း (Lactational mastitis)
• နို့သီးခေါင်းမခံမရပ်နိုင်အောင်နာကျင်ခြင်းကြောင့် နို့ညှစ်ခြင်း၊ နို့တိုက်ကျွေးခြင်းကို ကြောက်ရွံ့ခြင်း
• စောစီးစွာ မိခင်နို့တိုက်ကျွေးမှု ရပ်လိုက်ရခြင်း စသည့်နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။

ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းပြသရန်

မိခင်နို့တိုက်စဥ် နာကျင်မှုခံစားရလျှင်သော်လည်းကောင်း၊ ရင်သားနာကျင်ခြင်း၊ နီရဲရောင်ရမ်းခြင်း၊ ဖျားခြင်းများဖြစ်လျှင်သော်လည်းကောင်း မိမိ၏မိသားစုဆရာဝန် သို့မဟုတ် သားဖွားမီးယပ်အထူးကုဆရာဝန်နှင့် သေချာစွာပြသပြီး ဆွေးနွေးတိုင်ပင်သင့်သည်။

ရောဂါရှာဖွေခြင်း

မိမိ၏မိသားစုဆရာဝန် သို့မဟုတ် သားဖွားမီးယပ်အထူးကုဆရာဝန်မှ ခံစားရသောလက္ခဏာများ မေးမြန်းခြင်း၊ စမ်းသပ်ခြင်းဖြင့် ဖြစ်ရသောအကြောင်းရင်းကို သိရှိနိုင်သည်။

ကုသခြင်း

• ကိုယ်ဝန်ဖြစ်တည်၍ ရင်သားနာကျင်ခြင်းကို သက်သာစေရန် သင့်လျော်သောဘရာစီယာကို အသုံးပြုပါ
  • ရင်သားကြီးထွားလာမှုကို သက်သောင့်သက်သာရှိစေရန် သင့်လျော်ကောင်းမွန်သော ဘရာစီယာကို ရွေးချယ်ဝယ်ယူ၍ ဝတ်ဆင်ရန်နှင့် ညအိပ်သည့်အခါ ချည်သားဖြင့် ရက်လုပ်ထားသော ဘရာစီယာကို ဝတ်ဆင်အသုံးပြုပါ
  • ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်နှင့် မိခင်နို့တိုက်ကျွေးချိန်တွင် ရင်သားအရွယ်အစား ပြောင်းလဲလာခြင်းကို အဆင်ပြေ၍ သက်သောင့်သက်သာရှိစေရန်၊ မိခင်နို့တိုက်ကျွေးချိန်တွင် လွယ်ကူစွာ နို့တိုက်နိုင်ရန် Nursing bra ကိုလည်းကောင်း၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်လေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ်လိုသူများအတွက် သက်သောင့်သက်သာရှိစေရန် Sports bra ကိုလည်းကောင်း ဝတ်ဆင်အသုံးပြုပါ
• နို့သီးခေါင်းကွဲခြင်းမှ ကာကွယ်ကုသရန် ကလေးအား နို့တိုက်သည့် အနေအထားနှင့် ထိကပ်မှုမှန်ကန်ရမည်ဖြစ်သည်။ မိခင်နို့တိုက်ကျွေးခြင်း (Breastfeeding) တွင် အရေးကြီးဆုံးမှာ မိခင်၏ သားမြတ် သို့မဟုတ် ရင်သားရှိ အမဲကွင်းတစ်ခုလုံးသည် ကလေးပါးစပ်တွင် ငုံထားရမည် ဖြစ်သည်
• အကယ်၍ နို့တိုက်ကျွေးရာတွင် နို့သီးခေါင်းနာကျင်မှုရှိလာပါက
  • မိခင်နို့တိုက်ကျွေးချိန် လျှော့ချပြီး နို့များကို နို့ညှစ်ကိရိယာစက်ဖြင့် ညှစ်ပြီး နို့တိုက်ကျွေးခြင်း ပြုလုပ်ပါ
  • ရင်သားတစ်လှည့်စီ မိခင်နို့တိုက်ကျွေးပါ
  • နို့သီးခေါင်းကွဲခြင်း သက်သာပျောက်ကင်းသည်အထိ ရက်အတော်ကြာ နို့ညှစ်ကိရိယာစက်ဖြင့် ညှစ်ပြီး နို့တိုက်ကျွေးပါ
  • မိခင်နို့တွင် ဘက်တီးရီးယားပိုးကို ကာကွယ်နိုင်သောအစွမ်းသတ္တိရှိသောကြောင့် မိခင်နို့ အနည်းငယ်ကို ကွဲနေသောနို့သီး‌ခေါင်းတွင် သုတ်လိမ်းပေးခြင်းဖြင့် နို့သီးခေါင်းကို စိုစွတ်စေပြီး အနာကို ကျက်စေသည်
  • အမြဲစိုစွတ်နေသောနို့သီးခေါင်းဖြစ်နေပါက ပို၍ဒဏ်ရာရစေသဖြင့် ခြောက်သွေ့အောင် ပြုလုပ်ပေးရန်လိုသည်၊ လေနှင့်ရေ‌‌ငွေ့များလွယ်ကူစွာ ဖြတ်သန်းနိုင်ပြီး ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန်ကို ထိန်းညှိပေးသော ဘရာစီယာများကို ဝတ်ဆင်ပါ
  • နို့ရည်များဖြင့် ပြည့်တင်းခဲနေခြင်းကြောင့် နာကျင်နေသောရင်သားများကို နှိပ်နယ်ပေးခြင်းဖြင့် နို့ရည်များညှစ်ထုတ်စေပြီး နို့အုံပြည့်တင်းနေခြင်းအား ပြေလျော့စေကာ နာကျင်မှုကို သက်သာစေသည်၊ မိခင်နို့ကို ကလေးဝအောင်တိုက်ပြီး ကျန်နေသေးလျှင် ညှစ်ထုတ်ပြီး သိမ်းဆည်းလိုပါက ရေခဲသေတ္တာ၌ သိမ်းဆည်းထားနိုင်သည်
  • ရေနွေးဝတ် သို့မဟုတ် ဂျယ်လီအထုပ် (Gel pads) အသုံးပြုပေးပါက နို့သီးခေါင်းကွဲခြင်းကို သက်သာစေပြီး အနာကျက်မြန်စေသည်
  • ကွဲနေသောနို့သီးခေါင်းကို ပဋိဇီဝပိုးသတ်လိမ်းဆေး (Antiseptic cream) လူးပေးခြင်းဖြင့် ဘက်တီးရီးယားပိုးဝင်ရောက်မှုကို ကာကွယ်ပါ
• ရင်သားပိုးဝင်ရောင်ရမ်းခြင်း (Lactational mastitis) ဖြစ်လျှင် ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေး၊ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများပေးမည်
• ရင်သားပြည်တည်နာ (Breast abscess) ဖြစ်ပါက ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးများပေးပြီး ရင်သားတွင် သေးငယ်သော ခွဲကြောင်းပြုလုပ်၍ ပြည်များကို ဖယ်ရှားမည်

ကာကွယ်ခြင်း

• နို့သီးခေါင်းကွဲခြင်းကို ကာကွယ်ရန်
  • မိခင်နို့တိုက်ချိန်တိုင်း အနေအထားနှင့် ထိကပ်ပုံ မှန်ကန်စွာစနစ်တကျတိုက်ကျွေးပါ၊ မိခင်နို့တိုက်ကျွေးစဥ် မိခင်ကိုယ်အနေအထားပြောင်းခြင်း မပြုလုပ်သင့်ပါ၊ ကလေးသည် ခေါင်းလှည့်ပြီး မိခင်နို့သီးခေါင်းရှာဖွေခြင်း မဖြစ်ရပါ၊ မိခင်၏ သားမြတ် သို့မဟုတ် ရင်သားရှိ အမဲကွင်းတစ်ခုလုံးသည် ကလေးပါးစပ်တွင် ငုံထားပြီးမှ နို့စို့ရမည်ဖြစ်သည်
• လေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ်ရာတွင် နို့သီးခေါင်းပွတ်တိုက်မိခြင်းမှ ကာကွယ်ရန်
  • အရေပြားထိခိုက်မှု ကာကွယ်ရန် နူးညံ့သောချည်သားများဖြင့် ရက်လုပ်ထားသော ဘရာစီယာများကို ဝတ်ဆင်ပါ
  • ရင်အုံခွက်မျက်နှာပြင်ချော‌မွေ့ပြီး ဆက်ကြောင်း ချုပ်ကြောင်းများမပါရှိသော ဘရာစီယာများကို ဝတ်ဆင်ပါ
  • အလွန်အေးသောရာသီဥတုအခြေအနေ သို့မဟုတ် ခရီးရှည်ပြေးခြင်းတို့တွင် နို့သီးခေါင်းစိုစွတ်စေရန် အဆီဂျယ် သို့မဟုတ် ချောဆီကို လေ့ကျင့်ခန်းမပြုလုပ်မီလိမ်းပါ
  • ‌တီရှပ် သို့မဟုတ် ဘရာစီယာမဝတ်မီ ရေလုံတိတ် သို့မဟုတ် ပတ်တီးစကို နို့သီးခေါင်းပေါ်တွင် အုပ်၍ကာထားပါ
• နို့ရည်များဖြင့် ပြည့်တင်းခဲနေခြင်းကြောင့် နာကျင်နေသောရင်သားများမဖြစ်ပေါ်စေရန်
  • ကလေးနို့ဝလျှင် နို့ရည်များတင်းနေသေးပါက နို့ရည်များညှစ်ထုတ်ပေးပါ
  • နို့ရည်များဖြင့် ပြည့်တင်းခဲနေလျှင် ရေနွေးဝတ်ဖြင့် နှိပ်နယ်ပြီး နို့အုံပျော့ပျောင်းလာသည်အထိ နို့ရည်များညှစ်ထုတ်ပေးပါ။

References:

1. Nipple fissure. (2025). Cleveland Clinic. Retrieved April 15, 2025 from
   https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22605-nipple-fissure
2. Breast pain: 10 reasons your breasts may hurt. (2022). Johns Hopkins Medicine. Retrieved April 15, 2025 from
   https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/breast-pain-10-reasons-your-breasts-may-hurt
3. Osborn, C. O. (2023). Do sore boobs mean I’m pregnant? Plus, why this happens. Healthline. Retrieved April 15, 2025 from
   https://www.healthline.com/health/pregnancy/breast-pain-pregnancy#takeaway
4. editor. (2023). Breast changes during pregnancy. American Pregnancy Association. Retrieved April 15, 2025 from
   https://americanpregnancy.org/healthy-pregnancy/changes-in-your-body/breast-changes-during-pregnancy/

Published: 12 May 2025