Well Baby Check [အသက် (၅) နှစ်အောက် ကလေးငယ်များအတွက် ပုံမှန်ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးခြင်း]

အသက် (၅) နှစ်အောက် ကလေးငယ်များ ပုံမှန်ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးခြင်း (Well Baby Check) သည် ကလေးငယ်များ၏ ကြီးထွားမှု၊ ဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့် အလုံးစုံကျန်းမာရေးအတွက် အဓိကကျသော ကြိုတင်ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှု (Preventive Care) ဖြစ်သည်။ ပုံမှန်ကျန်းမာရေး စစ်ဆေးခြင်းဆိုသည်မှာ မွေးစမှစ၍ အသက် (၅) နှစ်အောက် ကလေးငယ်များ၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ အသိဉာဏ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် လူမှုဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အခြေအနေများကို အသက်အရွယ်အလိုက် သတ်မှတ်ထားသော စံနှုန်းများနှင့် ကိုက်ညီမှု ရှိမရှိ ကျန်းမာရေးပညာရှင်များက စနစ်တကျ အကဲဖြတ် စစ်ဆေးပေးခြင်းဖြစ်သည်။ ကလေးနေမကောင်းဖြစ်ချိန်မှ ပြသခြင်းမျိုးမဟုတ်ဘဲ ကျန်းမာနေသော ကလေးတိုင်းအတွက် ပုံမှန်လုပ်ဆောင်ရမည့် စစ်ဆေးမှုဖြစ်သည်။ ကလေးတစ်ဦး၏ “အနာဂတ် ကျန်းမာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု” သည် ဤသို့ ပုံမှန်ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှုများမှ စတင်သည်ဟုဆိုနိုင်သည်။

အသက် (၅) နှစ်အောက်အရွယ်သည် ဦးနှောက်နှင့် ခန္ဓာကိုယ်တွင် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအမြန်ဆုံးနှင့် အရေးပါဆုံး ရွှေရောင်ကာလဖြစ်သည်။ ဤကာလအတွင်း ပုံမှန်ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှု (Well Baby Check) ကို အသက်အရွယ် သက်တမ်းတစ်ခုခြင်းစီအလိုက် စနစ်တကျ ပြုလုပ်ပေးခြင်းဖြင့် _

• ကလေး၏ ကျန်းမာရေး၊ အာဟာရနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အခြေအနေများကို အနီးကပ် စောင့်ကြည့်နိုင်သည်
• အန္တရာယ်ရှိနိုင်သည့် ရောဂါများနှင့် ဖွံ့ဖြိုးမှု နှောင့်နှေးခြင်းများကို စောစီးစွာ တွေ့ရှိနိုင်သည်
• ရောဂါအခြေအနေများကို စောစီးစွာ ရှာဖွေတွေ့ရှိပါက လိုအပ်သည့် ကုသမှုများနှင့် ထောက်ပံ့မှုများကို အချိန်မီပေးနိုင်သဖြင့် ကလေး၏ အနာဂတ်အတွက် ဘဝအရည်အသွေးကို များစွာ အထောက်အကူပြုသည်

ပုံမှန်ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးခြင်း၏ အကျိုးကျေးဇူးများ

• ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်း – အသက်အန္တရာယ်ရှိသော ကူးစက်ရောဂါများမှ ကာကွယ်ရန်အတွက် ကလေးများအား လိုအပ်သော ကာကွယ်ဆေးများ (Vaccinations) ကို အချိန်မီ ထိုးနှံပေးနိုင်သည်
• ဖွံ့ဖြိုးမှု စောင့်ကြည့်ခြင်း – ကလေး၏ ကိုယ်အလေးချိန်၊ အရပ်အမြင့်၊ ဦးခေါင်းလုံးပတ် ကြီးထွားနှုန်းနှင့် အသက်အရွယ်အလိုက် တိုးတက်သင့်သော လှုပ်ရှားမှု၊ စကားပြော၊ ဆက်သွယ်မှု၊ မှတ်ဉာဏ်စသောစွမ်းရည်များ (Developmental Milestones) ကို စောင့်ကြည့် အကဲဖြတ်ပေးနိုင်သည်
• ရောဂါများနှင့် ပုံမမှန်မှုများကို ဆောလျင်စွာ ရှာဖွေနိုင်ခြင်း – မျက်စိ၊ နား၊ နှလုံး၊ သွားနှင့်ခံတွင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာများ၊ အာဟာရချို့တဲ့မှုများ သို့မဟုတ် အပြုအမူဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို စောစီးစွာ သိရှိနိုင်သည်
• မိဘများကို ကျန်းမာရေးအသိပညာပေးခြင်း – ကျန်းမာရေးပညာရှင်များနှင့် မိဘများအကြား ကလေးငယ်၏ အာဟာရ၊ အိပ်စက်မှုပုံစံ၊ ဘေးကင်းရေး၊ စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းမှုနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးမှုများအကြောင်း အသေးစိတ်ရှင်းပြ၍ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးနိုင်သည့် အခွင့်အရေး ရရှိနိုင်သည်
• တစ်ဦးချင်း စစ်ဆေးမှု (Individualized Check) – ကလေးတိုင်း၏ ကျန်းမာရေး အခြေအနေ၊ မျိုးရိုးရာဇဝင်နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်အခြေအနေပေါ် မူတည်၍ တစ်ဦးချင်းအလိုက် သီးသန့် လိုအပ်သော စစ်ဆေးမှုနှင့် အကြံဉာဏ်များကို ပေးနိုင်သည်

မိဘများမှ သိရှိနားလည်ရန်

ပုံမှန်ကျန်းမာ‌ရေးစစ်ဆေးခြင်းကို မိဘများဘက်မှလည်း နားလည်လက်ခံ၍ ပြုလုပ်မှသာ ကလေးများအတွက် အမှန်တကယ် အကျိုးရှိမည်ဖြစ်သည်။

• ကာကွယ်ဆေးများ၏ အရေးပါမှုကို သိရှိခြင်း
  မိဘများအနေဖြင့် ကလေးများကို ကာကွယ်ဆေးထိုးပေးခြင်းဖြင့် မိမိ၏ကလေးကို သာမက အခြားကလေးငယ်များကိုပါ ရောဂါကူးစက်ခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးသည်ကို သိရှိရမည်။
• ရင်းနှီးပွင့်လင်းစွာ ဆွေးနွေးခြင်း
  မိမိကလေးကျန်းမာရေးအတွက် အဓိကတာဝန်ရှိသူမှာ မိဘပင်ဖြစ်သောကြောင့် ကျန်းမာရေးအတွက် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များကို ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်သူအား မကြောက်မရွံ့ဘဲ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း မေးမြန်းဆွေးနွေးတိုင်ပင်ရန် အရေးကြီးသည်။
• ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားရန်လိုအပ်ခြင်း
  မိမိကလေး၏ ဆေးမှတ်တမ်းများ၊ ယခင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော အရေးကြီးသည့် ပြောင်းလဲမှုများ (သို့မဟုတ်) စိုးရိမ်ရသည့် အပြုအမူများကို ကြိုတင်စာရင်းပြုစုထားရန်လိုပြီး သိလိုသောမေးခွန်းများကိုလည်း ရေးမှတ်ထားခြင်း၊ ကြိုတင်၍ ရှာဖွေလေ့လာဖတ်ရှုခြင်းတို့ကိုလည်း ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်သည်။

ပုံမှန်စစ်ဆေးမှု၏ အစိတ်အပိုင်းများ

(၅) နှစ်အောက် ကလေးငယ်များအတွက် ပုံမှန်ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးခြင်း (Well Baby Check) ကို မွေးပြီးပြီးချင်း ပထမအပတ်အတွင်း စတင်ပြုလုပ်သင့်ပြီး၊ ထို့နောက် ၂ လ၊ ၄ လ၊ ၆ လ၊ ၉ လ၊ ၁၂ လ၊ ၁၈ လ၊ ၂ နှစ်၊ ၂ နှစ်ခွဲတို့တွင် ပုံမှန်ရက်ချိန်းများယူ၍ ဆက်လက်စစ်ဆေးသင့်သည်။ အသက် ၃ နှစ် မှ ၅ နှစ်အကြားတွင်မူ ကလေး၏ ကြီးထွားမှု၊ ဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့် ကျန်းမာရေး အခြေအနေများကို စဉ်ဆက်မပြတ် စောင့်ကြည့်ရန်အတွက် တစ်နှစ်လျှင် တစ်ကြိမ် ပုံမှန်စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်သည်။ ကလေးတစ်ဦးချင်း၏ လိုအပ်ချက်များအရ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ကွာခြားနိုင်သည်။

ပုံမှန် ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှုတစ်ခုတွင် အောက်ပါ အဓိကအစိတ်အပိုင်းများ ပါဝင်သည်။

အပိုထပ်ဆောင်း စစ်ဆေးမှုများ (Additional Investigations)

ပုံမှန် ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှု (Well Baby Check) သည် သွေးစစ်ခြင်း၊ ဓာတ်မှန် (X-ray) ရိုက်ခြင်းစသည့် ရောဂါရှာဖွေသည့် စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုများ ပုံမှန်ပြုလုပ်ရန် အဓိကရည်ရွယ်ခြင်း မဟုတ်ပါ။ မျက်စိအမြင်အာရုံ၊ နားအကြားအာရုံ စစ်ဆေးခြင်းနှင့် မွေးကင်းစကလေး ခြေဖနောင့်မှ သွေးဖောက် စစ်ဆေးခြင်း (Newborn Screening) များမှလွဲ၍ ပုံမှန် မဖြစ်မနေ လုပ်ဆောင်ရသော ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးမှုများ (Routine Tests) သီးသန့်မရှိပါ။

သို့ရာတွင် ကလေး၏ လက်ရှိကျန်းမာရေးအခြေအနေ၊ လက္ခဏာများ (Clinical Features) နှင့် သိသာထင်ရှားသော မိသားစုရာဇဝင် (Significant Family History) တို့အပေါ် မူတည်၍ ကျန်းမာရေး ပညာရှင်မှ အောက်ပါ အပိုထပ်ဆောင်းစစ်ဆေးမှုများကို တစ်ဦးချင်းအလိုက် လိုအပ်မှသာ ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။

1. သွေးစစ်ဆေးမှုများ (Blood Tests)
   • သွေးစစ်ဆေးခြင်း (Complete Blood Count – CBC)
     ကလေးတွင် သွေးအားနည်းသည်ဟု ယူဆခြင်း သို့မဟုတ် အခြားသွေးအားနည်းလက္ခဏာများ၊ သွေးအားနည်းစေသော အကြောင်းရင်းများရှိပါက စစ်ဆေးသည်။
   • သွေးတွင်း ခဲဓာတ်ပမာဏ စစ်ဆေးခြင်း (Lead Level)
     ကလေးငယ်သည် ခဲဆိပ်သင့်နိုင်သည့် ပတ်ဝန်းကျင်တွင် နေထိုင်ပါက သို့မဟုတ် လက္ခဏာများရှိပါက ပြုလုပ်သည်။
   • သွေးတွင်း သကြားဓာတ် စစ်ဆေးခြင်း
     ဆီးချိုရောဂါဖြစ်နိုင်သည့် လက္ခဏာများ သို့မဟုတ် ကိုယ်အလေးချိန် လွန်ကဲစွာ တိုးလာခြင်းများ ရှိပါက စစ်ဆေးသည်။
2. ပုံရိပ်ဖော် စစ်ဆေးမှုများ (Imaging Studies)
   • အာထရာဆောင်း (Ultrasound – USG)
     ဝမ်းဗိုက်အတွင်းရှိ အင်္ဂါများ သို့မဟုတ် အခြား ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်းများတွင် သာမန်မဟုတ်သည့် အခြေအနေများ (ဥပမာ _ အသည်းကြီးခြင်း၊ အကျိတ်၊ အရည်များ စုပုံခြင်း) ကို စစ်ဆေးရန် လိုအပ်ပါက ပြုလုပ်သည်။
   • ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း (X-ray)
     အရိုးများတွင် ဒဏ်ရာရခြင်း သို့မဟုတ် အဆုတ်တွင် တီဘီ၊ နမိုးနီးယားကဲ့သို့သော ရောဂါပိုးများ ဝင်ရောက်ခြင်းရှိမရှိ စစ်ဆေးရန် လိုအပ်ပါက ပြုလုပ်သည်။
3. အထူးပြု စစ်ဆေးမှုများ (Specialized Tests)
   • မျိုးဗီဇဆိုင်ရာ စစ်ဆေးမှုများ (Genetic Tests)
     မိသားစုထဲတွင် မျိုးရိုးလိုက်သော ရောဂါများ (ဥပမာ – Cystic Fibrosis၊ ကြွက်သားအားနည်းသော ရောဂါကဲ့သို့) ရှိပါက သို့မဟုတ် ကလေးတွင် ပြင်းထန်သော ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာ နှောင့်နှေးမှုများ၊ အတက်ရောဂါများ ရှိပါက ရောဂါအတိအကျကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်ရန် ပြုလုပ်သည်။
   • ဆီး သို့မဟုတ် ဝမ်း စစ်ဆေးမှုများ
     ကျောက်ကပ်ဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် အစာအိမ်အူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို သံသယရှိပါက ပြုလုပ်သည်။

မိုဘိုင်း အက်ပလီကေးရှင်းများ
Milestone Tracker ကဲ့သို့သော မိုဘိုင်း အက်ပလီကေးရှင်းများသည် မိဘများအား ကလေး၏ ဖွံ့ဖြိုးမှု စံနှုန်းများကို အိမ်၌ပင် ပုံမှန် စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးနိုင်ရန်နှင့် ဆရာဝန်နှင့် ပြသသည့်အခါ မှတ်တမ်းများကို လွယ်ကူစွာ မျှဝေနိုင်ရန် ကူညီပေးသည်။

စစ်ဆေးမှုရလဒ်များနှင့် နောက်ဆက်တွဲလုပ်ဆောင်ချက်များ

• ပုံမှန်ရလဒ်များ
  ကလေးသည် ပုံမှန် စံနှုန်းများအတိုင်း ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးပြီး ရောဂါကင်းနေပါက သက်ဆိုင်ရာဆရာဝန်မှ နောက်တစ်ကြိမ် ရက်ချိန်းလာရမည့်အချိန် (Next Appointment) ကို ချိန်းဆိုပေးမည်။
• ပုံမှန်မဟုတ်သော သို့မဟုတ် စိုးရိမ်ရသော ရလဒ်များ
  အကယ်၍ ဖွံ့ဖြိုးမှု နှောင့်နှေးခြင်း သို့မဟုတ် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ပြဿနာတစ်စုံတစ်ရာ တွေ့ရှိပါက အောက်ပါအချက်များကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်မည်။
  • နေထိုင်မှုပုံစံ၊ အာဟာရ သို့မဟုတ် အပြုအမူဆိုင်ရာ အသေးစိတ် အကြံပြုချက်များပေးခြင်း
  • သက်ဆိုင်ရာအထူးကု သို့မဟုတ် ပညာရှင်များထံသို့ လွှဲပြောင်းပေးခြင်း
    လိုအပ်ပါက ကလေး ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာ အထူးကု (Developmental Pediatrician)၊ သက်ဆိုင်ရာအထူးကုများ (ဥပမာ _ အာရုံကြောအထူးကု၊​ နှလုံးအထူးကု) သို့မဟုတ် ကုထုံးပညာရှင် (Therapist) များထံသို့ လွှဲပြောင်းပေးသည်။

သို့ဖြစ်၍ အသက် (၅) နှစ်အောက် ကလေးငယ်များအတွက် ပုံမှန် ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးခြင်းသည် ရောဂါများကို ကုသခြင်းထက် ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်းနှင့် စောစီးစွာလေ့ကျင့်သင်ကြားခြင်းကို ဦးစားပေးသည့် အရေးအကြီးဆုံး ကျန်းမာရေးလုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်သည်။

References:

1. American Academy of Pediatrics. (2024). Recommendations for preventive pediatric health care. American Academy of Pediatrics.
2. Canadian Paediatric Society. (2021). Rourke Baby Record: Practical guide to infant and child health care (4th ed.). Canadian Paediatric Society.
3. Centers for Disease Control and Prevention. (n.d.). Developmental milestones. Retrieved October 29, 2025, from https://www.cdc.gov/actearly/milestones/index.html
4. World Health Organization. (2020). Child growth standards: Growth reference 5–19 years. World Health Organization.
5. AAP Council on Clinical Information Technology. (2024). Clinical tools, practice integration, and the use of artificial intelligence in pediatrics. Pediatrics, 153(2), e2023064438. https://doi.org/10.1542/peds.2023-064438
6. Kearns-McCoy, K., & Paul, H. (2023). Newborn screening: What is it and why is it important? Journal of Pediatric Nursing, 70, 23–29. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2022.10.004

Published: 26 November 2025