Foreign Bodies In Ear and Nose (နားနှင့်နှာခေါင်းအတွင်းသို့ ပြင်ပပစ္စည်းများ ဝင်ရောက်သွားခြင်း)

နားနှင့်နှာခေါင်းအတွင်းသို့ ပြင်ပမှအရာဝတ္ထုပစ္စည်းများ ဝင်ရောက်သွားခြင်းသည် ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းများတွင် မကြာခဏတွေ့ရလေ့ရှိသော အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်သည်။ အသက်အရွယ်မရွေးတွေ့ရသော်လည်း ကလေးများတွင် ပို၍အဖြစ်များသည်။ အသက် (၂)နှစ် မှ (၅)နှစ်ကြား ကလေးများနှင့် ဖွံ့ ဖြိုးမှုနောက်ကျသော၊ ဉာဏ်ရည်ချို့ယွင်းသော ကလေးများတွင် အဖြစ်များသည်။ များသောအားဖြင့် အန္တရာယ်နည်းပြီး ထုတ်ရလွယ်သောပစ္စည်းများ ဝင်ရောက်ပါက ပြင်းထန်သော နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ မရှိသော်လည်း အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်သောပစ္စည်းများ (ဥပမာဘက်ထရီ၊ သစ်သီးအစေ့များ) ဝင်ရောက်ပါက အမြန်ဖယ်ရှားရန်လိုသည်။

ဖြစ်ပေါ်ရသောအကြောင်းရင်းများ

ကလေးငယ်များသည် သိလိုစိတ်ပြင်းပြသောကြောင့် ပစ္စည်းအပိုင်းအစများကို ခန္ဓာကိုယ် အစိတ်အပိုင်းများဖြစ်သော နှာခေါင်းနှင့်နားအတွင်းသို့ ထိုးသွင်းထည့်တတ်ကြသည်။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် ကလေးအချင်းချင်း ဆော့ကစားရာမှလည်း ထည့်မိတတ်ကြသည်။

လူကြီးများတွင်မူ မိမိ၏ကလေးနှင့် ဆော့ကစားရင်း ပစ္စည်းအပိုင်းအစများ ထည့်မိခြင်း၊ အင်းဆက်ပိုးကောင်များ ဝင်‌ရောက်ခြင်း၊ နားကျပ်နေစဥ် ဂွမ်းစကျန်ခဲ့ခြင်း၊ အပိုင်းအစများ ကျိုးကျန်ခဲ့ခြင်း စသည်တို့ကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။

ဝင်ရောက်မှုအများဆုံးပစ္စည်းများ

• ပုတီးစေ့များ
• အသီးအနှံအစေ့များ (ပဲစေ့၊ မန်ကျည်းစေ့)
• စာရွက်အပိုင်းအစများ
• အရုပ်အပိုင်းအစများ
• နားကျပ်ဂွမ်းတံ
• ကြယ်သီး
• ဘက်ထရီအသေးများ
• ခဲဖျက်အပိုင်းအစများ
• အင်းဆက်ပိုးကောင်များ

ရောဂါလက္ခဏာများ

အများအားဖြင့် ပစ္စည်းဝင်ရောက်ခါစတွင် သတိမထားမိသော်လည်း အောက်ပါ လက္ခဏာများတွေ့ရှိပါက ပြင်ပမှပစ္စည်းများ ဝင်ရောက်နေခြင်းကို သတိထားရှာဖွေရန်လိုသည်။

• နှာခေါင်းတစ်ဖက်ထဲမှ သိသိသာသာ နှာရည်ယိုခြင်း
• နှာခေါင်းတစ်ဖက်ထဲမှ သိသိသာသာ နှာခေါင်းသွေးယို၍ နှာခေါင်းအနံ့နံခြင်း
• နှာခေါင်းတစ်ဖက်ထဲ သိသိသာသာပိတ်ခြင်း
• နားကိုက်ခြင်း၊ နားပြည်ယိုခြင်း
• နားအူခြင်း
• အကြားအာရုံ ယာယီချို့တဲ့ခြင်း
• မျက်နှာများရောင်ရမ်းခြင်း စသည်တို့ တွေ့ရှိပါက သတိထားရန်လိုသည်။

နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ

နား၊ နှာခေါင်းအတွင်းဝင်ရောက်သော ပြင်ပပစ္စည်းများကြောင့် အောက်ဖော်ပြပါ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ ရရှိနိုင်သည်။

• သွေးထွက်နိုင်ခြင်း
• ထိပ်ကပ်နာဖြစ်ခြင်း
• နှာခေါင်းလေအိတ်များပိုးဝင်၍ ရောင်ရမ်းခြင်း
• မျက်လုံးဝန်းကျင်ပိုးဝင်၍ ရောင်ရမ်းခြင်း
• ဦးနှောက်အမြှေးပါးရောင်ခြင်း
• အကြားအာရုံဆုံးရှုံးခြင်း
• အသက်ရှူလမ်းကြောင်းအတွင်းအထိ ရောက်ရှိပိတ်ဆို့ခြင်း (အလွန်အန္တရာယ်ကြီးသည်) တို့ ဖြစ်နိုင်သည်။

ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းပြသရန်

ဝင်ရောက်သည့်ပစ္စည်းသည် ဘက်ထရီ၊ အစားအစာအပိုင်းအစများဖြစ်ပါက အရေးပေါ် ဖယ်ရှားရန်လိုသောကြောင့် နားနှာခေါင်းလည်ချောင်း အထူးကုဆရာဝန်နှင့် ချက်ချင်းပြသရန်လိုသည်။ ထိုအရာများသည် ဝင်ရောက်သည့်နေရာရှိ တစ်ရှူးများကို ပျက်စီးစေနိုင်သောကြောင့် ဆရာဝန်မှ နား၊ နှာခေါင်းအတွင်းကြည့်သည့် မှန်ပြောင်းဖြင့် စစ်ဆေးဖယ်ရှားပြီး ကုသမှုပြုလုပ်သည်။

အချို့သော အ‌ရေးပေါ် ဖယ်ရှားရန် မလိုအပ်သောပစ္စည်းများဖြစ်ပါက မိမိ၏မိသားစုဆရာဝန်နှင့် ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ပြသပြီး လိုအပ်ပါက သက်ဆိုင်ရာဆရာဝန်ထံ လွှဲပြောင်းပေးခြင်း ပြုလုပ်သည်။

လွှဲပြောင်းရန် လိုအပ်သောအခြေအနေများမှာ

• ဝင်သည့်ပစ္စည်းသည် ကောင်းစွာမမြင်နိုင်သောနေရာတွင် ရှိနေခြင်း
• ပစ္စည်းရှိနေသည့်နေရာ ရောင်ရမ်းနေခြင်း
• ဝင်သည့်ပစ္စည်းအမျိုးအစားပေါ် မူတည်၍ ဖယ်ရှားရန် လိုအပ်သည့် ကိရိယာ အလုံအလောက်မရှိခြင်း
• အကြိမ်များစွာဖယ်ရှားသော်လည်း မအောင်မြင်ခြင်း
• ဝင်သည့်ပစ္စည်းသည် ချွန်ထက်သော ပစ္စည်းဖြစ်နေခြင်းစသည်တို့ဖြစ်သည်။

ရှာဖွေခြင်း

သက်ဆိုင်ရာဆရာဝန်မှ ရောဂါရာဇဝင်မေးမြန်းခြင်း၊ စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်းများပြုလုပ်ပြီး လိုအပ်ပါက ဓာတ်မှန်ရိုက်၍ ပြင်ပပစ္စည်းရှိနေသောနေရာကို ရှာဖွေနိုင်သည်။

ကုသခြင်း

နား၊ နှာခေါင်းအတွင်းရှိ ပြင်ပပစ္စည်းကို ဖယ်ရှားရန် ဆရာဝန်မှ ဖယ်ရှားပုံကို ရှင်းလင်းပြောပြ၍ သဘောတူညီချက်တောင်းခံမည်။ ဝင်ရောက်သည့်ပစ္စည်းသည် ဘက်ထရီဖြစ်ပါက ထုံဆေးဖျန်းခြင်းမလုပ်ရပါ။ ထုံဆေးနှင့်ဓာတ်ပြု၍ နေရာရွေ့သွားနိုင်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ကလေးဖြစ်ပါက ပစ္စည်းကို ကောင်းစွာမြင်ရသော အနေအထားတွင် ငြိမ်ငြိမ်ထား၍ ပစ္စည်းထုတ်ရန် လိုသောကြောင့် ထိန်းပေးရန် မိဘ (သို့မဟုတ်) လူကြီး (၂)ယောက်လိုသည်။

နှာခေါင်းထဲရှိ ပြင်ပပစ္စည်းကိုထုတ်ရန်

1. နှာခေါင်းမှ မှုတ်ထုတ်ခြင်း
   • ပြင်ပပစ္စည်းဝင်နေသောဘက်မဟုတ်သည့် နှာခေါင်းပေါက်ကို လက်ဖြင့်ခေတ္တပိတ်၍ ဖြည်းညင်းစွာ အသက်ရှူမှုတ်ထုတ်ခြင်းဖြစ်သည်
   • ထိုသို့ပြုလုပ်ခြင်းသည် ဖိအားဖြစ်ပေါ်စေပြီး ပစ္စည်းကို အမြန်ထွက်စေသည်
2. ပါးစပ်မှ မှုတ်ထုတ်ခြင်း
   • ကလေး၏ပါးစပ်ကို မိခင်၏ပါးစပ်နှင့် လုံအောင်ပိတ်၍ မှုတ်ထုတ်ခြင်းဖြစ်သည်
   • ထိုသို့ ပြုလုပ်ချိန်တွင် ကလေးက ပစ္စည်းမဝင်သောနှာခေါင်းကို လက်ဖြင့် ခေတ္တပိတ်ထားရန်လိုသည်
3. ညှပ် စသည့်ကိရိယာများကို အသုံးပြု၍ထုတ်ခြင်း
   • ဆရာဝန်မှ ညှပ်ကဲ့သို့သော ကိရိယာကို သုံး၍ထုတ်ခြင်းဖြစ်သည်
4. စက် (သို့မဟုတ်) မှန်ပြောင်းဖြင့် ထုတ်ခြင်း
   • နားနှာခေါင်းလည်ချောင်းဆရာဝန်မှ စက် (သို့မဟုတ်) မှန်ပြောင်းကို သုံး၍ထုတ်ခြင်းဖြစ်သည်

ရှောင်ကြဥ်ရမည့်အချက်များမှာ လက်ဖြင့်နှိုက်ထုတ်ခြင်းနှင့် ပြင်ပပစ္စည်းကို ရှူသွင်းခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။ ဝင်ရောက်နေသောပစ္စည်းသည် နောက်သို့နေရာ‌ရွေ့ပြီး အသက်ရှူလမ်းကြောင်းထဲသို့ ရောက်သွားပါက အသက်ရှူရခက်ခဲလာနိုင်သည်။

နားအတွင်းရှိ ပြင်ပစ္စည်းထုတ်ရန်

နားအတွင်းကြည့်မှန်ပြောင်းဖြင့် ကြည့်၍ ထုတ်သည်။

1. ညှပ် စသည့်ကိရိယာများကို အသုံးပြု၍ထုတ်ခြင်း
   • မြင်လွယ်သော၊ ထုတ်၍လွယ်သောနေရာတွင် ရှိပါက ညှပ်ကဲ့သို့ကိရိယာဖြင့် အလွယ်တကူ ထုတ်နိုင်သည်
   • လက်ဖြင့်နှိုက်ထုတ်ခြင်း မလုပ်ရပါ
2. အင်းဆက်ဝင်‌ရောက်ပါက ဆီထည့်၍ထုတ်ခြင်း
   • ဝင်သည့်အရာဝတ္ထုသည် အင်းဆက်ဖြစ်ပါက လက်ဖြင့်မနှိုက်ရပါ
   • ခေါင်းကိုစောင်း၍ အင်းဆက်ဝင်သောနားကို အပေါ်ဘက်တွင် ထားရှိသောအနေအထားဖြင့်နေပါ
   • အင်းဆက်ဝင်သောနားထဲသို့ ဆီအနည်းငယ် (ဥပမာသံလွင်ဆီ) လောင်းထည့်ပါ
   • ဆီသည် အင်းဆက်ကိုသေစေ၍ ဆီပေါ်တွင် ပေါ်လာမည်
   • နားစည်ပေါက်နေခြင်း၊ နားတွင် ပြွန်ထည့်ထားခြင်းရှိပါက ဆီထည့်၍ မထုတ်ရပါ
3. စက် (သို့မဟုတ်) မှန်ပြောင်းကို အသုံးပြု၍ထုတ်ခြင်း
   • နားနှာခေါင်းလည်ချောင်းဆရာဝန်မှ စက် (သို့မဟုတ်) မှန်ပြောင်းကိုသုံး၍ ထုတ်ခြင်းဖြစ်သည်၊ နား၊ နှာခေါင်းအတွင်းရှိ ပြင်ပပစ္စည်းများထုတ်ပြီးပါက ဆရာဝန်မှ မှန်ပြောင်းဖြင့် ပြန်လည်စစ်ဆေး စမ်းသပ်သည်၊ လိုအပ်ပါက ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးပေးခြင်း၊ အရောင်ကျဆေးပေးခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်သည်

ကာကွယ်ခြင်း

ကလေးငယ်များ၏ နှာခေါင်းနှင့်နားအတွင်းသို့ ပြင်ပပစ္စည်းများဝင်ရောက်ခြင်းမှ ကာကွယ်ရန် အောက်ပါနည်းလမ်းများ လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြင့် လျှော့ချနိုင်သည်။

• ကလေးငယ်များကို ဘေးအန္တရာယ်ကင်းဝေးရေး လမ်းညွှန်ချက်များနှင့် တစ်ကိုယ်ရေသန့်ရှင်းရေးဆိုင်ရာ မှန်ကန်သောအလေ့အထများကို လိုက်နာကျင့်သုံးနိုင်စေရန် အသိပညာပေးခြင်း (ဥပမာ ကလေးငယ်အား နားနှင့်နှာခေါင်း သန့်ရှင်းရေး စနစ်တကျ ပြုလုပ်တတ်စေရန် သင်ကြားပြသပေးခြင်း)
• ကလေးငယ်များ ဆော့ကစားချိန်အတွင်း အန္တရာယ်ကင်းရှင်းစေရန် စောင့်ကြည့်ခြင်း
• ကလေးငယ်များ အန္တရာယ်မဖြစ်စေရန် အိမ်တွင် အကာအကွယ်ပစ္စည်းများ အသုံးပြုခြင်း
• သေးငယ်သော အရာဝတ္ထုပစ္စည်းများကို ကလေးငယ်များ လက်လှမ်းမမီသောနေရာတွင် ထားခြင်း
• ကလေးငယ်များအား အရာဝတ္ထုပစ္စည်းများ ထည့်သွင်းခြင်းသည် အန္တရာယ်ဖြစ်စေသည့်အကြောင်းကို သိရှိနားလည်စေရန် သင်ကြားပေးခြင်း
• က‌လေးအသက်အရွယ်နှင့် ကိုက်ညီသော ကစားစရာများနှင့် လှုပ်ရှားမှုများကိုသာ ဆော့ကစားစေခြင်း

References:

1. Foreign object in the nose: First aid. (n.d.). Mayo Clinic. Retrieved July 3, 2024, from https://www.mayoclinic.org/first-aid/first-aid/basics/art-20056610
2. Children’s Health Queensland. (2023). Foreign body in the nose – Emergency management in children. Retrieved July 3, 2024, from https://www.childrens.health.qld.gov.au/for-health-professionals/queensland-paediatric-emergency-care-qpec/queensland-paediatric-clinical-guidelines/foreign-body-nose
3. Foreign object in the ear: First aid. (n.d.). Mayo Clinic. Retrieved July 3, 2024, from https://www.mayoclinic.org/first-aid/first-aid/basics/art-20056709
4. Philadelphia, C. H. O. (n.d.). Foreign Bodies in the Ear, Nose, and Airway. Children’s Hospital of Philadelphia. Retrieved July 3, 2024, from https://www.chop.edu/conditions-diseases/foreign-bodies-ear-nose-and-airway