Congenital brain malformations (မွေးရာပါဦးနှောက်ပုံစံမမှန်ခြင်းများ)

မွေးရာပါ ဦးနှောက်ပုံစံမမှန်ခြင်း (Congenital brain malformation) ဆိုသည်မှာ ကလေးမွေးဖွားလာစဥ်ကတည်းက တည်ရှိနေသော ဦးနှောက်၏ အရွယ်အစား၊ ပုံသဏ္ဌာန် သို့မဟုတ် တည်ဆောက်ပုံဆိုင်ရာ ချို့ယွင်းမှုများဖြစ်သည်။ သန္ဓေသား၏ ဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးမှုသည် ကိုယ်ဝန်သုံးပတ်ခန့်မှ စတင်သည်။ အစောပိုင်းတွင် တစ်ရှူးပြားငယ်အသွင်ဖြင့် ဖွံ့ဖြိုးလာပြီး ကိုယ်ဝန်ဆောင်ကာလတစ်လျှောက်လုံး အဆင့်ဆင့် ပြောင်းလဲကြီးထွားလာခဲ့သည်။ ဤဖွံ့ဖြိုးမှုဖြစ်စဉ်အတွင်း ဦးနှောက်ဆဲလ်သန်းပေါင်းများစွာသည် ပွါးများခြင်း၊ ကြီးထွားခြင်း၊ နေရာသစ်သို့ ရွှေ့ပြောင်းခြင်းနှင့် လူကြီးဦးနှောက်၏ ရှုပ်ထွေးသောပုံစံသဏ္ဌာန် ဖြစ်တည်ဖွဲ့စည်းခြင်း စသည့်အဆင့်များစွာကို ဖြတ်သန်းခဲ့ရသည်။

အစပြုခဲ့သော ဦးနှောက်တစ်ရှူးပြားငယ်သည် ပြွန်ပုံစံဖြစ်လာခြင်း၊ ပိတ်သွားခြင်း၊ ဆက်ရမည့်နေရာများအချင်းချင်း ဆက်စပ်ခြင်းနှင့် ခွဲထွက်ရမည့်နေရာများ ကွဲထွက်ခြင်းစသည့် ရှုပ်ထွေးသောဖြစ်စဉ်များမှတစ်ဆင့် နောက်ဆုံးတွင် အလုံးစုံဖွံ့ဖြိုးပြီးသည့် ဦးနှောက်တစ်ခုအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။

ဤဖွံ့ဖြိုးမှုဖြစ်စဉ်တစ်လျှောက်တွင် မျိုးဗီဇဆိုင်ရာ အချက်အလက်များနှင့် ပတ်ဝန်းကျင် အခြေအနေများပေါ် မူတည်၍ ဦးနှောက်တည်ဆောက်ပုံ ပုံမှန်မဟုတ်ခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် ကိုယ်ဝန်၏ ပထမသုံးလပတ်သည် အဆိုပါဖြစ်စဉ်အတွက် အလွန်အရေးကြီးသောကာလဖြစ်ပြီး ပတ်ဝန်းကျင်၏ ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုကို အများဆုံးခံရနိုင်သော အချိန်ကာလလည်း ဖြစ်သည်။

ဖြစ်ပေါ်ရသောအကြောင်းရင်းများ

မွေးရာပါဦးနှောက်ပုံစံမမှန်သော အခြေအနေအများစုတွင် ဖြစ်ပေါ် ရခြင်းအကြောင်းရင်းတိတိကျကျကို ရှာမတွေ့ပါ။ မျိုးဗီဇနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်အခြေအနေများ ပေါင်းစပ်ရိုက်ခတ်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာရသည်ဟု ယူဆကြသည်။

1. မျိုးဗီဇဆိုင်ရာ အကြောင်းရင်းများ (Genetic Causes)
   မိဘများထံမှ လက်ဆင့်ကမ်းရရှိသော သို့မဟုတ် ကလေးတွင် စတင်ဖြစ်ပေါ်လာသော ဗီဇပြောင်းလဲမှုများ (gene mutations) ကြောင့်ဖြစ်သည်။
2. ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အကြောင်းရင်းများ (Environmental Causes)
   ကိုယ်ဝန်ဆောင်ကာလအတွင်း ကြုံတွေ့ရသော ပြင်ပအခြေအနေများကြောင့် ဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။ ဥပမာ _
   • ရောဂါပိုးဝင်ခြင်း – CMV ဗိုင်းရပ်စ်၊ ဂျိုက်သိုး၊ ရေယုန်၊ HIV၊ Toxoplasma ရောဂါပိုးများ
   • ကိုယ်ခန္ဓာကို အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေသော ပစ္စည်းများ – အရက်၊ မူးယစ်ဆေးဝါး၊ တချို့သောဆေးဝါးများ (ဥပမာ _ အတက်ကျဆေး၊ သွေးကျဲဆေး)၊ ဆေးရွက်ကြီးနှင့် သန္ဓေသားကိုထိခိုက်နိုင်သည့် အချို့သောဓာတုပစ္စည်းများနှင့် ထိတွေ့ခြင်း
3. မိခင်၏ရောဂါများ
   ဥပမာ _ ဆီးချိုရောဂါ၊ သိုင်းရွိုက်ရောဂါနှင့် ဖောလစ်အက်ဆစ်ချို့တဲ့ခြင်းများ

မွေးရာပါဦးနှောက်ပုံစံမမှန်ခြင်း အမျိုးအစားများနှင့် ရောဂါလက္ခဏာများ

ဖြစ်ပေါ်ရခြင်းအကြောင်းရင်းနှင့် ဖြစ်ပွါးသည့်အချိန် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ကာလပေါ်မူတည်ပြီး အမျိုးအစားများ ကွဲပြားနိုင်သည်။ မွေးရာပါဦးနှောက်ပုံစံမမှန်ခြင်းကို အောက်ပါအတိုင်း အမျိုးအစားများခွဲခြားနိုင်သည်။

1. အာရုံကြောပြွန်ချို့ယွင်းခြင်း (Neural Tube Defects)
2. အာရုံကြောဆဲလ်များ ရွေ့လျားမှုချို့ယွင်းခြင်းဆိုင်ရာရောဂါများ (Disorders of Neuronal Migration)
3. ဦးနှောက်အလယ်ပိုင်း တည်ဆောက်ပုံ ချို့ယွင်းချက်များ (Midline Defects)
4. ဦးနှောက်နောက်ခန်း တည်ဆောက်ပုံ ချို့ယွင်းမှုများ (Posterior Fossa Malformations)
5. ဦးနှောက်အရွယ်အစား ပုံမမှန်ခြင်းများ

ရောဂါလက္ခဏာများသည် ထိခိုက်ပျက်စီးသော ဦးနှောက်အစိတ်အပိုင်းနှင့် ရောဂါပြင်းထန်မှုအပေါ်မူတည်သည်။ အတွေ့ရများသောလက္ခဏာများမှာ _

• ဦးခေါင်းသေးခြင်း (Microcephaly)၊ ဦးခေါင်းကြီးခြင်း (Macrocephaly) သို့မဟုတ် ဦးခေါင်းနှင့် မျက်နှာ အနေအထားပုံမှန်မဟုတ်ခြင်း
• ဖွံ့ဖြိုးမှုနောက်ကျခြင်း (Developmental Delay)
• အသိဉာဏ်၊ မှတ်ဉာဏ်အားနည်းခြင်း
• အတက်ရောဂါ (Epilepsy)
• အမြင်အာရုံ၊ အကြားအာရုံ၊ စကားပြောဆိုခြင်း၊ အစာမျိုခြင်းဆိုင်ရာပြဿနာများ
• အပြုအမူဆိုင်ရာ ပြဿနာများ (ဥပမာ _ အာရုံစူးစိုက်မှုနည်းခြင်း၊ စိတ်တိုလွယ်ခြင်း) စသည်တို့ဖြစ်သည်။

1. အာရုံကြောပြွန် (Neural Tube) ချို့ယွင်းခြင်း
   • ဦးနှောက်အောက်ခြေသာ ပါရှိခြင်း (Anencephaly)
     ကိုယ်ဝန်အစောပိုင်းကာလ (ပထမ ၃ – ၄ ပတ်) တွင် ဦးနှောက်ဖြစ်ခါစ အာရုံကြောပြွန် (Neural tube) ၏ အပေါ်ပိုင်းသည် ပုံမှန်ပိတ်ရမည့်အစား မပိတ်သဖြင့် ဦးခွံရိုးနှင့် ဦးနှောက်အပေါ်ပိုင်းတို့ မွေးရာပါ မပါရှိခြင်း သို့မဟုတ် ပျက်စီးနေသော မွေးရာပါရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်သည်။
     • ရောဂါလက္ခဏာများ _ မွေးကင်းစကလေးငယ်တွင် ဦးနှောက်၏ အပေါ်ပိုင်းအစိတ်အပိုင်းများ၊ ဦးခေါင်းခွံ၏ အပေါ်ယံအရိုးများ မပါရှိခြင်း၊ အသက်ရှူခြင်းနှင့် နှလုံးခုန်နှုန်းဆိုင်ရာပြဿနာများဖြစ်သည်
     • ဤရောဂါသည် ကုသ၍မရနိုင်ပါ
     • ဤရောဂါဖြင့် မွေးဖွားလာသော ကလေးငယ်အများစုမှာ မွေးဖွားပြီး စက္ကန့်ပိုင်း၊ မိနစ်ပိုင်း (သို့မဟုတ်) ရက်အနည်းငယ်အတွင်း အသက်ဆုံးရှုံးရသည်
   • ဦးနှောက်ကျွံထွက်ခြင်း (Encephalocele)
     ဦးနှောက်တစ်ရှူးများနှင့် ၎င်းကိုဖုံးအုပ်ထားသော အမြှေးပါးများ ဦးခေါင်းခွံအရိုးများကြား ပုံမှန်မဟုတ်သောအပေါက်မှ ကျွံထွက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ အများအားဖြင့် ဦးခေါင်း၏ နောက်ပိုင်းနှင့် နှာခေါင်းထိပ်တို့တွင် ဖြစ်ပွါးလေ့ရှိသည်။
     • ရောဂါလက္ခဏာများ _ ဦးခေါင်းပေါ်တွင် အဖုအလုံးသဏ္ဌာန်အနေဖြင့် မြင်ရသည်၊ ဦးနှောက်တွင်း စီအက်စ်အက်ဖ်အရည်များ၍ ရေအိတ်ကျယ်ခြင်း (Hydrocephalus) နှင့်တွဲ၍ တွေ့ရတတ်သည်
2. အာရုံကြောဆဲလ်များ ရွေ့လျားမှုချို့ယွင်းခြင်းဆိုင်ရာရောဂါများ (Disorders of Neuronal Migration)
   ဤရောဂါများသည် သန္ဓေသားဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးမှု ကာလအတွင်း ဦးနှောက်ဆဲလ်များ (Neurons) ပုံမှန်ရှိရမည့် ဦးနှောက်နေရာများသို့ မရောက်ရှိခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။
   အာရုံကြောဆဲလ်များ ရွေ့လျားမှုချို့ယွင်းခြင်းဆိုင်ရာရောဂါများ၏ ထူးခြားသောလက္ခဏာများမှာ _
   • ဦးနှောက်ကောင်းစွာမဖွံ့ဖြိုးသဖြင့် ဦးခေါင်းသေးခြင်း (Microcephaly)
   • အတက်ရောဂါ (Epilepsy) _ အလွန်အဖြစ်များပြီး ဆေးဝါးများဖြင့် ထိန်းချုပ်ရခက်ခဲတတ်သော (ဆေးမတိုးသော) အတက်မျိုး ဖြစ်တတ်သည်။
   • ဖွံ့ဖြိုးမှုနောက်ကျခြင်း (Developmental Delay) _ ရောဂါပြင်းထန်မှုအဆင့်ပေါ် မူတည်၍ အထွေထွေဖွံ့ဖြိုးမှုနောက်ကျခြင်း၊ ဉာဏ်ရည်ချို့တဲ့ခြင်း (Intellectual Disability) များတွေ့ရနိုင်သည်။
   • ကြွက်သားတောင့်တင်းခြင်း (Spasticity)၊ ပျော့ခြင်း (Hypotonia) သို့မဟုတ် အားနည်းခြင်း (Weakness) _ ခန္ဓာကိုယ်၏ ဟန်ချက်ညီမှုနှင့် လှုပ်ရှားမှုများကို ထိခိုက်စေသည်။
     အမျိုးအစားများမှာ_
     • ဦးနှောက်မျက်နှာပြင်ချောမွတ်နေခြင်း (Lissencephaly)
       ဦးနှောက်မျက်နှာပြင်သည် ပုံမှန်အခြေအနေတွင် လှိုင်းတွန့်များ (အဖုအထစ်များ -gyri နှင့် အချိုင့်များ -sulci) ကဲ့သို့ ဖြစ်နေသော်လည်း ဤ Lissencephaly တွင် ဦးနှောက်တစ်ခုလုံး (သို့မဟုတ်) အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုသည် မျက်နှာပြင်ချောမွတ်နေသည်။
     • ဦးနှောက်မျက်နှာပြင်တွင် လှိုင်းတွန့်အရေအတွက်များပြားနေခြင်း (Polymicrogyria)
       ဦးနှောက်မျက်နှာပြင်တွင် သေးငယ်သောလှိုင်းတွန့်များ အရေအတွက်များပြားစွာ ဖြစ်ပေါ်နေသည်။
     • ဦးနှောက်မျက်နှာပြင် ပက်ကြားအက်ကွဲနေခြင်း (Schizencephaly)
       ဦးနှောက်မျက်နှာပြင်သည် ပတ်ကြားအက်သကဲ့သို့ ကွဲနေသည်။
     • ဦးနှောက်ဆဲလ်များ ပုံမှန်မဟုတ်သော နေရာသို့ရောက်နေခြင်း (Heterotopia)
       ဦးနှောက်အပြင်လွှာ (Cortex) သို့ ရောက်ရှိရမည့် အာရုံကြောဆဲလ်များသည် ပုံမှန်မဟုတ်သော နေရာများ (များသောအားဖြင့် ဦးနှောက်အရည်အိတ်များအနီး) တွင် ကျန်ရစ်နေခြင်းဖြစ်သည်။
     • ဦးနှောက်အပြင်သား တည်ဆောက်ပုံ ပုံမှန်မဟုတ်ခြင်း (Cortical dysplasia)
       ဦးနှောက်ဆဲလ်များ ပုံမှန်ရွေ့လျားပြီးနောက် ပြန်လည်ပေါင်းစပ်မှုမရှိခြင်းကြောင့် ဦးနှောက်၏ အပြင်လွှာ (Cortex) တစ်နေရာရာတွင် ဦးနှောက်ဆဲလ်ပွါးများမှု ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲဖြစ်နေတတ်သည်။ ဤ cortical dysplasia သည် အတက်ကျဆေးများစွာဖြင့်ပင် ထိန်းချုပ်၍မရသော ပြင်းထန်အတက်ရောဂါများ၏ အဓိက အကြောင်းရင်းဖြစ်သည်။
     • ဦးနှောက်အဖုအထစ်များ ပိုကျယ်၍ထူလာခြင်း (Pachygyria)
       ဦးနှောက်အပြင်လွှာရှိ အဖုအထစ်များ (gyri) ပိုကျယ်ပြန့်ပြီး ထူလာခြင်းဖြစ်သည်။
3. ဦးနှောက်အလယ်ပိုင်းတည်ဆောက်ပုံချို့ယွင်းချက်များ (Midline Defects)
   • ပုံမှန်အတိုင်း ဦးနှောက် ဘယ်ညာနှစ်ခြမ်းမကွဲခြင်း (Holoprosencephaly)
     ဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးစဉ်ကာလတွင် သဘာဝအလျောက် ဘယ်ညာ နှစ်ခြမ်းကွဲရမည့်အစား မကွဲဘဲ ဦးနှောက်တစ်လုံးအနေနှင့်သာ ရှိနေခြင်းဖြစ်သည်။
   • အာရုံကြောမျှင်စုတန်း မဖွံ့ဖြိုးခြင်း (Agenesis of the Corpus Callosum)
     ဦးနှောက်နှစ်ခြမ်းကို ဆက်သွယ်ပေးထားသော အာရုံကြောမျှင်စုတန်း (Corpus callosum) လုံးဝမရှိခြင်း (သို့မဟုတ်) ဖွံ့ဖြိုးမှုမပြည့်စုံခြင်းဖြစ်သည်။
   • Septo-Optic Dysplasia
     ဦးနှောက်၏ CSF အရည်အိတ်နှစ်ခုကြား ကာထားသောအမြှေးပါး (Septum pellucidum)၊ မျက်စိအာရုံကြောနှင့် ပစ်ကျူထရီဂလင်း (Pituitary gland) တို့ကောင်းစွာမဖွံ့ဖြိုးခြင်းဖြစ်သည်။
     အထက်ပါဦးနှောက်အလယ်ပိုင်း တည်ဆောက်ပုံချို့ယွင်းချက်များ၏ ထူးခြားသောရောဂါလက္ခဏာများမှာ _
     • ပုံမှန်မဟုတ်သော မျက်နှာပုံသဏ္ဌာန်များ (ဥပမာ _ နှုတ်ခမ်းကွဲခြင်း၊ အာခေါင်ကွဲခြင်း၊ မျက်လုံးများပုံမှန်မဖွံ့ဖြိုးခြင်း)
     • ဟော်မုန်းဆိုင်ရာ ပြဿနာများ
     • အတက်ရောဂါ
     • အမြင်အာရုံဆုံးရှုံးခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။
4. ဦးနှောက်နောက်ခန်း တည်ဆောက်ပုံချို့ယွင်းမှုများ (Posterior Fossa Malformations)
   • ဒန်ဒီ-ဝေါ်လ်ကာချို့ယွင်းမှု (Dandy-Walker Malformation)
     ဦးနှောက် အနောက်ဘက် အခန်းကျယ်ခြင်း၊ ထိုနေရာရှိ စတုတ္ထမြောက် CSF အရည်အိတ်ကျယ်ပြီး ဖောင်းကားနေခြင်း၊ ဦးနှောက်ငယ် (Cerebellum)၏ အလယ်ပိုင်း (Cerebellar vermis) ဖွံ့ဖြိုးမှုမပြည့်စုံခြင်းတို့ဖြစ်သည်။
     • လက္ခဏာများ _ ဦးနှောက်ထဲရေစုခြင်း (ဦးခေါင်းကြီးခြင်း၊ ဦးနှောက်အတွင်းဖိအားမြင့်ခြင်း) သည် အဓိကလက္ခဏာ ဖြစ်သည်၊ ကျောရိုးမကြီးမဆက်သဖြင့် အာရုံကျောမကြီး (Spinal cord) နှင့် အမြှေးပါးများ (Meninges) ကျွံထွက်ကာ Meningomyelocele ဟုခေါ်သော မွေးရာပါအာရုံကျောဖုလုံးကြီးများကို ကျောတွင်တွေ့ရသည်
   • ချီရာယီချို့ယွင်းမှု (Chiari Malformation)
     ဦးနှောက်တစ်ရှူး (ဦးနှောက်ငယ်အစိတ်အပိုင်း) များ ဦးခေါင်းခွံအောက်ခြေအပေါက်ကြီး (Foramen magnum) မှတစ်ဆင့် ကျောရိုးအတွင်းသို့ ကျွံကျဆင်းသက်နေခြင်းဖြစ်သည်။
     • လက္ခဏာများ _ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ လည်ပင်းနာခြင်း၊ လှုပ်ရှားမှုဟန်ချက် မညီခြင်းဆိုင်ရာပြဿနာများ၊ ကြွက်သားအားနည်းခြင်း၊ အစာမျိုခြင်းနှင့်အသက်ရှူခြင်း အခက်အခဲများတွေ့ရသည်
5. ဦးနှောက်အရွယ်အစားပုံမမှန်ခြင်းများ
   • ဦးနှောက်နှင့် ဦးခေါင်းသေးခြင်း (Microcephaly)
     အကြောင်းရင်းတစ်ခုခုကြောင့် ဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးမှုအားနည်းပြီး ဦးခေါင်းအရွယ်အစားပါ ပုံမှန်ထက် သေးငယ်နေခြင်းဖြစ်သည်။ မျိုးဗီဇ၊ ရောဂါပိုးဝင်ခြင်း (ဥပမာ ဇီကာ၊ CMV၊ ဂျိုက်သိုးဗိုင်းရပ်စ်များ)၊ အရက်၊ မူးယစ်ဆေးစသည်တို့ကြောင့်ဖြစ်နိုင်သည်။
   • ဦးနှောက်အရွယ်အစားကြီးမားခြင်း (Megalencephaly)
     အကြောင်းရင်းတစ်ခုခု အများအားဖြင့် မျိုးဗီဇရောဂါများကြောင့် ဦးနှောက်နှင့် ဦးခေါင်းအရွယ်အစား ပုံမှန်ထက် ကြီးမားနေခြင်းဖြစ်သည်။ ဦးနှောက်အရွယ်အစား ကြီးမားနေသော်လည်း လုပ်ငန်းလုပ်ဆောင်မှုအပိုင်းတွင် အလွန်အားနည်းသောကြောင့် အတက်ရောဂါ၊ ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာပြဿနာများ (ဥပမာ _ အော်တစ်ဇင်၊ အမူအကျင့်ဆိုင်ရာပြဿနာများ) နှင့် ဆက်စပ်နိုင်သည်။

ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းပြသရန်

မိဘများအနေဖြင့် အောက်ပါလက္ခဏာများကို မိမိတို့၏ကလေးတွင် သတိထားမိပါက မိသားစုဆရာဝန်၊ ကလေးအထူးကုဆရာဝန်များနှင့် စောစီးစွာ ပြသတိုင်ပင်သင့်သည်။ အခြားသိသာသောအကြောင်းရင်းများ (ဥပမာ _ မွေးရခက်ခဲခြင်း၊ မွေးကင်းစကလေးအလွန်အမင်းအသားဝါခြင်း၊​ မွေးပြီးဦးနှောက်အမြှေးရောင်၊ ဦးနှောက်ရောင်ခြင်းစသည်တို့) မရှိပါက “မွေးရာပါဦးနှောက်ပုံစံမမှန်ခြင်း” များဖြစ်နိုင်သည်။

• ဦးခေါင်းအရွယ်အစား ပုံမှန်ထက် သေးလွန်း၊ ကြီးလွန်းခြင်း သို့မဟုတ် ဦးခေါင်းအရွယ်အစား အလွန်အမြန်ကြီးထွားလာခြင်း
• ဦးခေါင်း (သို့မဟုတ်) ကျောရိုးတွင် မွေးရာပါ အလုံးအဖုများမြင်တွေ့ရခြင်း
• ဖွံ့ဖြိုးမှု နောက်ကျ နှေးကွေးခြင်း
  ကလေးအသက်အလိုက်ရှိသင့်သော ဖွံ့ဖြိုးမှုများ (ဥပမာ _ ထိုင်ခြင်း၊ လမ်းလျှောက်ခြင်း၊ စကားပြောခြင်း) ကို မပြုလုပ်နိုင်ခြင်း
• အတက်လက္ခဏာများရှိခြင်း
• အမြင်အာရုံ သို့မဟုတ် အကြားအာရုံ ချို့တဲ့ခြင်း
• ခြေလက်များအားနည်းခြင်း၊ တောင့်တင်းခြင်း သို့မဟုတ် ပုံမမှန်လှုပ်ရှားမှုများရှိနေခြင်း

စောစီးစွာ တိုင်ပင်ပြသခြင်းသည် စစ်ဆေးမှုများ၊ အထောက်အကူပြုကုသမှုများနှင့် ပြန်လည်သန်စွမ်းရေး လုပ်ငန်းများကို အချိန်မီဆောင်ရွက်နိုင်ပြီး ရေရှည်တွင် ရလဒ်ကောင်းများ ပိုမိုရရှိစေနိုင်သည်။

ရောဂါရှာဖွေခြင်း

ကိုယ်ဝန်ဆောင်ကာလစစ်ဆေးခြင်း

• အာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်း (2D/3D Ultrasound)
  အာရုံကြောပြွန်ချို့ယွင်းခြင်း၊ ဦးနှောက်တွင်း CSF အရည်များခြင်း၊ ဦးနှောက်နှင့်အာရုံကြောမကြီးကျွံထွက်ခြင်း စသည်တို့ကို သိရှိနိုင်သည်။
• သန္ဓေသား သံလိုက်ဓာတ်မှန် (Fetal MRI) ရိုက်ခြင်း
  ဦးနှောက်တည်ဆောက်ပုံကို အသေးစိတ်သိရှိနိုင်သည်။
• မိခင်အား သွေးစစ်ခြင်း
  အယ်လ်ဖာဖီတိုပရိုတင်း (Alpha-fetoprotein) ပမာဏ မြင့်တက်နေပါက အာရုံကြောပြွန်ချို့ယွင်းနိုင်ခြေရှိသည်။

မွေးပြီးကာလစစ်ဆေးခြင်း

• အာထရာဆောင်း၊ သံလိုက်ဓာတ်မှန်၊ ကွန်ပျူတာဓာတ်မှန်များရိုက်ခြင်း (သံလိုက်ဓာတ်မှန် MRI ဖြင့် ဦးနှောက်တည်ဆောက်ဖွဲ့စည်းပုံကို အသေးစိတ်ကြည့်ရှုစစ်ဆေးနိုင်သည်)
• အတက်ရောဂါလက္ခဏာများအတွက် EEG ရိုက်ခြင်း
• မျိုးဗီဇစစ်ဆေးခြင်း
  ခရိုမိုဆုမ်း၊ microarray သို့မဟုတ် exome sequencing စသည်တို့ စစ်ဆေးနိုင်သည်။
• ဖွံ့ဖြိုးမှုအခြေအနေ အကဲဖြတ်ခြင်း (Developmental assessment)
• အမြင်အာရုံ၊ အကြားအာရုံများ စစ်ဆေးခြင်း
• အကြောင်းရင်းခံရောဂါများ (ဥပမာ _ ဇီကာ၊ CMV၊ ဂျိုက်သိုးဗိုင်းရပ်စ်များ) နှင့် ဆိုင်သောသွေးများ စစ်ဆေးခြင်းတို့ဖြစ်သည်

ကုသခြင်း

အများစုအတွက် အမြစ်ပြတ်ကုသနိုင်သော နည်းလမ်းမရှိသော်လည်း၊ ရောဂါလက္ခဏာများကို ထိန်းချုပ်ကာ လူနာ၏ ဘဝအရည်အသွေးကို မြှင့်တင်ပေးရန် ရည်ရွယ်သည့် ပံ့ပိုးကုသမှုများ (Supportive Care) နှင့် လက္ခဏာအလိုက်ကုသမှု (Symptomatic Treatment) များပေးနိုင်သည်။ လိုအပ်ပါက ခွဲစိတ်ကုသခြင်းများကို ပြုလုပ်ရသည်။ ကုသမှုများကို သက်ဆိုင်ရာအထူးကုဆရာဝန်များအပါအဝင် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ နယ်ပယ်စုံ (Multidisciplinary Team) ညှိနှိုင်းမှုဖြင့် ကုသရသည်။ မိသားစုဆရာဝန်၊ ​ကလေးအထူးကုဆရာဝန်၊ ကလေးဦးနှောက်အာရုံကြောအထူးကု၊ ဦးနှောက်အာရုံကြောခွဲစိတ်ဆရာဝန်၊ ပြန်လည်သန်စွမ်းရေးပညာရှင်များ၊ မျက်စိအထူးကု၊ နားနှာခေါင်းလည်ချောင်းအထူးကု၊ ဟော်မုန်းဗေဒဆိုင်ရာအထူးကု၊ မျိုးဗီဇဆိုင်ရာအထူးကု စသည်တို့ပူးပေါင်းပါဝင်ကုသရန် လိုအပ်နိုင်သည်။ မိသားစုအတွက် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အထောက်အပံ့ပေးခြင်းသည်လည်း မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည်။

• ဦးနှောက်နှင့်အာရုံကြော ခွဲစိတ်ကုသခြင်း
  အောက်ပါအခြေအနေများတွင်ပြုလုပ်နိုင်သည်။
  • ဦးနှောက်နှင့် အာရုံကြောမကြီးကျွံထွက်ခြင်းများ
  • ဦးနှောက် CSF အရည်များစုပြီး အရည်အိတ်များဖောင်းကားနေခြင်း (Hydrocephalus)အတွက် ရေထုတ်ပြွန် (shunt) ထည့်ခြင်း
  • ချီရာယီချို့ယွင်းမှု (Chiari malformation)အတွက် ဖိအားလျှော့ချခွဲစိတ်ကုသခြင်း
• ဆေးဝါးဖြင့်ကုသခြင်း
  • အတက်ရောဂါအတွက် အတက်ကျဆေးများ
  • ဟော်မုန်းချို့တဲ့ပါက အစားထိုးကုသခြင်း
  • ကြွက်သားတောင့်တင်းမှုများအတွက်ဆေးများ စသည်တို့လိုအပ်နိုင်သည်။
• ပြန်လည်သန်စွမ်းရေးကုထုံးများ
  • ကာယကုထုံး၊ နေ့စဉ်လှုပ်ရှားမှု စွမ်းရည်ကုထုံး၊ စကားပြောကုထုံးများ
  • အထူးပညာရေးနှင့် ဥာဏ်ရည်ဖွံ့ဖြိုးမှုဆိုင်ရာ အကူအညီများ

ကာကွယ်ခြင်း

• ကိုယ်ဝန်မဆောင်မီ
  • ဖောလစ်အက်ဆစ် သောက်သုံးခြင်း
  • ဆီးချိုရောဂါ၊ သိုင်းရွိုက်ရောဂါစသည်များကို ကိုယ်ဝန်မဆောင်မီကာလကတည်းက ကောင်းစွာထိန်းသိမ်းနိုင်ရန်ကုသခြင်း
  • ဂျိုက်သိုး၊ ရေကျောက်ကာကွယ်ဆေးများထိုးခြင်း
  • မွေးရာပါဦးနှောက်ပုံစံမမှန်သော ရောဂါရာဇဝင်ရှိသူမိသားစုများအတွက် မျိုးဗီဇဆိုင်ရာ အကြံပေးခြင်း
• ကိုယ်ဝန်ဆောင်ကာလ
  • ကိုယ်ဝန်၏ ပထမ (၃) လပတ်တစ်လျှောက် ဖောလစ်အက်ဆစ် ဆက်သောက်ခြင်း
  • အိုင်အိုဒင်း လုံလောက်စွာ ရရှိအောင် စားသုံးခြင်း
  • သန္ဓေသားကိုထိခိုက်စေနိုင်သောအရာများ (Teratogens) ကို ရှောင်ကြဉ်ခြင်း
    ဥပမာ_
    • အရက်၊ မူးယစ်ဆေး၊ ဓာတ်ရောင်ခြည်
    • အချို့သောဆေးဝါးများ
      • valproate, Phenytoin စသောအတက်ကျဆေးများ
      • ဝက်ခြံကုရာတွင်သုံးသော Isotretinoin
      • သွေးကျဲဆေး – Warfarin
      • Methotrexate, Thalidomide စသောဆေးများ
  • စောစီးစွာ ကိုယ်ဝန်စောင့်ရှောက်မှုခံယူခြင်း
  • ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်သော သန့်ရှင်းလတ်ဆတ်သည့် မျှတသောအာဟာရစားသုံးခြင်း
  • ဂျိုက်သိုး၊ ရေယုန်၊ ရေကျောက် စသောရောဂါပိုးများသည် သန္ဓေသားဦးနှောက်ကို ထိခိုက်နိုင်သောကြောင့်
  • ရောဂါဖြစ်နေသူများနှင့် ထိတွေ့ခြင်းကို တတ်နိုင်သမျှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။

References:

1. Johns Hopkins Medicine. (n.d.). Congenital brain and spine malformations. Retrieved August 21, 2025, from https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/congenital-brain-and-spine-malformations
2. Dias, M., & Partington, M. (2015). Congenital brain and spinal cord malformations and their associated cutaneous markers. Pediatrics, 136(4), e1105–e1119. https://doi.org/10.1542/peds.2015-2854
3. Hung, S.-C., Dahmoush, H., Lee, H.-J., Chen, H.-C., & Guimaraes, C. V. (2024). Prenatal imaging of supratentorial fetal brain malformation. Magnetic Resonance Imaging Clinics of North America, 32(3), 395–412. https://doi.org/10.1016/j.mric.2024.03.002
4. Lequin, M. H., & Barkovich, A. J. (1999, December). Current concepts of cerebral malformation syndromes. Current Opinion in Pediatrics, 11(6), 492–496. https://doi.org/10.1097/00008480-199912000-00003
5. Harbert, M. J., & Gleeson, J. G. (2007). Classifying a novel brain malformation. Brain: A Journal of Neurology, 130(Pt 9), 2242–2244. https://doi.org/10.1093/brain/awm194

Published: 29 August 2025