အဆစ်ရောင်ခြင်းသည် ကလေးများတွင် အတွေ့ရများသော လက္ခဏာတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ အကြောင်းရင်းခံအမျိုးမျိုးကြောင့် အဆစ်ရောင်နိုင်သော်လည်း အများစုမှာ ပြင်းထန်မှုမရှိဘဲ ပျောက်ကင်းသက်သာသွားလေ့ရှိသည်။ သို့သော် ရက်သတ္တပတ်ပေါင်းများစွာ (ရက်သတ္တပတ် ၆ ပတ်နှင့် အထက်) ကြာရှည်အဆစ်ရောင်ခြင်း၊ နာခြင်းများရှိပါက နာတာရှည်အဆစ်ရောင်ခြင်းဟု သတ်မှတ်နိုင်သည်။ နာတာရှည်အဆစ်ရောင်သည့် ကလေးများတွင် “အကြောင်းရင်းရှာမရသော နာတာရှည်အဆစ်ရောင်ခြင်း” (Juvenile Idiopathic arthritis or JIA) သည် အများဆုံးတွေ့ရသော ရောဂါဖြစ်သည်။
ဖြစ်ပေါ်ရသောအကြောင်းရင်းများ
JIA သည် ကလေးများတွင် အဖြစ်အများဆုံး နာတာရှည်အဆစ်ရောင်ရောဂါ အမျိုးအစားဖြစ်ပြီး ဖြစ်ပေါ်စေသော အကြောင်းရင်း အတိအကျမရှိပါ။ ကိုယ်ခံအားစနစ်၏ မူမမှန်တုံ့ပြန်မှုကြောင့် ဖြစ်ပွါးသောရောဂါဖြစ်ပြီး ကလေး၏ ခန္ဓာကိုယ်ရှိ မည်သည့်အဆစ်ကိုမဆို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။ အဆစ်၏ အတွင်းနံရံတစ်လျှောက်ကို ကာကွယ်ဖုံးအုပ်ပေးထားသောတစ်ရှူး (Synovium) နှင့် အဆစ်အတွင်းရှိ လှုပ်ရှားမှုများ ချောမွေ့စေသော အရည် (Synovial fluid) တို့ကို အဓိကထား၍ မှားယွင်းတိုက်ခိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် အဆစ်များ ရောင်ရမ်းခြင်း၊ နာကျင်ခြင်းနှင့် တောင့်တင်းခြင်းတို့ကို ဖြစ်ပေါ်လာစေသည်။
ထိုသို့ ရောင်ရမ်းတောင့်တင်းမှုများကြောင့် အဆစ်အနီးတစ်ဝိုက်ရှိ တစ်ရှူးများကို ဆက်လက်ထိခိုက်စေပြီး အရိုးနုများနှင့် အရိုးများကိုပါ ထိခိုက်ပျက်စီးစေနိုင်သည်။ ထို့ပြင် JIA တွင် မျက်စိကိုပါတွဲ၍ ထိခိုက်စေနိုင်သော အမျိုးအစားများလည်းရှိသည်။ အချိန်မီကုသမှုမရရှိပါက အဆစ်များ ကြာရှည်ရောင်ရမ်းခြင်းကြောင့် ကလေးများ၏ ပုံမှန်ကြီးထွားဖွံ့ဖြိုးမှုကို များစွာနှောင့်နှေးစေနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် JIA ကို စောစီးစွာစစ်ဆေးသိရှိ၍ စနစ်တကျကုသပါက ကလေးများ၏ ကြီးထွားမှုနှင့် ဘဝအရည်အသွေးကို သိသိသာသာ တိုးတက်လာစေနိုင်သည်။
နာတာရှည်အဆစ်ရောင်ရောဂါ (JIA) အမျိုးအစားများ
ထိခိုက်သောအဆစ်အရေအတွက်နှင့် ရောဂါလက္ခဏာများပေါ် မူတည်၍ JIA ကို အမျိုးအစားများစွာ ခွဲခြားနိုင်သည်။
- အဆစ် (၄) ခုနှင့်အောက် ရောင်ရမ်းသော အမျိုးအစား (Oligoarticular JIA)
- JIA ကလေးများ၏ (၅၀) ရာခိုင်နှုန်းတွင် တွေ့ရသည်
- မိန်းကလေးများတွင် ပိုအဖြစ်များသည်
- အဆစ် (၁)နေရာ မှ (၄)နေရာအထိ ရောင်ရမ်းနိုင်ပြီး အများအားဖြင့် ဒူး၊ ခြေချင်းဝတ်နှင့် တံတောင်ဆစ်နေရာများတွင် အဓိကဖြစ်ပွါးသည်
- ဤအမျိုးအစားတွင် မျက်စိအတွင်းသားရောင်ခြင်း (Uveitis) ကိုလည်း တွဲ၍တွေ့ရတတ်သည်
- ကလေးအများစုတွင် လူပျိုဖော်၊ အပျိုဖော်ဝင်ချိန်၌ တဖြည်းဖြည်း သက်သာပျောက်ကင်းသွားနိုင်သော်လည်း အချို့တွင် အရွယ်ရောက်သည့်အချိန်အထိ ဆက်လက်ဖြစ်ပွါးနိုင်သည်
- အဆစ် (၅) ခုနှင့်အထက် ရောင်ရမ်းသော အမျိုးအစား (Polyarticular JIA)
- JIA ကလေးများ၏ (၂၀) ရာခိုင်နှုန်းတွင် တွေ့ရသည်
- မိန်းကလေးများတွင် ပိုအဖြစ်များသည်
- အဆစ် (၅) ခုနှင့်အထက် ရောင်ရမ်းနိုင်ပြီး ဘယ်၊ ညာ နှစ်ဖက်လုံးရှိ အရိုးများကို တစ်ပြိုင်နက်ထိခိုက်နိုင်သည်
- လည်ပင်း၊ မေးရိုး နှင့် ခြေဖဝါး၊ လက်ဖဝါးအရိုးများတွင် ပိုမိုတွေ့ရတတ်သည်
- ဆိုရီယားစစ်အရေပြားရောဂါနှင့် တွဲ၍ဖြစ်သော အမျိုးအစား (Psoriatic arthritis)
- အဆစ်များ ရောင်ရမ်းခြင်းအပြင် ဆိုရီယားစစ် (Psoriasis) ရောဂါ၌ တွေ့ရသည့် အရေပြားပေါ် ငါးကြေးခွံသဏ္ဌာန်ရှိသည့် အဖတ်များပါတွဲ၍ ဖြစ်ပေါ်သော အမျိုးအစားဖြစ်သည်
- မိန်းကလေးများတွင် ပိုအဖြစ်များသည်
- ဆိုရီယားစစ်လက္ခဏာများ အပြည့်မရှိသော်လည်း ကလေးတွင် အဆစ်ရောင်ခြင်းနှင့်အတူ
- ခြေချောင်း၊ လက်ချောင်းများ ရောင်ခြင်း
- လက်သည်းများတွင် အစင်းများ၊ ချိုင့်ခွက်များပေါ်ခြင်း
- မိဘနှင့် မောင်နှမအရင်းများတွင် ဆိုရီယားစစ်ရောဂါရှိသူ ရာဇဝင်ရှိခြင်း အချက် (၃)ချက် မှ (၂)ချက် ရှိနေပါကလည်း ဤရောဂါအမျိုးအစားဟု သတ်မှတ်နိုင်သည်
- ကျောရိုးနှင့် တင်ပါးဆုံရိုး စသည့်နေရာများတွင် အဓိကဖြစ်သောအမျိုးအစား (Juvenile Spondyloarthritis or Axial Spondyloarthritis)
- အသက် (၇) နှစ်နှင့်အထက် ယောက်ျားလေးများတွင် ပိုအဖြစ်များသည်
- ခန္ဓာကိုယ်အလယ်ရှိ ကျောရိုး၊ တင်ပါးဆုံရိုးအပြင် အရိုးများကို ချိတ်ဆက်ထားသော အရွတ်ကြောများကိုပါ ရောင်ရမ်းထိခိုက်စေနိုင်သည်
- အဆစ်ရောင်ခြင်းအပြင် မျက်စိနီခြင်း၊ နာခြင်းများလည်း တွဲ၍ဖြစ်နိုင်သည်။
- ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ ရောင်ရမ်းခြင်းဖြစ်စေသော အမျိုးအစား (Systemic onset JIA or Still’s disease)
- JIA ကလေးများ၏ (၁၀) ရာခိုင်နှုန်းတွင် တွေ့ရသည်
- မိန်းကလေး၊ ယောက်ျားလေး နှစ်ဖက်လုံးတွင် ညီတူညီမျှ ဖြစ်ပွါးနိုင်သည်
- မျက်လုံးရောင်ခြင်း၊ နီခြင်း မရှိသလောက်နည်းသည်
အဆစ်ရောင်ခြင်းအပြင် - အဖျားကြီးခြင်း
- ရင်ဘတ်နှင့် ခြေ၊ လက်အရေပြားတွင် အနီအစက်၊ အကွက်များ ထွက်ခြင်း
- အသည်းနှင့်ဘေလုံး ကြီးခြင်း
- ပြန်ရည်ကျိတ်များရောင်ခြင်း စသည့်လက္ခဏာများကို တွဲ၍တွေ့ရသည်
ရောဂါလက္ခဏာများ
ရောဂါလက္ခဏာများမှာ အမျိုးအစားပေါ်မူတည်၍ အနည်းငယ်ကွာခြားမှုရှိသည်။ အဖြစ်များသော လက္ခဏာများမှာ _
- အဆစ်များ ပူခြင်း၊ နာခြင်း၊ ရောင်ရမ်းခြင်း
- နံနက်အစောပိုင်းတွင် အဆစ်များ တောင့်တင်းခြင်း
- လမ်းကောင်းစွာ မလျှောက်နိုင်ခြင်းအပြင်
အခြားလက္ခဏာများဖြစ်သော_
- ဖျားခြင်း
- ပင်ပန်းနွမ်းနယ်လွယ်ခြင်း၊ အစားအသောက်ပျက်ခြင်း
- ကိုယ်အလေးချိန် ကျဆင်းခြင်း
- မျက်လုံးနီခြင်း၊ နာခြင်း
- အမြင်အာရုံဝေဝါးခြင်း
- အရေပြားတွင် အနီကွက်များ ထွက်ခြင်း
- ပြန်ရည်ကျိတ်များရောင်ခြင်း စသည်တို့လည်း တွေ့ရသည်။
နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ
JIA အတွက် အချိန်မီကုသမှု မရရှိပါက ကလေးများတွင်
- အဆစ်ရောင်ခြင်းကြောင့် လှုပ်ရှားမှုလျော့နည်းခြင်း
- ထိုမှတစ်ဆင့် အဆစ်များခိုင်သွားပြီး လုပ်ငန်းဆောင်တာများ ပျက်စီးခြင်း
- အဆစ်များ ပုံပျက်ခြင်း
- ကလေးများ၏ အရိုးနှင့်ခန္ဓာကိုယ် ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ထိခိုက်ခြင်း
- မျက်လုံးတွင် ရေတိမ်ဖြစ်ခြင်း၊ အတွင်းတိမ်ဖြစ်ခြင်းနှင့် အမြင်အာရုံဆုံးရှုံးခြင်းစသည့် နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။
ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းပြသရန်
ကလေးများတွင် ရက်သတ္တပတ် (၆) ပတ်ကျော်သည်အထိ အဆစ်ရောင်နေပါက သို့မဟုတ် ကုသမှုများနှင့် မသက်သာသည့်အပြင် အထက်ပါ ရောဂါလက္ခဏာများကို သတိပြုမိပါက မိသားစုဆရာဝန်နှင့် ပြသတိုင်ပင်ရန်လိုသည်။ မိသားစုဆရာဝန်မှ လိုအပ်သည့် စစ်ဆေးစမ်းသပ်မှုများပြုလုပ်ခြင်း၊ ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးခြင်း၊ ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်းစသည်တို့ဖြင့် ရောဂါရှာဖွေကုသပေးနိုင်သည်။ လိုအပ်ပါက မိသားစုဆရာဝန်မှ သက်ဆိုင်ရာအထူးကုဆရာဝန်များနှင့် တိုင်ပင်ကုသခြင်း၊ လွှဲပြောင်းကုသခြင်းများ ပြုလုပ်ပေးလိမ့်မည်။
ရောဂါရှာဖွေခြင်း
မိသားစုဆရာဝန်မှ ရောဂါရာဇဝင်၊ လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေသော လက္ခဏာများကို မေးမြန်းခြင်း၊ ကလေး၏ကိုယ်ခန္ဓာအား အသေးစိတ်စစ်ဆေးခြင်း၊ အဆစ်တစ်ခုချင်းစီ၏ လှုပ်ရှားမှုအသေးစိတ်များကို စစ်ဆေးခြင်းများ ပြုလုပ်ပေးမည်ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် JIA နှင့်တူသော အခြားရောဂါများမဟုတ်ကြောင်း သေချာစေရန်နှင့် JIA ရောဂါအတွက်ပါ လိုအပ်သော သွေးစစ်ဆေးခြင်း၊ ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်းများ လိုအပ်သလို ဆက်လက်စစ်ဆေးပေးမည်ဖြစ်သည်။
- သွေးစစ်ဆေးမှုများ
- စီဘီစီ (Complete Blood Count) _ သွေးနီဥဆဲလ်၊ သွေးဖြူဥဆဲလ်နှင့် သွေးဥမွှားဆဲလ်များ၏ အရေအတွက်ကို စစ်ဆေးခြင်းဖြစ်သည်၊ ပိုးဝင်ခြင်း ရှိမရှိ သိရှိနိုင်သည်
- Erythrocyte sedimentation rate (ESR) နှင့် C-reactive protein (CRP) _ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း ရောင်ရမ်းခြင်း ပြင်းထန်မှု ရှိမရှိကို သိရှိနိုင်သည်
ထို့ပြင် နာတာရှည်အဆစ်ရောင်ခြင်းကို တိကျစွာသိရှိနိုင်ရန်အတွက် - Rheumatoid factor (RF)
- Cyclic citrullinated peptide (CCP)
- Antinuclear antibody (ANA) စသည့် ပဋိပစ္စည်းများကိုလည်း သွေးတွင် စစ်ဆေးနိုင်သည်
- ပုံရိပ်ဖော်စစ်ဆေးမှုများ
- အခြားစစ်ဆေးမှုများ
- ဆီးစစ်ခြင်း _ အဆစ်ရောင်ခြင်းနှင့်အတူ ကျောက်ကပ်ရောင်ခြင်းဖြစ်နိုင်သောကြောင့် လိုအပ်ပါက ဆီးတွင် ပရိုတင်းပါဝင်မှုကို စစ်ဆေးနိုင်သည်
- အဆစ်အတွင်းမှ အရည်ထုတ်ယူစစ်ဆေးခြင်း (Joint Aspiration) _ အဆစ်အတွင်း အရည်များရှိနေပါက ထိုအရည်ကို အပ်ဖြင့် စုပ်ယူ၍ ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးနိုင်သည်
- မျက်စိစစ်ဆေးခြင်း _ အဆစ်ရောင်ခြင်းအပြင် မျက်စိနာခြင်း၊ နီခြင်းများ ရှိပါက မျက်စိအထူးကုဆရာဝန်ဖြင့် မျက်စိစစ်ဆေးနိုင်သည်
ကုသခြင်း
နာတာရှည်အဆစ်ရောင်ခြင်းအတွက် ကုသမှုတွင် ဆေးဝါးများနှင့် လေ့ကျင့်ခန်းများ အဓိကပါဝင်သည်။ ကလေး၏ လက္ခဏာများ၊ အသက်အရွယ်၊ ကျန်းမာရေးအခြေအနေနှင့် ရောဂါပြင်းထန်မှုအပေါ် မူတည်၍ ကုသမှုများ အနည်းငယ်ကွာခြားသည်။ ကုသမှု၏ အဓိကရည်ရွယ်ချက်များမှာ_
- အဆစ်ရောင်ရမ်းမှုများကို လျှော့ချရန်
- အဆစ်ရောင်ရမ်းခြင်းကြောင့် ခံစားရသော နာကျင်မှုကို သက်သာစေရန်
- အဆစ်များ၏ လှုပ်ရှားနိုင်စွမ်းနှင့် သန်မာမှုကို မြှင့်တင်ရန်
- အဆစ်များ ထိခိုက်ပျက်စီးခြင်းနှင့် နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများကို ကာကွယ်ရန်တို့ဖြစ်သည်။
ဆေးဝါးများဖြင့် ကုသခြင်း
JIA ကုသရန် သုံးသော ဆေးဝါးများကို သက်ဆိုင်ရာ အထူးကုဆရာဝန်များမှ ညွှန်ကြားထားသည့်အတိုင်း ဆေးပမာဏနှင့် ရက်ကို တိကျစွာ လိုက်နာသောက်သုံးသင့်သည်။ ဆေးများအားလုံးတွင် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများ ရှိနိုင်သောကြောင့် မိမိသဘောဖြင့် ရက်ရှည်စွဲသောက်နေခြင်း၊ မိမိသဘောဖြင့် ဆေးရပ်ခြင်းများ မလုပ်မိစေရန် အလွန်အရေးကြီးသည်။
- စတီးရွိုက်မဟုတ်သော အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများ [Nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs)]
Ibuprofen နှင့် Naproxen ကဲ့သို့ ဆေးများကို အသုံးပြုနိုင်သည်။ ထိုဆေးများသည် နာကျင်မှုကို သက်သာစေပြီး ရောင်ရမ်းမှုကို လျှော့ချပေးနိုင်သော်လည်း ရေရှည်သုံးစွဲပါက ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများအနေဖြင့် ဗိုက်နာခြင်း၊ အစာအိမ်ရောင်ခြင်းအပြင် ကျောက်ကပ်လုပ်ငန်းများကိုပါ တစ်ခါတစ်ရံထိခိုက်နိုင်သည်။ - စတီးရွိုက်ဆေးများ (Corticosteroids)
စတီးရွိုက်ဆေးများကို ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ ရောင်ရမ်းခြင်းဖြစ်စေသော JIA အမျိုးအစားတွင် သောက်ဆေးအဖြစ် ပေး၍ကုသနိုင်သည်။ ထို့ပြင် ရောင်ရမ်းနေသော အဆစ်တစ်ခုအတွင်းသို့ ထိုးပေးသော ထိုးဆေးအဖြစ်လည်း အသုံးပြုသည်။ သို့သော် ထိုဆေးများသည် ကလေးများတွင် ပုံမှန် အရိုးကြီးထွားမှုကို အနှောင့်အယှက်ပေးနိုင်ပြီး အဆစ်အတွင်း ဆေးထိုးရာမှတစ်ဆင့် ရောဂါကူးစက်နိုင်ခြေ များနိုင်သောကြောင့် ဖြစ်နိုင်လျှင် ကာလတိုသာ အသုံးပြုသင့်သည်။ - JIA ရောဂါပြင်းထန်မှုကို လျှော့ချပေးသော ဆေးဝါးများ [Disease-modifying anti-rheumatic drugs (DMARDs)]
ဤကုသမှု၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကလေး၏ အရိုးအဆစ်များအပေါ် တိုက်ခိုက်နေသော ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို ဖိနှိပ်ခြင်းဖြင့် အဆစ်ရောင်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော အဆစ်ပျက်စီးခြင်းကို နှေးသွားစေရန်ဖြစ်သည်။ စတီးရွိုက်မဟုတ်သော အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများဖြင့် ကုသသော်လည်း အဆစ်ရောင်ရမ်းမှုလက္ခဏာများ မသက်သာပါက ဤဆေးဝါးများဖြင့် ပြောင်းလဲအသုံးပြု၍ ကုသသည်။ ဆေးပြောင်းလဲ၍ ကုသနိုင်သကဲ့သို့ နှစ်မျိုးပေါင်း တွဲ၍လည်း ကုသနိုင်သည်။ ကလေးများအတွက် အသုံးအများဆုံး DMARD မှာ Methotrexate ဖြစ်ပြီး ဆေး၏ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများအနေဖြင့် ပျို့အန်ခြင်း၊ သွေးအားနည်းခြင်း၊ အသည်းထိခိုက်ခြင်းနှင့် ရောဂါပိုးများ ကူးစက်နိုင်ခြေများခြင်း စသည်တို့ဖြစ်နိုင်သည်။ - ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို နှိမ့်ချပေးသော ဇီဝဆေးများ (Biologic agents)
ဆေးအမျိုးအစားအသစ်ဖြစ်ပြီး ကိုယ်ခန္ဓာအနှံ့ ရောင်ရမ်းမှုများကို လျှော့ချရန်နှင့် အဆစ်များပျက်စီးမှုကို ကာကွယ်ရန် အသုံးပြုသည်။ ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို ထိန်းချုပ်ပေးနိုင်သော ဆေးများဖြစ်ပြီး အထက်ဖော်ပြပါ ဆေးဝါးအုပ်စု (၃) မျိုးနှင့် မသက်သာသော၊ တိုးတက်မှုမရှိသော ကလေးများတွင် အသုံးပြုသည်။ ၎င်းတို့ကို DMARDs ဆေးများနှင့်လည်း တွဲဖက်အသုံးပြုနိုင်သည်။ Biologic agents များသည် ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို နှိမ့်ချပေးသောဆေးများ ဖြစ်သောကြောင့် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးအနေဖြင့် ရောဂါပိုးကူးစက်နိုင်ခြေကို မြင့်တက်စေနိုင်သည်။
ဆေးများတွင် Tumor necrosis factor (TNF) blockers များဖြစ်သည့်- Etanercept
- Adalimumab
- Golimumab နှင့်
- Infliximab တို့ပါဝင်သည်။
အာနိသင်ကွဲပြားသောနည်းလမ်းများဖြင့် ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို ဖိနှိပ်ပေးသော အခြားဆေးဝါးများကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပြီး ၎င်းတို့တွင် - Abatacept
- Rituximab
- Anakinra နှင့်
- Tocilizumab တို့ပါဝင်သည်။
ခွဲစိတ်ကုသခြင်း
အရိုးအဆစ်များ အလွန်ပျက်စီး ပုံပျက်နေခြင်း၊ တောင့်တင်း၍ လှုပ်ရှားရန် အလွန်ခက်ခဲခြင်း၊ နေ့စဥ်ဘဝ လုပ်ငန်းဆောင်တာကိစ္စများတွင် အလွန်အခက်အခဲရှိခြင်းစသည့် အခြေအနေများတွင် အဆစ်များ၏ လှုပ်ရှားနိုင်စွမ်းကို ပြန်လည်မြှင့်တင်ရန် အရိုးအဆစ် ခွဲစိတ်ကုသမှုများ ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်နိုင်သည်။
လေ့ကျင့်ခန်းကုထုံးများဖြင့် ကုသခြင်း
လေ့ကျင့်ခန်း ကုထုံးများသည်
- နာကျင်မှုကို လျှော့ချရန်
- ကြွက်သားသန်မာမှုကို ထိန်းသိမ်းရန်
- အဆစ်များကို ပျော့ပျောင်းစေရန်နှင့် လှုပ်ရှားနိုင်စွမ်းကို မြှင့်တင်ရန်နှင့်
- နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများကို ကာကွယ်ရန် အထောက်အကူပြုသည်။
ခန္ဓာကိုယ်ပြန်လည်သန်စွမ်းရေး ကုထုံးပညာရှင်များ (Physiotherapist) နှင့် နေ့စဉ်လှုပ်ရှားမှုစွမ်းရည် ကုထုံးပညာရှင်များ (Occupational therapists) များမှ အဓိကတာဝန်ယူ လေ့ကျင့်ကုသပေးမည်ဖြစ်သည်။ JIA ကလေးတစ်ဦးစီအတွက် သင့်တော်မည့် လေ့ကျင့်ခန်းကုထုံးများအပြင် သွားလာလှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ အထောက်အကူပြုပစ္စည်းများ (Crutches and splints) နှင့် အခြား အထောက်အကူပြုကိရိယာများ (Orthosis and joint supports) များဖြင့် အကောင်းဆုံးလှုပ်ရှားမှုများ ရရှိစေရန် ကုသပေးမည်ဖြစ်သည်။
JIA ကလေးများအတွက် လူနေမှုဘဝပုံစံနှင့် အိမ်တွင်းကုထုံးများ
JIA ကလေးငယ်များကို စောင့်ရှောက်ပေးကြမည့် မိဘများနှင့် အုပ်ထိန်းသူများအနေဖြင့် ကလေးများကိုယ်တိုင် မိမိကိုယ်ကို ဂရုစိုက်တတ်စေရန်၊ စောင့်ရှောက်တတ်စေရန် နည်းလမ်းများ (Self-care techniques) ကို သင်ယူနိုင်ရန် စီစဥ်ထားပေးသင့်သည်။ ဥပမာ _
- ပုံမှန်အားကစား ပြုလုပ်စေခြင်း
အားကစားပြုလုပ်ခြင်းသည် ကြွက်သားသန်မာမှုနှင့် အဆစ်ပျော့ပျောင်းမှုများကို တိုးတက်စေသောကြောင့် အရေးကြီးသည်။ ရေကူးခြင်းသည် အဆစ်များပေါ်တွင် ဖိအားအနည်းဆုံးဖြစ်သောကြောင့် ကောင်းမွန်သော၊ သင်ယူသင့်သော အားကစားနည်းဖြစ်သည်။ - ရေနွေးအိတ်ကပ်ပေးခြင်း သို့မဟုတ် ရေခဲအိတ်ကပ်ပေးခြင်း
JIA ကလေးများသည် အထူးသဖြင့် မနက်ပိုင်းတွင် ကိုယ်လက်တောင့်တင်းခြင်း၊ နာကျင်ခြင်းကို ခံစားရနိုင်သဖြင့် ကလေးများကို မနက်ပိုင်း၌ ရေနွေးနွေးဖြင့် ရေချိုးခြင်း၊ ရေနွေးစိမ်ခြင်းနှင့် ရေနွေးအိတ်များ ကပ်ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်စေနိုင်သည်။ အချို့ကလေးများတွင် လှုပ်ရှားမှုများ (ဥပမာ _ အားကစား) ပြုလုပ်ပြီးနောက် ရေခဲအိတ်များ ကပ်ပေးခြင်းဖြင့် အရိုးအဆစ်များ တောင့်တင်းနာကျင်ခြင်းကို သက်သာစေနိုင်သည်။ - အာဟာရပြည့်ဝစွာ စားသောက်ခြင်း
JIA ကလေးအချို့သည် အဆစ်များ ရောင်ရမ်းနာကျင်နေချိန်တွင် အစာစားချင်စိတ် ကျဆင်းတတ်ကြသည်။ ထို့ပြင် အချို့တွင် ဆေးဝါးများကြောင့်ဖြစ်စေ၊ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု နည်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်စေ ကိုယ်အလေးချိန် တက်လာနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် သင့်လျော်သော ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်ကို ထိန်းသိမ်းရန် အာဟာရမျှတစွာ စားသောက်ရန် အရေးကြီးသည်။ JIA ကလေးများသည် အရိုးအဆစ်ရောင်ရမ်းခြင်း၊ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုနည်းခြင်းနှင့် စတီးရွိုက်ဆေးများ ကြာရှည်အသုံးပြုခြင်းတို့ကြောင့် အရိုးအားနည်းနိုင်ခြေလည်း ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ကလေးများ၏ အစားအသောက်တွင် ကယ်လ်ဆီယမ်ဓာတ် လုံလောက်စွာပါဝင်ရန်လည်း အလွန် အရေးကြီးသည်။
ကာကွယ်ခြင်း
ဖြစ်စေသော အကြောင်းရင်း တိတိကျကျမရှိဘဲ ကိုယ်ခံအားစနစ် မူမမှန်တုံ့ပြန်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော ရောဂါဖြစ်သဖြင့် ကာကွယ်နိုင်သည့်နည်းလမ်း မရှိသေးပါ။
References:
- Juvenile idiopathic arthritis – Symptoms and causes. (n.d.). Mayo Clinic. Retrieved May 7, 2025, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/juvenile-idiopathic-arthritis/symptoms-causes/syc-20374082
- Juvenile idiopathic arthritis (JIA). (2025). Cleveland Clinic. Retrieved May 7, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/10370-juvenile-idiopathic-arthritis
- Juvenile idiopathic arthritis. (2024). Johns Hopkins Medicine. Retrieved May 7, 2025, from https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/arthritis/juvenile-idiopathic-arthritis
- Childhood arthritis. (2024). Arthritis. Retrieved May 7, 2025, from https://www.cdc.gov/arthritis/childhood-arthritis/index.html
Published: 24 June 2025
Share
Category
Terms of use:
ဤအချက်အလက်များသည် ကျန်းမာရေးပညာပေးရည်ရွယ်ချက်ဖြင့်သာ ဖော်ပြထားခြင်းဖြစ်သောကြောင့် ဆရာဝန်နှင့် ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများ၏ ရောဂါရှာဖွေခြင်း၊ ကုထုံး၊ နှစ်သိမ့်ပညာပေးဆွေးနွေးခြင်းများအား အစားထိုးရန် မသင့်ပါ။ မည်သည့်ဆေးဝါးကိုမဆို နားလည်တတ်ကျွမ်းသည့် ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများ၏ ညွှန်ကြားချက်ဖြင့်သာ အသုံးပြုသင့်သည်။
သင်၏ကျန်းမာရေးပြဿနာများနှင့် ပတ်သက်၍ လိုအပ်ပါက သင့်မိသားစုဆရာဝန် သို့မဟုတ် တတ်ကျွမ်းသော ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများ၏ အကြံဉာဏ်ကိုသာ ရယူသင့်ပါသည်။
Copyrights : All content appearing on “ကျန်းမာသုတ”which is owned and operated by CLL Health, is protected by copyright and may not be reused or reproduced without explicit permission.