Infantile beri beri (ကလေးများတွင် ဗီတာမင် ဘီဝမ်း ချို့တဲ့ခြင်း – ဘယ်ရီဘယ်ရီရောဂါ)

ဘယ်ရီဘယ်ရီရောဂါ (Beri Beri) သည် ဗီတာမင် ဘီဝမ်း ခေါ် သိုင်ရာမင်း (Thiamine) ဓာတ်ချို့တဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပွါးရသည်။ သိုင်ရာမင်းသည် လူ့ခန္ဓာကိုယ်အတွက် လိုအပ်သောစွမ်းအင် တည်ဆောက်သုံးစွဲခြင်းနှင့် ကြွက်သားများ၊ အာရုံကြောစနစ်များ၏ ပုံမှန်လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်ခြင်းများတွင် အထောက်အကူပေးသည်။ သိုင်ရာမင်းဓာတ် ချို့တဲ့ခြင်းကြောင့် နှလုံးနှင့် ဦးနှောက်အာရုံကြောဆိုင်ရာ ရောဂါအခြေအနေများစွာ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။

ဖြစ်ပေါ်ရသောအကြောင်းရင်းများ

ဗီတာမင် ဘီဝမ်း ကို လူ့ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း ထုတ်လုပ်နိုင်ခြင်းမရှိသည့်အပြင် လုံလောက်အောင် သိုမှီးထားနိုင်ခြင်းလည်း မရှိချေ။ နေ့စဉ်လိုအပ်သော ပမာဏကို အစားအစာများမှသာ ရရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ဘယ်ရီဘယ်ရီရောဂါဖြစ်ပွားစေသော အဓိကအကြောင်းရင်းမှာ အစားအစာများတွင် ဗီတာမင် ဘီဝမ်း ပါဝင်မှုနည်းသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ရောဂါဖြစ်စေနိုင်သော အခြားအကြောင်းအရာများမှာ_

• ခန္ဓာကိုယ်မှ ဆုံးရှုံးခြင်း (ကာလကြာရှည်စွာ ဝမ်းလျှောခြင်း)
• ခန္ဓာကိုယ်ဇီဝဖြစ်စဉ် ပြောင်းလဲခြင်း (ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်း)
• သိုင်ရာမင်းဓာတ်ကို ပျက်စီးစေသောအစာများ (အချို့သော ငါးများ၏ ကိုယ်တွင်းကလီစာများ) စားသုံးခြင်းများဖြစ်သည်။

မိခင်နို့တစ်မျိုးတည်းကိုသာ အဓိကတိုက်သော အသက်တစ်နှစ်အောက် ကလေးငယ်များတွင် မိခင်သည် ဗီတာမင် ဘီဝမ်းဓာတ် ချို့တဲ့နေပါက ဘယ်ရီဘယ်ရီ ပိုဖြစ်နိုင်သည်။ ထို့ပြင်ဖြည့်စွက်စာကျွေးချိန်တွင် အစားအစာ၌ ဘီတာမင် ဘီဝမ်းဓာတ် လုံ‌လောက်စွာ မပါဝင်ပါက ဘယ်ရီဘယ်ရီဖြစ်နိုင်ခြေများသည်။

ရောဂါလက္ခဏာများ

ကလေးငယ်များတွင် အသက်အရွယ်အ‌ပေါ် မူတည်၍

• နှလုံးကို အဓိကထိခိုက်သော ဘယ်ရီဘယ်ရီ
• အသံပျောက်ဝင်သွားသော ဘယ်ရီဘယ်ရီနှင့်
• ဦးနှောက်နှင့်အာရုံကြောကို ထိခိုက်သော ဘယ်ရီဘယ်ရီဟူ၍ တွေ့နိုင်သည်။

နှလုံးကို အဓိကထိခိုက်သော ဘယ်ရီဘယ်ရီ
ဤအမျိုးအစားကို မိခင်နို့တစ်မျိုးတည်း တိုက်ကျွေးသော အသက် (၁)လ မှ (၃)လအတွင်း ကလေးငယ်များတွင် အများဆုံးတွေ့ရသည်။

• နို့ကောင်းစွာမစို့ခြင်း၊ နို့စို့ချိန်အလွန်ကြာပြီး ချွေးများထွက်လာခြင်း
• ပျို့အန်ခြင်း
• တအင့်အင့်ညည်းနေခြင်း
• ဖောရောင်ခြင်း
• အသက်ရှူမြန်ခြင်း၊ နှုတ်ခမ်းနှင့် လျှာများ ပြာခြင်း၊ နှလုံးခုန်မြန်ခြင်း
• အသည်းကြီးခြင်း၊ နှလုံးကြီးခြင်း
• ဆီးသွားနည်းခြင်းစသည့် နှလုံးအမောဖောက်သော လက္ခဏာများ တွေ့ရသည်။

အချိန်အနည်းငယ်အတွင်း ရောဂါပိုမိုပြင်းထန်လာတတ်ပြီး အသက်အန္တရာယ် ဖြစ်စေနိုင်သဖြင့် အလျင်အမြန် ဆေးကုသမှုခံယူရန် လိုအပ်သည့် အရေးပေါ်အခြေအနေဖြစ်သည်။

အသံပျောက်ဝင်သော ဘယ်ရီဘယ်ရီ
အာရုံကြောများအားနည်းမှုကြောင့် အသံအိုးကြွက်သားများ ကောင်းစွာအလုပ်မလုပ်နိုင်သဖြင့် ငိုသံ တိမ်ဝင်ပျောက်ကွယ်သွားတတ်သော ရောဂါမျိုးဖြစ်သည်။ အသက် (၄)လ မှ (၆)လကြား ကလေးငယ်များတွင် တွေ့ရတတ်သည်။ မောခြင်း၊ ဖော‌ရောင်ခြင်းများပါ ဖြစ်လာနိုင်ပြီး ပြင်းထန်ပါက အသက်ဆုံးရှူံးနိုင်သည်။

ဦးနှောက်နှင့်အာရုံကြောကို ထိခိုက်သော ဘယ်ရီဘယ်ရီ
ဤရောဂါအမျိုးအစားသည် ဆိုးရွားသော လက္ခဏာများ ချက်ချင်းမတွေ့ရဘဲ တဖြည်းဖြည်း ဖြစ်ပေါ်လာသော ရောဂါမျိုးဖြစ်သည်။ အသက် (၇)လ မှ (၉)လကြား ကလေးများနှင့် ကလေးကြီးများတွင်တွေ့ရတတ်သည်။ ရောဂါလက္ခဏာများမှာ_

• နုံးခြင်း၊ မအီမသာဖြစ်ခြင်း
• ခြေလက်လေးလံခြင်း၊ ထုံကျဥ်ခြင်း
• ကြွက်သားများအားပျော့ခြင်း၊ နာခြင်း
• အာရုံကြောတုံ့ပြန်မှုများ နှေးကွေးလာခြင်း
• အလွန်မှိန်းခြင်း
• ငယ်ထိပ်ဖောင်းခြင်း
• ပုံမှန်မဟုတ်သော မျက်လုံးလှုပ်ရှားမှုများဖြစ်ခြင်း၊ အမြင်အာရုံထိခိုက်ခြင်း
• တက်ခြင်း၊ သတိလစ်ခြင်းများ ဖြစ်နိုင်သည်။

နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ

ဘယ်ရီဘယ်ရီရောဂါသည် ဆောလျင်စွာ သိရှိကုသလျှင် နောက်ဆက်တွဲပြဿနာမရှိဘဲ ပျောက်ကင်းနိုင်သည်။ စနစ်တကျ မကုသလျှင် နှလုံးအမောဖောက်ခြင်း၊ မှိန်းခြင်း၊ သတိလစ်ခြင်းနှင့် အသက်ဆုံးရှုံးသည်အထိ ဖြစ်နိုင်သည်။

ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းပြသရန်

အထက်ပါအခြေအနေများသည် အရေးပေါ်အခြေအနေဖြစ်နိုင်ပြီး အသက်အန္တရာယ်ရှိနိုင်သဖြင့် ဆေးရုံအရေးပေါ်ဌာနများသို့ အချိန်မီပြသကုသမှု ခံယူရန်လိုသည်။

ရောဂါရှာဖွေခြင်း

ဆရာဝန်မှ ရောဂါရာဇဝင်နှင့် စမ်းသပ်စစ်ဆေးချက်များအရ ရောဂါသတ်မှတ်နိုင်သည်။ လိုအပ်ပါက သွေး၊ ဆီးစစ်ဆေးခြင်းများ ပြုလုပ်နိုင်သည်။

ကုသခြင်း

ကလေးများတွင် ဖြစ်ပွားသည့် ဘယ်ရီဘယ်ရီရောဂါသည် ဗီတာမင် ဘီဝမ်း ထိုးဆေးဖြင့် အချိန်မီ ကုသပါက တုံ့ပြန်မှု အလွန်ကောင်းသည်။ နှလုံးထိခိုက်မှုလက္ခဏာများ နာရီပိုင်းအတွင်း သက်သာသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ နို့တိုက်မိခင်များတွင် အမေနှင့်ကလေး နှစ်ဦးလုံးကို ကုသမှုပေးရသည်။ ရောဂါအခြေအနေအလိုက် လိုအပ်သော ကုသမှုများနှင့် ဗီတာမင် ဘီဝမ်း ထိုးဆေး၊ သောက်ဆေးများဖြင့် ကုသလေ့ရှိသည်။ တစ်ကြိမ်ဖြစ်ပြီးသော်လည်း ပြန်ဖြစ်နိုင်သောကြောင့် အစားအသောက်၊ ဆေးဝါးများဖြင့် ဆက်လက်ကုသသင့်သည်။

ကာကွယ်ခြင်း

နေ့စဉ်စားသုံးသော အစားအစာများတွင် ဗီတာမင် ဘီဝမ်း ဓာတ် လုံလောက်အောင် စားသုံးခြင်းဖြင့် ကာကွယ်နိုင်သည်။ ကလေးများနှင့် လူကြီးများတွင် အသက်အရွယ်အလိုက် ဗီတာမင် ဘီဝမ်း နေ့စဉ်လိုအပ်ချက် ကွာခြားသည်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်နှင့် နို့တိုက်မိခင်များတွင် နေ့စဥ်လိုအပ်ချက် ပိုများနိုင်သည်။

အသက်အရွယ်အလိုက် သတ်မှတ်ထားသော ဗီတာမင် ဘီဝမ်း ပမာဏ

ဗီတာမင် ဘီဝမ်း ကြွယ်ဝသော အစားအစာများမှာ_

• ပဲအမျိုးမျိုး
• အသား (ဥပမာ_ဝက်သား)
• အသည်း
• ငါး
• နေကြာစေ့
• ဆန်လုံးညို
• အစေ့အဆန် ကောက်ပဲသီးနှံများ
• အသည်း
• ဒိန်ချဥ် စသည်တို့ဖြစ်သည်။

အစားအသောက်ပြင်ဆင်ရာတွင် ဗီတာမင် ဘီဝမ်း ဓာတ်များ မဆုံးရှုံးစေရန် ကာကွယ်နည်း

အစားအသောက် ပြင်ဆင်ရာတွင် ဗီတာမင် ဘီဝမ်း ဓာတ်များ မဆုံးရှုံးစေရန် ကာကွယ်ရန်လည်း အလွန်အရေးကြီးသည်။ ဗီတာမင် ဘီဝမ်း ချို့တဲ့ရခြင်း၏ အဓိကပြဿနာမှာ အစားအစာ ပြင်ဆင်ချက်ပြုတ်ရာတွင် အလွယ်တကူ ပျက်စီးလျော့နည်းနိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။ ရေတွင်ပျော်ဝင်သော ဗီတာမင် (water soluble vitamin) အမျိုးအစားဖြစ်သော သိုင်ရာမင်းဓာတ်သည် ရေနှင့်အချိန်ကြာကြာ ထိတွေ့မိပါက ရေတွင် ပျော်ဝင်သွားကာ အစားအသောက်တွင် ပမာဏအနည်းငယ်သာ ကျန်ရှိခဲ့နိုင်သည်။ ဥပမာ_

• ထမင်းမချက်မီ ဆန်ကို ရေနှင့် အထပ်ထပ်အခါခါ လက်ဖြင့်ပွတ်ဆေးခြင်း
• ထမင်းရည် ငှဲ့ချက်ခြင်း
• အစားအစာများကို အပူရှိန်ပြင်းပြင်းနှင့် ကြာကြာချက်ခြင်း
• ပြုပြင်ထားသော ဂျုံနှင့် ကောက်ပဲသီးနှံများ (ဖြူအောင်ဖွတ်ထားသော ဆန်၊ ခေါက်ဆွဲ၊ ကြာဆံ၊ ပေါင်မုန့်အဖြူ၊ ကိတ်မုန့် စသည့်သွားရည်စာများ) စားသုံးခြင်း
• မီးဖွားပြီးစ နို့တိုက်မိခင်များတွင် အစာရှောင်ခြင်း (ဥပမာ_ထမင်းဆီဆမ်းနှင့် ငါးခြောက်ကိုသာ စားသုံးခြင်း) တို့သည် ဗီတာမင် ဘီဝမ်း ချို့တဲ့စေနိုင်သောကြောင့် ရှောင်ကြဥ်သင့်သည်

ထို့ကြောင့် လိုအပ်ပါက ဗီတာမင် ဘီဝမ်း အပါအဝင် အခြားဗီတာမင် ဘီ အုပ်စုများပါဝင်သော အားဆေးများသောက်ခြင်း၊ ဗီတာမင် ဘီဝမ်း ကြွယ်ဝသော အစားအစာများကို နေ့စဥ်စားသုံးခြင်း၊ အထူးသဖြင့် ဗီတာမင် ဘီဝမ်း အားဖြည့်ထားသော အစားအစာများ (ဥပမာ_ ဗီတာမင် ဘီဝမ်း အားဖြည့်ထားသော ကွေကာ Thiamine fortified breakfast cereal) စားသုံးခြင်းကို ပြုလုပ်သင့်သည်။

References:

1. WebMD. (2025). Beriberi: Causes, symptoms, treatments, and more. Retrieved July 5, 2025, from https://www.webmd.com/brain/what-is-beriberi
2. Healthline. (2021). Beriberi: Overview, causes, and symptoms. Retrieved July 5, 2025, from https://www.healthline.com/health/beriberi
3. World Health Organization. (1999). Thiamine deficiency and its prevention and control in major emergencies. Retrieved July 5, 2025, from https://www.who.int/publications/i/item/WHO-NHD-99.13
4. Centers for Disease Control and Prevention. (2018). Thiamine deficiency disorders: Diagnosis, prevalence, and a roadmap for global control programs. Retrieved July 5, 2025, from https://stacks.cdc.gov/view/cdc/32318
5. National Center for Biotechnology Information. (2020). Thiamine deficiency, beriberi, and maternal and child health. Retrieved July 5, 2025, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7986856/

Published: 30 August 2024

Last updated: 11 September 2025