Otitis media (နားအလယ်ပိုင်း ရောင်ရမ်းခြင်း)

နားအလယ်ပိုင်းရောင်ရမ်းခြင်းသည် နားစည်မြှေး၏အတွင်းဘက်တွင်ရှိသော နား၏ အလယ်အခေါင်းပွ အရိုးအတွင်း ကူးစက်ရောဂါပိုးများ ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် ရောင်ရမ်းခြင်းဖြစ်သည်။ နားအလယ်ပိုင်းရောင်ခြင်းသည် ကလေးများတွင် အဖြစ်များသော ရောဂါတစ်ခုဖြစ်ပြီး အသက် (၆)လ မှ (၂)နှစ်ကြား ကလေးများတွင် အဖြစ်များကာ အသက် (၈) နှစ်ခန့်အထိ ဖြစ်ပွါးနိုင်သည်။

နားအလယ်ပိုင်းသည် နားစည် (Eardrum) ၏ အနောက်ဘက်တွင် ရှိသော လေဖြင့်ပြည့်နေသည့် အခန်းငယ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး နားအတွင်းပိုင်း (Inner ear) နှင့် ထိစပ်နေသည်။ နားအလယ်ပိုင်းအတွင်း၌ နူးညံ့သော အရိုးငယ် (၃) ခုရှိသည်။ နားစည်သို့ လာရောက်ရိုက်ခတ်သော အသံတုန်ခါမှုများကို ထိုအရိုးများမှတစ်ဆင့် အတွင်းနားသို့ ပို့ဆောင်ပေးပြီး အသံကြားစေရန် ကူညီလုပ်ဆောင်ပေးသည်။

ထို့ပြင် နားအလယ်ပိုင်းနှင့် နှာခေါင်းအနောက်ဘက်ပိုင်းရှိ လည်ချောင်းနှင့်ထိစပ်နေသောနေရာ (Nasopharynx) ကို ဆက်သွယ်ပေးထားသော ပြွန် (Eustachian tube) တစ်ခုရှိသည်။ ၎င်းသည် နားအလယ်ပိုင်းအတွင်းရှိ လေဖိအားကို ထိန်းညှိပေးကာ နားအတွင်းသို့ လေကောင်းလေသန့်များ ရရှိစေသည့်အပြင် အရည်များစုလာပါက စီးဆင်းစေရန် ကူညီပေးသည်။ သို့သော် နှာခေါင်းနှင့် လည်ချောင်းအတွင်း ရောဂါပိုးများ ဝင်‌ရောက်၍ ရောင်ရမ်းခြင်းများ ဖြစ်လာပါက ထိုပြွန်သည်လည်း ရောင်ရမ်းလာပြီး ကျဥ်းသွားတတ်သည်။ ထိုအခါ နားအလယ်ပိုင်းအတွင်း စုစည်းလာသော အရည်များ မစီးဆင်းနိုင်တော့သဖြင့် နားကိုက်ခြင်း၊ နားလေးခြင်းစသည့် လက္ခဏာများ ခံစားလာရနိုင်သည်။

နားအလယ်ပိုင်း ရောင်ရမ်းခြင်း အမျိုးအစားများ

• လတ်တလော နားအလယ်ပိုင်း ရောင်ရမ်းခြင်း (Acute Otitis Media – AOM)
  ဤအမျိုးအစားသည် နားအလယ်ပိုင်းတွင် ပိုးဝင်ရောက်၍ ရုတ်တရက် ကာလတိုအတွင်း ရောင်ရမ်းခြင်းဖြစ်သည်။ အဓိကလက္ခဏာများမှာ နားကိုက်ခြင်း၊ အဖျားတက်ခြင်းနှင့် နားစည် နီရဲရောင်ရမ်းခြင်းတို့ဖြစ်သည်။
• နားအလယ်ပိုင်း အရည်များစုခြင်း (Otitis Media with Effusion – OME)
  ဤအမျိုးအစားတွင် နားအလယ်ပိုင်းအတွင်း အရည်များ စုဝေးနေသော်လည်း နာကျင်ခြင်းကဲ့သို့သော ပိုးဝင်ခြင်း၏ လက္ခဏာများ မရှိပါ။ နားအလယ်ပိုင်းရောင်ရမ်းခြင်းဖြစ်ပြီး သက်သာသွားသော်လည်း ဆက်လက်ကျန်နေနိုင်သည့် နောက်ဆက်တွဲအခြေအနေတစ်ခုဖြစ်ပြီး ၎င်းသည် အကြားအာရုံကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။
• နာတာရှည် နားအလယ်ပိုင်း ရောင်ရမ်းခြင်း (Chronic Suppurative Otitis Media – CSOM)
  ဤအမျိုးအစားသည် ကာလကြာရှည်စွာ နားအလယ်ပိုင်းရောင်ရမ်း၍ ပြည်တည်၍စုလာရာမှ နားစည်ပေါက်ပြီး နားမှ ပြည်များ ဆက်တိုက် စီးကျနေသည့် အခြေအနေဖြစ်သည်။ အကြားအာရုံကို ထိခိုက်စေနိုင်ရုံမက အခြား နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများစွာ ရှိနိုင်သည်။

ဖြစ်ပေါ်ရသောအကြောင်းရင်းများ

ဘက်တီးရီးယား သို့မဟုတ် ဗိုင်းရပ်စ်များကြောင့် နားအလယ်ပိုင်းသို့ ပိုးဝင်ရောင်ရမ်းခြင်းဖြစ်သည်။ Streptococcus pneumoniae နှင့် Hemophilus influenzae ဘက်တီးရီးယားများသည် အဖြစ်အများဆုံးဖြစ်ပြီး ရာသီတုပ်‌ကွေးဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ နားနှင့် နှာခေါင်း၊ လည်ချောင်းတို့သည် ပြွန်ဖြင့်ဆက်သွယ်ထားသည့်အတွက် နှာခေါင်းနှင့်လည်ချောင်း၌ ဖြစ်သော ရောဂါပိုးများသည်လည်း နားအလယ်ပိုင်းသို့ ရောက်ရှိနိုင်သည်။

ရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေများသည့်အခြေအနေများ

• မွေးကင်းစကလေးငယ်များနှင့် အသက် (၆)လ မှ (၂)နှစ်ကြား ကလေးငယ်များ
• မကြာခဏ အအေးမိတတ်သော ကလေးများ
• နေ့ကလေးထိန်း၊ မူကြိုကျောင်းများကို စောစီးစွာတက်သော ကလေးများ
• နာတာရှည် ရောဂါရှိသော ကလေးများ၊ ကိုယ်ခံအားကျဆင်းနေသော ကလေးများနှင့် ပန်းနာရင်ကျပ်ကဲ့သို့ နာတာရှည် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ရောဂါရှိသော ကလေးများ
• မီးခိုးငွေ့ ပေါများသော လေထုညစ်ညမ်းသည့် ပတ်ဝန်းကျင်တွင် နေထိုင်သော ကလေးများ
• မိသားစုအတွင်း နားပိုးဝင်ခြင်း ရာဇဝင်ရှိဖူးသော ကလေးများ
• နို့ဘူးတိုက်သည့် ကလေးများ
• အဝလွန်သောကလေးများ
• မွေးရာပါ အာခေါင်ကွဲရောဂါရှိသည့် ကလေးများ

ရောဂါလက္ခဏာများ

ရောဂါပိုးကူးစက်ခံရပြီးသည်နှင့် နားအလယ်ပိုင်း ပိုးဝင်ခြင်းလက္ခဏာများသည် အလျင်အမြန်ပေါ်လာတတ်သည်။ ကလေးများတွင် အဖြစ်များသော လက္ခဏာများမှာ_

• နားကိုက်ခြင်း (အထူးသဖြင့် အိပ်ယာထဲလှဲနေလျှင် ပိုနာသည်)
• အဖျားတက်ခြင်း
• စိတ်အလိုမကျဘဲ အီနေခြင်း
• နားရွက်ကို ပွတ်နေတတ်ခြင်း
• အိပ်မရခြင်း
• ပုံမှန်ထက် ပို၍ ငိုခြင်း
• အစားအသောက် ပျက်ခြင်း
• အကြားအာရုံတွင် ပြဿနာရှိခြင်း နှင့် အသံကို တုံ့ပြန်ရာတွင် ပြဿနာရှိခြင်း
• နားအတွင်းမှ အရည်ကြည်များ သို့မဟုတ် ပြည်များ စီးကျခြင်း
• ခေါင်းကိုက်ခြင်း စသည်တို့ ဖြစ်သည်။

လူကြီးတွင် ကလေးများကဲ့သို့ ပြင်းထန်မှုမရှိဘဲ

• နားကိုက်ခြင်း
• နားပြည်ယိုခြင်း
• အကြားအာရုံထိခိုက်ခြင်းတို့ကို ခံစားရနိုင်သည်။

နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ

ရောင်ရမ်းခြင်းသည် ရက်ပိုင်းအတွင်း ဖြစ်ကာ သက်သာသွားတတ်ပြီး နောက်ဆက်တွဲလက္ခဏာအားဖြင့် ရှားပါးသော်လည်း နားအတွင်းမှ ရောဂါပိုးကို ကောင်းစွာ မကုသပါက သို့မဟုတ် မကြာခဏ နားပြည်ယို၊ နားကိုက်ခြင်း ဖြစ်ပါက နာတာရှည် နားပြည်ယိုရောင်ရမ်းခြင်း (CSOM) အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားနိုင်သည်။ ဆက်လက်၍ အောက်ပါ ပြင်းထန်သော နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။

• အကြားအာရုံဆုံးရှုံးခြင်း
• ကလေးတွင် စကားပြောနှောင့်နှေးခြင်းနှင့် ဘာသာစကားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု နောက်ကျခြင်း
• နားစည်မြှေး ပေါက်ခြင်း၊ ပြဲခြင်း _ နားပိုးဝင်သော ကလေးများ၏ (၅)ရာခိုင်နှုန်း မှ (၁၀)ရာခိုင်နှုန်းခန့်တွင် နားစည်ပေါက်တတ်သော်လည်း အများစုသည် သူ့အလိုလိုပျောက်ကင်းနိုင်သည်၊ အချို့တွင်မူ ခွဲစိတ်ကုသရန် လိုအပ်နိုင်လာသည်
• တစ်ခါတစ်ရံ ရောဂါပိုးများသည် နားအလယ်ပိုင်းမှ နီးစပ်ရာ အရိုးများ (ဥပမာ _ နားရွက်အနောက်ရှိ mastoid အရိုး) အထိ ပျံ့နှံ့သွားနိုင်ပြီး အရိုးရောင်ရမ်းခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်သည်၊ ထိုမှတစ်ဆင့် ဦးနှောက်သို့ ပျံ့သွားပြီး ဦးနှောက်သွေးပြန်ကြောများအတွင်း သွေးခဲခြင်း၊ ဦးနှောက် အမြှေးရောင်ခြင်း၊ ဦးနှောက်ပြည်တည်ခြင်းထိ ဖြစ်စေနိုင်သည်

ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းပြသရန်

အထက်ပါ ရောဂါလက္ခဏာများကို သတိပြုမိပါက မိမိ၏မိသားစုဆရာဝန်နှင့် ပြသတိုင်ပင်ရန်လိုသည်။ လိုအပ်ပါက မိသားစုဆရာဝန်မှ သက်ဆိုင်ရာ အထူးကုဆရာဝန်များနှင့် တိုင်ပင်ကုသခြင်း၊​ လွှဲပြောင်းကုသခြင်းများ ပြုလုပ်ပေးလိမ့်မည်။

ရောဂါရှာဖွေခြင်း

ဆရာဝန်မှ ရောဂါရာဇဝင် မေးမြန်းခြင်း၊ နားအတွင်းကြည့်ကိရိယာ (Otoscope) ဖြင့် စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်းဖြင့် ရောဂါရှာဖွေသိရှိနိုင်သည်။ နားစည်အမြှေးပါး နီရဲနေခြင်း သို့မဟုတ် ရောင်ရမ်းနေခြင်း၊ နားစည်၌ အပေါက်ဖြစ်ခြင်းများသည် နားအတွင်း ပိုးဝင်ခြင်း၏ လက္ခဏာတစ်ခုဖြစ်သည်။ လိုအပ်ပါက နားတို့ဖတ်ယူ၍ ပိုးစစ်ဆေးခြင်း၊ ပိုးမွေးခြင်း၊ ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း စသည်တို့ဖြင့် ရောဂါရှာ‌ဖွေ ကုသပေးနိုင်သည်။ မကြာခဏဖြစ်သော နားပိုး၀င်ခြင်းနှင့် နာတာရှည် နားပြည်ယိုရောင်ရမ်းခြင်းတို့အတွက် နားနှာခေါင်းလည်ချောင်း အထူးကုဆရာဝန်ထံ လွှဲပြောင်း၍ စစ်ဆေးကုသမှုခံယူရန် လိုအပ်နိုင်သည်။ ဆရာဝန်မှ နားပိုးဝင်ရောင်ရမ်းခြင်းကြောင့် အကြားအာရုံထိခိုက်သည်ဟု ယူဆပါက

• အကြားအာရုံ အသေးစိတ်စစ်ဆေးခြင်း (Hearing tests)
• နားအလယ်ခန်းအတွင်းရှိ ဖိအားတိုင်းတာခြင်း (Tympanometry)
• နားအလယ်ခန်းအတွင်း အရည်များစုနေခြင်း ရှိမရှိစစ်ဆေးခြင်း (Acoustic reflectometry)
• နားအလယ်ခန်းအတွင်း စုပုံနေသော အရည်ကို ထုတ်ယူ၍ ပိုးမွေးစစ်ဆေးခြင်း (Tympanocentesis) စသည့်စစ်ဆေးမှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ်ပေးမည်။

ကုသခြင်း

ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးများဖြင့်ကုသခြင်း
အသက်ငယ်လွန်းသောကလေးများ (အသက် ၆ လအောက်) တွင် ကနဦး စောင့်ကြည့်ခြင်းမပြုဘဲ ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးများဖြင့် ကုသရန် လိုအပ်နိုင်သည်။ အသက် (၆) လအထက် ကလေးများတွင် နားပိုးဝင်သည့် အနေအထား (တစ်ဖက်တည်း သို့မဟုတ် နှစ်ဖက်လုံး) နှင့် ဖျားသည့် ကိုယ်အပူချိန် (၃၉ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် နှင့်အထက်) အပြင် ဖျားသည့်ရက်ကာလအပေါ် မူတည်၍ ဆရာဝန်မှ လိုအပ်လျှင် ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးများပေး၍ ကုသပေးမည်။

အထွေထွေကုသနည်းများ
နားပိုးဝင်‌ရောင်ရမ်းခြင်းသည် ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများကြောင့်လည်းဖြစ်နိုင်သောကြောင့် နားအလယ်ပိုင်း ရောင်ရမ်းမှုများဖြစ်တိုင်း ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးများ ပေး၍ ကုသရန်မလိုပါ။ နားကိုက်ခြင်း၊ ဖျားခြင်းများအတွက် ပါရာစီတမောကဲ့သို့ အဖျားကျဆေးများ ပေးနိုင်သည်။ နားနှစ်ဖက်လုံးတွင်ဖြစ်ခြင်း၊ အဖျားပြင်းထန်ခြင်း၊ အဖျားရက်ရှည်နေခြင်း (နှစ်ရက်ထက်ပိုဖျားခြင်း) တို့တွင် ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေး လိုအပ်နိုင်သဖြင့် ဆရာဝန်ဖြင့် တိုင်ပင်ကုသမှု ခံယူပါ။ နားအစက်ချဆေးများကို နာကျင်မှု သက်သာစေရန် အသုံးပြုနိုင်သော်လည်း နားစည်တွင် နားစည်မြှေး ပေါက်ခြင်း၊ ပြဲခြင်းရှိနေပါက မသုံးစွဲသင့်သောကြောင့် ဆရာ၀န်နှင့် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးပြီးမှ အသုံးပြုပါ။

နားစည်မြှေးတွင် အပေါက်ဖောက်၍ ပိုက်ထည့်ကုသခြင်း (Tympanostomy)
မကြာခဏ နားပိုးဝင်ရောင်ရမ်းခြင်း၊ ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေးများဖြင့် ကုသသော်လည်း မသက်သာခြင်း၊ နားအလယ်ခန်းတွင် အရည်များ၊ ပြည်များ စုနေခြင်းကြောင့် အကြားအာရုံချို့ယွင်းခြင်းစသည့် အခြေအနေများအတွက် ကုသနိုင်သည်။ နားအလယ်ခန်းအတွင်းရှိ အရည်များ စီးဆင်းစေရန် နားစည်မြှေးတွင် အပေါက်ဖောက်ခြင်း (Myringotomy) ကို ဦးစွာပြုလုပ်၍ သတ္တုပိုက် သို့မဟုတ် ပလတ်စတစ်ပိုက်ငယ်ကို တပ်ဆင်ပေးခြင်းဖြစ်သည်။ နားနှာခေါင်းလည်ချောင်း အထူးကုဆရာဝန်မှ ပြုလုပ်ပေးမည်ဖြစ်ပြီး အချိန် (၁၅) မိနစ်ခန့်သာကြာသော အသေးစားခွဲစိတ်မှုဖြစ်သည်။ ထိုပိုက်ငယ်ကို (၁ – ၂) နှစ်ခန့်ကြာအောင် တပ်ဆင်ထားနိုင်ပြီးနောက် ပြန်လည်ဖယ်ရှားနိုင်သည်။ ပိုက်ငယ်ကို ဖယ်ရှားပြီးနောက် နားစည်မှ အပေါက်သည် အလိုအလျောက် ပြန်ပိတ်သွားမည်ဖြစ်သည်။

ကာကွယ်ခြင်း

• ကာကွယ်ဆေးများ ပုံမှန် ထိုးပေးခြင်း (Pneumoccoccal နှင့် Hib – Haemophilus Influenzae B ကာကွယ်ဆေးများသည် နားပိုးဝင်ရောင်ရမ်းစေသည့် အဓိကရောဂါပိုးများကို ကာကွယ်သည်)
• အအေးမိခြင်းမှ ကာကွယ်‌ပေးခြင်း
• အခြားသော အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ရောဂါများကို ကာကွယ်ပေးခြင်း
• ဆေးလိပ်ငွေ့များကို ရှောင်စေခြင်း
• ကလေးကို မတ်မတ်အနေအထားဖြင့် နို့တိုက်ခြင်း၊ အစာကျွေးခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ပေးနိုင်သည်။

References:

1. Mayo Clinic. (n.d.). Ear infections: Causes and symptoms. Retrieved September 16, 2025, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/ear-infections/symptoms-causes/syc-20351616
2. Centers for Disease Control and Prevention. (n.d.). About ear infections. Retrieved September 16, 2025, from https://www.cdc.gov/ear-infection/about/index.html
3. Cleveland Clinic. (n.d.). Ear infection (otitis media). Retrieved September 16, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/8613-ear-infection-otitis-media
4. NHS. (n.d.). Ear infections. Retrieved September 16, 2025, from https://www.nhs.uk/conditions/ear-infections/
5. Mayo Clinic. (n.d.). Ear infections: Diagnosis & treatment. Retrieved September 16, 2025, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/ear-infections/diagnosis-treatment/drc-20351622

Published: 30 August 2024

Last updated: 30 November 2025