Uterine fibroids (သားအိမ်အသားလုံး)

သားအိမ်အသားလုံးဆိုသည်မှာ သားအိမ်ကြွက်သားနံရံအတွင်းမှ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ကင်ဆာမဟုတ်သည့် အသားပိုလုံးများဖြစ်သည်။ ၎င်းအလုံးများသည် အရွယ်အစား အမျိုးမျိုးရှိကြပြီး ပဲစေ့အရွယ်မှ ဖရဲသီးအသေးခန့် အထိရှိနိုင်သည်။ မျိုးပွါးနိုင်သည့်အသက်အရွယ် အမျိုးသမီး (၃) ဦးလျှင် (၂) ဦးသည် သားအိမ်အသားလုံး ရှိနေနိုင်ပြီး များသောအားဖြင့် လက္ခဏာမပြကြပါ။ အချို့တွင် ရာသီသွေးဆင်းများခြင်း၊ ခါးနာခြင်း၊ ဆီးစပ်တွင် အလုံးစမ်းမိခြင်းစသည့် လက္ခဏာများ ခံစားရနိုင်သည်။

ဖြစ်ပေါ် ရသောအကြောင်းရင်းများ

သားအိမ်အသားလုံး ဖြစ်ပေါ်ရသည့် အကြောင်းရင်းကို အတိအကျ မသိကြပါ။ အမျိုးသမီးဟော်မုန်း အီစတိုဂျင် (Oestrogen) နှင့် ဆက်စပ်မှုရှိသည်။ အမျိုးသမီးဟော်မုန်း အများဆုံးထွက်သည့် အသက် (၁၆) နှစ်နှင့် အသက် (၅၀) ကြားတွင် အဖြစ်များသည်။ သွေးဆုံးပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ဓမ္မတာမပေါ်တော့သည့်အချိန်၌ ထိုအသားလုံးများသည် သေးကျုံ့သွားသည်ကို တွေ့ရသည်။

ဖြစ်နိုင်ခြေများသူများမှာ_

အဝလွန်သူများ
ကိုယ်ဝန်မဆောင်ဖူးသော အမျိုးသမီးများ
မျိုးရိုးတွင် သားအိမ်အသားလုံး ရှိသူများ
ဗီတာမင် ဒီ နည်းသူများ
ဝက်သား၊ အမဲသားကဲ့သို့သော အနီရောင်ရှိသောအသားများ (red meat) အစားများပြီး ဟင်းသီးဟင်းရွက် အစားနည်းသူများ စသူတို့ဖြစ်သည်။

သားအိမ်အသားလုံးသည် အမျိုးသမီးတစ်ဦးတွင် တစ်လုံးတည်း သို့မဟုတ် အလုံးရေ အများအပြား ရှိတတ်သည်။ အချို့အလုံးများသည် အလွန်သေးငယ်ပြီး အာထရာဆောင်း (USG) ဖြင့်သာ ရှာဖွေတွေ့နိုင်သည်။ အချို့မှာ ကြီးလာပြီး သားအိမ်ကို ပုံစံပျက်စေခြင်း၊ သားအိမ်အပြင်သို့ အညှာဖြင့် ရှည်ထွက်လာခြင်း၊ သားအိမ်ဘေးပတ်လည်ရှိ ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများကို ဖိခြင်း စသည်တို့ကို ဖြစ်စေတတ်သည်။

ရောဂါလက္ခဏာများ

လူအများစုတွင် သားအိမ်အလုံးကြောင့် လက္ခဏာပြခြင်း မရှိပါ။ သားအိမ်အလုံး၏ လက္ခဏာများသည် အလုံးအရေအတွက်၊ တည်နေရာနှင့် အရွယ်အစားပေါ်မူတည်၍ ကွဲပြားသည်။ အတွေ့ရများသော လက္ခဏာများမှာ_

ဓမ္မတာများခြင်း၊ ဓမ္မတာရက်ရှည်လာခြင်း၊ မူမမှန် သွေးဆင်းခြင်း
ဓမ္မတာလာစဉ် သားအိမ်ကိုက်ခြင်း
ဆီးစပ်ကိုက်ခြင်း၊ တင်းခြင်း
ခါးနာခြင်း
ဆီးခဏခဏ သွားခြင်း၊ ကျဉ်ခြင်း
ဝမ်းချုပ်ခြင်း
ရင်ခေါင်းတောင့်ခြင်း
လိင်ဆက်ဆံစဉ် နာကျင်ခြင်းတို့ဖြစ်သည်။

နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ

အသားလုံးကြီးလာသောအခါ
- ဆီးအိမ်ကို ပိ၍ ဆီးသွားရခက်ခဲခြင်း
- အစာဟောင်းအိမ်ကို ပိ၍ ဝမ်းချုပ်ခြင်း
- အစာအိမ်ကို တွန်းထား၍ အစာမကြေ၊ ဗိုက်အင့်သကဲ့သို့ ဖြစ်ခြင်း
- အာရုံကြောများပိ၍ ခြေထောက်ကျဥ်ခြင်း၊ ထုံခြင်း
- သွေးပြန်ကြောများပိ၍ ခြေထောက်ရောင်ခြင်း
- တစ်ခါတစ်ရံတွင် အသားလုံးအရွယ်အစား အလွန်ကြီးလာပြီး အသားလုံးသို့သွားသည့် သွေးကြောပိတ်သွားသောအခါ အသားလုံးရှိရာနေရာတွင် ရုတ်တရက် အလွန်နာကျင်ခြင်း ခံစားရတတ်သည်။
ဓမ္မတာ သွေးဆင်းများသောကြောင့် သွေးအားနည်းခြင်း
ကလေးရရန် ခက်ခဲခြင်း
ကိုယ်ဝန်ရလာသည့်အခါတွင်
- အသားလုံး အရွယ်အစား ပိုကြီးလာခြင်း
- ကိုယ်ဝန်ပျက်ကျခြင်း
- လမစေ့မီ ကလေးစောမွေးခြင်း
- သားအိမ်တွင်းရှိ ကလေးအနေအထား မမှန်ခြင်း
- မွေးဖွားရမည့်အချိန်တွင် မွေးလမ်းကြောင်းပိတ်ခြင်း (အသားလုံး၏ တည်နေရာပေါ်မူတည်သည်)
- အချင်းနေရာလွဲခြင်း၊ အချင်းသည် သားအိမ်အောက်ပိုင်း၌ တည်ရှိနေခြင်း သို့မဟုတ် မွေးလမ်းကြောင်းအဝ ပိတ်နေခြင်း (Placenta Previa)
- မွေးပြီး သွေးသွန်ခြင်း
- မွေးပြီးနောက် သားအိမ်မဝပ်ခြင်း (Subinvolution) စသည်တို့ ဖြစ်တတ်သည်။
အသားလုံး အပေါ်ယံရှိ သွေးကြောများပေါက်ပြီး ဝမ်းဗိုက်တွင်း‌သွေးယိုခြင်း

ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းပြသရန်

အထက်ပါ ရောဂါလက္ခဏာများကို သတိပြုမိပါက မိသားစုဆရာဝန်နှင့် ပြသတိုင်ပင်ရန်လိုသည်။ မိသားစုဆရာဝန်မှ လိုအပ်သည့် စစ်ဆေးစမ်းသပ်မှုများ ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် ရောဂါရှာ‌ဖွေ ကုသပေးနိုင်သည်။ လိုအပ်ပါက မိသားစုဆရာဝန်မှ သက်ဆိုင်ရာ သားဖွားမီးယပ် အထူးကုဆရာဝန်များနှင့် တိုင်ပင်ကုသခြင်း၊ လွှဲပြောင်းကုသခြင်းများ ပြုလုပ်ပေးလိမ့်မည်။

ရောဂါရှာဖွေခြင်း

မိသားစုဆရာဝန်မှ သားအိမ်အသားလုံးကို ရှာဖွေရန် ရောဂါရာဇဝင်မေးမြန်ခြင်း၊ မိန်းမကိုယ်ကို ကြည့်ရှုစမ်းသပ်ခြင်း၊ လိုအပ်သည့် ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးခြင်းနှင့် အာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်း စသည်တို့ဖြင့် ရောဂါရှာ‌ဖွေ ကုသပေးနိုင်သည်။ လိုအပ်ပါက သားဖွားမီးယပ်ရောဂါ အထူးကုဆရာဝန်များသို့ လွှဲပြောင်းသည့်အခါတွင် အထူးကုဆရာဝန်မှ ရောဂါရှာဖွေရန်

မွေးလမ်းကြောင်းမှတစ်ဆင့် အာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်း (Transvaginal ultrasound)
သံလိုက်ဓာတ်မှန် (MRI) ရိုက်ခြင်း
သားအိမ်အတွင်းသို့ မှန်ပြောင်းဖြင့် စစ်ဆေးခြင်း (Hysteroscopy)
ဝမ်းဗိုက်အတွင်း မှန်ပြောင်းထည့်၍ စစ်ဆေးခြင်း (Laparoscopy) တို့ကို လိုအပ်သလို ပြုလုပ်လိမ့်မည်။

ကုသခြင်း

သားအိမ်အသားလုံးသည် ပုံမှန်ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှု (Check-up) ပြုလုပ်စဉ် တွေ့ရှိပြီး လက္ခဏာမပြပါက ကုသရန်မလိုပါ၊ သို့သော် မိမိ၏ မိသားစုဆရာဝန် သို့မဟုတ် သားဖွားမီးယပ်ဆရာဝန်နှင့် နှစ်စဉ်မှန်မှန် ပြသစစ်ဆေးခြင်း၊ အာထရာဆောင်းရိုက်၍ စစ်ဆေးခြင်းများ ပြုလုပ်သင့်သည်၊ လက္ခဏာပြသနေခြင်း၊ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ ရှိနေခြင်းတို့ကြောင့်သာ ကုသမှုခံယူရန် လိုအပ်နိုင်သည်
သားအိမ်အလုံးကြောင့် သွေးဆင်းများပါက သွေးတိတ်ဆေးများ၊ ဟော်မုန်းဆေးများဖြင့် ယာယီကုသနိုင်သည်၊ နာကျင်ပါက အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများဖြင့် ကုသနိုင်သည်၊ သွေးအားနည်းခြင်းကို သံဓာတ်အားဆေးများဖြင့် ကုသနိုင်သည်
သားဆက်ခြားဆေးကတ် (COC pills) များသည် သွေးဆင်းလက္ခဏာများကို သက်သာစေသည်
သားအိမ်အသားလုံးကို ကျုံ့စေသည့် ဟော်မုန်းထိုးဆေးများဖြင့်လည်း ကုသနိုင်သည်၊ ၎င်းဆေးများသည် လက္ခဏာများကို သက်သာစေသည့်အပြင် ခွဲစိတ်ကုသမှုကို လိုအပ်ပါက ပိုမိုလွယ်ကူစေနိုင်သည်၊ သို့သော် ဓမ္မတာသွေးထိမ်သွားစေပြီး လူနာတွင် သွေးဆုံးသည်နှင့်တူသော လက္ခဏာတချို့ကို ခံစားရတတ်သည်
ခွဲစိတ်ကုသမှုများ
- သားအိမ်အသားလုံးကို ခွဲစိတ်ထုတ်ခြင်း (Myomectomy)
- သားအိမ်တစ်ခုလုံး ခွဲစိတ်ထုတ်ခြင်း (Hysterectomy)
  [အထက်ပါခွဲစိတ်မှုများကို ဝမ်းဗိုက်မှ ခွဲကြောင်းရာပေး၍ ခွဲစိတ်ခြင်း (Open surgery) သို့မဟုတ် ဝမ်းဗိုက်အတွင်း မှန်ပြောင်းထည့်ခွဲစိတ်ခြင်း (Laparoscopic surgery) နည်းများဖြင့် ပြုလုပ်နိုင်သည်]
- သားအိမ်မှန်ပြောင်းဖြင့် သားအိမ်အတွင်းသားနံရံရှိ အသားလုံးကို ဖြတ်ထုတ်ခြင်း (Hysteroscopic resection of fibroid)
- ဝမ်းဗိုက်အတွင်းသို့ မှန်ပြောင်းထည့်၍ သားအိမ်အသားလုံးကို ရေဒီယိုလှိုင်းဖြင့်ကုသခြင်း (Laparoscopic radiofrequency ablation)
အခြားကုသမှုများ
- သားအိမ်အသားလုံးကို ပို့သည့် သွေးကြောကို ပိတ်ဆို့ခြင်းဖြင့် ကုသခြင်း (Uterine artery embolization)
- သံလိုက်ဓာတ်မှန်ဖြင့် သားအိမ်အသားလုံးနေရာကို ရှာဖွေ၍ အသံလှိုင်း သို့မဟုတ် လေဆာရောင်ခြည်တို့ဖြင့် ကုသခြင်း (MRI-guided ultrasound or laser ablation)
- အာထရာဆောင်းဖြင့် သားအိမ်အသားလုံးနေရာကို ရှာဖွေ၍ ရေဒီယိုလှိုင်းသုံး၍ ကုသခြင်း (Ultrasound-guided radiofrequency ablation)

ကာကွယ်ခြင်း

သားအိမ်အသားလုံးများကို ကာကွယ်နိုင်သည့် နည်းလမ်းမရှိပါ။ သို့သော် သားအိမ်အသားလုံးကို ဖြစ်စေတတ်သော အခြေအနေများကို မိမိတို့၏ နေထိုင်စားသောက်မှုပုံစံ ပြုပြင်မွမ်းမံ၍ ပြင်ဆင်နေထိုင်ခြင်းဖြင့် လျှော့ချနိုင်သည်။ မိမိ၏ ခန္ဓာကိုယ် အလေးချိန်ကို ကျန်းမာသော အလေးချိန်ဖြစ်အောင် ထိန်းသိမ်းထားခြင်း (Healthy weight)၊ ကျန်းမာရေးအတွက် လေ့ကျင့်ခန်းမှန်မှန်လုပ်ခြင်း (Regular exercise)၊ အစားအစာကို ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်သော အသီးအနှံ၊ အသီးအရွက်များများ (Balanced diet) စားသုံးခြင်းဖြင့် သားအိမ်အသားလုံးဖြစ်ပွါးမှုကို လျော့ချနိုင်သည်။

အချို့သုတေသန ရှာဖွေတွေ့ရှိချက်များအရ သားဆက်ခြားဆေးကတ်များနှင့် ပရိုဂျက်စတိုဂျင်ထိုးဆေး သုံးစွဲခြင်းများသည် သားအိမ်အသားလုံး ဖြစ်ပွါးမှုကို လျော့ကျစေနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ သို့သော် ထိုတားဆေးများကို အသက် (၁၆) နှစ်မတိုင်မီ အသုံးပြုသူများတွင် သားအိမ်အသားလုံး ဖြစ်နိုင်သော အန္တရာယ်ကို များစေနိုင်သည်။

References:

Healthdirect. (2024). Uterine fibroids. Retrieved August 19, 2025, from https://www.healthdirect.gov.au/uterine-fibroids#:~:text=Fibroids%20are%20non%2Dcancerous%20growths,get%20pregnant%20in%20the%20future
Mayo Clinic. (2023, September 15). Uterine fibroids — Diagnosis & treatment. Retrieved August 19, 2025, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/uterine-fibroids/diagnosis-treatment/drc‑20354294
Cleveland Clinic. (2025). Uterine fibroids: Causes, symptoms & treatment. Retrieved August 19, 2025, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9130-uterine-fibroids
National Health Service (NHS). (2022). Fibroids — Complications. Retrieved August 19, 2025, from https://www.nhs.uk/conditions/fibroids/complications/

Published: 30 August 2024

Last updated: 3 November 2025